InfoHub Logo

Qazaqstan Respýblıkasynyń  klasıkalyq ýnıversıteti,  86 jyldyq tarıhy bar  ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti búgingi tańda álemdegi QS «World University Rankings» halyqaralyq reıtıńisi boıynsha  207 oryndy ıelenip,  álemniń jetekshi joǵary oqý oryndarynyń qataryna kirdi.

Respýblıkamyzda arhıvıst-qujattanýshy  mamandardy daıarlaýda ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti biregeı oqý orny bolyp tabylady.  Arhıvıst-qujattanýshy mamandardy daıarlaý ýnıversıtette  2010 jyldan bastap iske asyrylýda. Ýnıversıtette  úsh satyly bilim berý júıesi, ıaǵnı «bakalavr – magıstr – fılosofıa doktory» júıesi tolyqtaı engizilip, búkil oqý úderisi osy júıe negizinde júrgiziledi.

Bıylǵy oqý jyly osy baǵytta 5 bilim berý baǵdarlamalary daıarlanyp, iske asyryldy: «6B03204-Arhıvtaný, qujattaný jáne qujattamany basqarýdy qamtamasyz etý» (bakalavrıat); «7M03205-Arhıvtaný, qujattaný jáne qujattamany basqarýdy qamtamasyz etý», «7M03207-IT Arhıvtaný jáne qujattaný», «7M03208-Arhıvtaný jáne qujattamany basqarýdy qamtamasyz etý» (qos dıplom, magıstratýra), «8D03205-Arhıvtaný, qujattaný jáne qujattamany basqarýdy qamtamasyz etý» (doktorantýra).

Arhıvıst-qujattanýshy  mamandyǵyn daıarlaýda ýnıversıtette dýaldy bilim berý júıesi jolǵa qoıylǵan. Mamandyq stýdentteri dáris jáne praktıkalyq sabaqtaryn QR Prezıdent arhıvi bazasynda ótedi. Ýnıversıtet jáne QR Prezıdent arhıvimen áleýmettik seriktestik týraly  kelisim-shartqa 2014 jyly qol qoıyldy. 2019 jyly QR Prezıdent arhıviniń bazasynda «Arhıv isi jáne qujattaný» oqý-ónidiristik kafedrasy ashyldy. Óndiristiń bazasynda osyndaı kafedranyń ashylýy bolashaqta stýdentter,  magıstranttar men doktoranttardyń teorıalyq bilimderin  is júzinde praktıkamen ushtastyrýymen qatar  úlken oqý – ádistemelik ortalyǵyna aınalatyny sózsiz. Stýdentter men magıstranttar óndiristik, dıplom aldy jáne ǵylymı-zertteý tájirıbelerin arhıv mekemelerimen qatar,  memlekettik jáne memlekettik emes uıymdardyń (Habar» agenttiligi, «Qazseldenqorǵaý» MM, Almaty qalasynyń bilim berý basqarmasy; «Hoým» kredıt banki; «Atasu» kompanıasy jáne t.b.) bazasynda ótedi. Atalǵan mekemelermen kelisim-shart jasalǵan.

Ýnıversıtettiń halyqaralyq baılanystar júıesinde stýdentter men magıstranttarǵa arnalǵan akademıalyq utqyrlyqtyń mańyzy zor. Búgingi kúni mamandyq boıynsha stýdentter men magıstranttar Polshadaǵy Marıa Kúrı-Sklodovskaıa  atyndaǵy  ýnıversıtetinde, Italıadaǵy La Sapıensa, Ka-Foskarı ýnıversıtetterinde, Reseı memlekettik gýmanıtardyq ýnıversıtettinde  akademıalyq utqyrlyq sheńberinde oqyp keldi. Sondaı-aq, qazirgi ýaqytta Reseı memlekettik gýmanıtarlyq  ýnıversıtetimen qos dıplomdyq oqý baǵdarlamasy iske qosylýda.

Jyl saıyn jas arhıvshilerdiń Jazǵy mektebi QR Prezıdet arhıvi, QazUÝ men Reseı memlekettik gýmanıtarlyq ýnıversıtetiniń uıymdastyrýymen ótkiziledi. Jazǵy mektep jumysyna  arhıv  jáne qujattaný salalaryndaǵy sheteldik spıkerler (AQSH, Polsha, Reseı) qatysýda. Jazǵy mektepti tabysty aıaqtaǵan qatysýshylar óz salasyndaǵy bilimi men tájirıbesin  almasyp qana qoımaı, kásibı  qabiletterin de damytýǵa múmkindik alady, sońynda halyqaralyq sertıfıkat beriledi. Munyń ózi jastardyń mamandyqqa degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyra túsedi.

«Arhıvtaný, qujattaný jáne qujattamany basqarýdy qamtamasyz etý» mamandyǵyn bitirýshiler arhıv mekemelerinde, memlekettik jáne memlekettik emes uıymdardyń basqarýdy qujattamamen qamtamasyz etý bólimderinde (ákimshilik, bankter, halyqaralyq kompanıalar, halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtary, aqparattyq agenttilikter jáne t.b.),  kolejderde  arhıvıst, ofıs-menedjer, qujattanýshy, sarapshy bolyp jumys isteı alady.

Respýblıkada 214 memlekettik arhıv mekemeleri áreket etedi, memlekettik jáne memlekettik emes uıymdardyń arhıvterin sanamaǵanda. Memlekettik  arhıvterde arnaıy kásibı arhıvıst bilimi bar  qyzmetkerlerdiń sany óte az. Bul bir jaǵynan, arhıvıst mamandyǵyna degen qajettilikterdi  arttyrýda, ekinshi jaǵynan memlekettik jáne memlekettik emes mekemeler men uıymdarda qujataınalymyn jetik meńgergen qujattanýshy mamandardyń joqtyń qasy. Úshinshiden, qazirgi aqparattandyrý qoǵamynda biryńǵaı elektrondy qujat aınalym júıesin jáne  «Sıfrly Qazaqstan», «Arhıv 2025» baǵdarlamalaryn sapaly deńgeıde júzege asyratyn da osy mamandar bolmaq.  Sondyqtan, is júzinde arhıvıst- qujattaný mamandyǵyna degen suranys jyl saıyn ósýde.

Jaqynda mektep bitirýshi jas túlekterdiń  sapaly bilim beretin joǵarǵy oqý ornyn tańdaýdyń ýaqyty da kelip jetti. Mamandyqty durys tańdaý adam ómirindegi eń mańyzdy is. Egemendi elimizdiń damýyna óz bilimimen jáne biliktiligimen úles qosam degen árbir jas túlekti respýblıkadaǵy eń aldyńǵy qatarly ýnıversıtet,  qasıetti qara shańyraqta bilim alýǵa shaqyramyz.

Alpysbaeva N.K.- ál-Farabı at. QazUÝ-ń

prof. m.a., tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty

---