InfoHub Logo

I

Resaký qaryndasy Hıde munyń shaqyrýyn qabyl alyp, kóp kúttirmeı Naorıǵa jetip keledi dep oılaǵan da joq. Bar bolǵany túkpirdegi aýylda naýqas anasyna qaraılap qalǵan boıjetken qaryndasynyń júregine bolashaqqa degen tıtimdeı úmit uıalatsam degen. Áýteýir birdeńe qylyp qalaǵa, buǵan qonaqqa kelip, aýyldyń kúıbeńinen bir sátke dem almas pa eken dep jazǵan. Bul osy sózderimnen keıin sheshem ómirde eshqandaı qyzyq kórmegen qaryndasymdy quptaıtyn shyǵar dep oılaǵan.

Hıdeden sátinde-aq tildeı hat keldi. Sheshesi qalaǵa bir keshke jibergenin, sembilik tańǵy poıyzben shyǵatynyn habarlapty. Bul ózi Resaký úshin asa bir kútpegen jaǵdaı boldy. Ol tipti qaryndasyn ózi shaqyrsa da azdap sasyńqyraıyn dededi.

Sasqanda, Hıdeniń kelisi buǵan qandaı da bir yńǵaısyzdyq týǵyzady dep emes. Ol buny esh uıaltpas ta edi. Dese de, aýylda naýqas anasyna qarap otyrǵan qaryndasynyń shaqyra sala jetip kelmegi azdap shoshytqandaı. «Úıden qashyp shyqqaly otyrǵan joq pa eken? Sonysymen anasynyń ózimshil balasyna degen jekkórinishin oıatyp almas pa eken?» Muny ábiger etken mine osy jaıt.

«Jo, biraq Hıde ondaı qyz emes. Ol anasynyń kózin ala bere bilgenin qylatyndardyń qatarynan emes» dep oılady.

Hat qaryndashpen jazylypty, biraq sózderi quddy bılep turǵandaı. Týshteı qap-qara ıeroglıfter birden kózge urady — qaryndashtyń ushyn jalap otyryp jazǵan bolýy kerek. Tap bir on segizdegi qaryndasynyń júrek soǵysyn estip otyrǵandaı. Qaıtalap bir oqyǵanda janyn saz kernegendeı boldy.

Resaký asyǵys-úsigis bólmeni jıystyra bastady. Sembige deıin áli tórt kún bar, tazalyqty asyqpaı jasasa da bolar edi, biraq bul baıyz taýyp otyra almady. Port aýmaǵyndaǵy shaǵyn verfte* aǵash ustasy bolatyn. Sondaǵy saıman saqtaıtyn qoımanyń ekinshi qabatyndaǵy aýmaǵy úsh tatamılyq qana úıshikte qymtyrylyp turyp jatqan. Tap sol úıshiktiń qýyqtaı bolǵany úshin de jaqsylap jıystyrý kerek.

II

Sembi kúni Resaký bas joq, kóz joq kún shyqpaı oıanyp aldy. Bólme alakóleńke edi. Perdesiz terezeden tańǵy boz aspandaǵy solǵyn tartqan juldyzdar kómeski jyltyrap turdy.

Kómeski juldyzdarǵa qarap jatyp, Hıde úıden shyqqan shyǵar dep oılady. Tańǵy poıyzǵa úlgerý úshin tún qarańǵysynan attanyp, tar soqpaqpen taý etegindegi stansıaǵa deıin quldılaý kerek. Bulardyń aýyly shatqaldyń órinde bolatyn.

Úıdiń artqy aǵash esigin ashasyń — jaryq aýyz úıden qarańǵyǵa qaraı lap qoıady, al kóleńkeń aldyńa túsip alady da, soraıa teńselip bara jatady. Taýdyń sýyq aýasy bas salyp jaǵańnan alady. Ertemen úıden shyqqandaǵy sol sýyq esine túsip, bul kórpesin murnyna deıin qymtanyp aldy.

Alaıda qalada, jyly jerde jatyp alyp qaryndasyn ýaıymdaýdyń esh máni joq edi. Tipti ýaıymdamaı-aq qoısa da bolǵandaı. Hıde anasynan ruhsat alysymen aǵasyna keledi, qazir qýana basyp poıyzǵa asyǵyp bara jatqan shyǵar.

Kún kóterilgenshe áli biraz ýaqyt bar. Bul azdap myzǵyp almaqshy bolyp kózin jumǵany sol edi, qulaǵyna bir dybys keldi — sybdyr ma, tyrpyl ma. Kózin ashyp, basyn kóterdi — eshteńe kórinbeıdi, dybys ta joq bolyp ketti. «Elestegen shyǵar» dep oılady.

Jastyqqa bas qoıyp, kirpik aıqastyryp edi, sybdyr taǵy estildi... Kózin ashpaǵan kúıi qulaq tikti. Dybystyń qaı jaqtan jetkeni belgisiz. Biraq alystan talyp estilgeni anyq.

Bul ne boldy? Quddy tabaqtaǵy sorpany mysyq jalap jatqandaı. Álde teńizde tańǵy jel kóterildi me. Jel kóterilse, múıistegi teńiz baıaý terbelip, jýas tolqyn verf aılaǵyn jalap jatar edi. Al myna sybdyr teńiz tolqynyna qaraǵanda jyldam sıaqty.

Ol kózin ashty. Terezeden tańǵy juldyzdy aspan kórinedi. Kenet bul nendeı dybys ekenin uqty. Bul qaryndasynyń aıaq sybdyry bolatyn. Shyq tunǵan soqpaqpen asyǵa adymdaǵan ol, kedıi tyrpyldap taýdan túsip keledi.

Bul tań qaldy. Shamamen áldeneshe ondaǵan rı* jerdegi taýda kele jatqan adamnyń sybdyry anyq estilip tur. Kózin jumyp edi, qulaǵyna taǵy keldi: tyrp-tyrp... Ia, bul qaryndasynyń júrisi.

Kózi jumýly jatqan bul muńaıa jymıyp: «Qaryndasymdy saǵynǵanym sonsha, mine endi qaı-qaıdaǵy elestep jatyr», — dep oılady. Ol kele jatqandaı kórinip, tún ortasynda kózin ashyp aldy. Ádette kúnniń nury kirpiginen túrtip oıatatyn. Óziniń búgingi shekten tys sergektigine tań qaldy.

Qaıtyp kóz ile almady. Lyp etip turdy da, kıinip syrtqa shyqty. İsteı qoıarlyq kóp jumysta joq edi. Aılaqty jaǵalap qashan kórseń temirbetondy konstrýksıa shyǵaryp jatatyn kórshi zaýytqa qaraı júrdi. Uzańqyrap baryp, toqtady da: «Búgin kún ashyq bolatyny qandaı jaqsy», — dep oılady.

Teńiz tynysh edi, al kókjıekten kóldeneń jatqan uzyn qylyshtaı jarqyrap tań atyp keledi.

«Hıde de aýylǵa qaıtady, qys ta qyr astynda» — bul oı sap ete túsýi muń eken, boıyn býǵan salqyn lepten qaltyrap ketti.

III

Hıde mingen poıyz Naorı stansıasyna on bir elýde keldi. Resaký sóıtetinin Hıdeden otkrytka alǵan kúni, stansıaǵa arnaıy baryp bilip alǵan. Saǵat on ekige taıap qaldy, al bul bolsa ybyljyp áli júr. Mine endi qojaıyn esine salyp jatyr: «Áı! Saǵat on bir jarym bop qaldy. Qaryndasyńdy kútip almaıtyn ba ediń?»

Resaký verften shyǵa, jempiriniń qaltasyn qysyp ustaǵan kúıi qustaı ushty.

Eger týra stansıaǵa bettegen bolsa, onda asyǵýdyń qajeti joq-tyn. Alaıda buǵan jolaı poshtaǵa soǵyp, jınaq kitapshasynan az-maz aqsha sheship alýy kerek. Sembi kúni poshta túske deıin ǵana jumys isteıtindikten, Hıdeni kútip alǵan soń barsa úlgermeı qalatyn túri bar.

Poshtaǵa kire jempiriniń qaltasynan jınaq kitapshasy men jeke mórin shyǵaryp tekserýshi terezesiniń aldyna qoıyp jatyr edi, mór qolynan shyǵyp ketip beton edenge baryp tústi. Bul jalma-jan jerden alyp, fúú dep úrledi de terezeden ishke berdi. Tekserýshi áıel kúdiktene qarady... Bul qatty entigip turǵan.

— Keshirińiz. Asyǵys edim... — dedi jalpaqtaı bas ızep.

— Esimińiz?

— Itınomorı Resaký. Jıyrma bir jasta. Bul suramasa da jasyn qosa aıtty. Sosyn: «Atymdy nesin surap otyr, kitapshada jazylyp tur emes pe» dep oılady. Tekserýshi áýeli kitapshaǵa qarady, sosyn qasyn kerip mórge tesildi. Bul qobaljýly: «Nemenege qadala qaldy?».

— Aýyldan qaryndasym kele jatyr edi. Sol úshin... — aptyǵa til qatty da, artynsha aqtalýǵa áste mindetti emesin túsinip jym boldy.

— Hrýstal bolmaǵany qandaı jaqsy.

Áıel buǵan bir sát kóz qadap, jymıǵan boldy. Resaký mór týraly aıtyp otyrǵanyn uqty. Hrýstal bolǵanda ǵoı, edenge túsip bytshyty shyǵar edi. Tereń bir dem alyp edi jeńildep qalǵandaı boldy, sosyn uıala jymıdy: «Aılaqtaǵy bizge hrýstal mór ustaý qaıdaaa!».

— Kók tıyndyq... — mińgirlep turyp belbeýine qystyrǵan betoramalyn alyp, mańdaı terin súrte berdi.

Poshtadan shyǵa salyp júgire jóneldi.

Hıde, uıala tómen qaraǵan kúıi yǵy-jyǵy jurttyń arasymen perronǵa ótti. Dúńgirshektiń janynda tosyp turǵan Resaký ony kóre sala sońynan júgirip, vokzaldan shyǵa beriste qýyp jetti. «Áı» — dep aıǵaı saldy, tý syrtynan kelip. Hıde selk ete tústi de, kózin kúnnen qorǵashtaı syǵyraıyp buǵan qarady.

— Mine, men de keldim. Hıdeniń kózi jasaýrap turdy. Al buryn-sońdy ne týysqanyn, ne bir basqa adamdy kútip alyp kórmegen Resaký mundaı jaǵdaıda ne aıtý keregin de bilmeıtin. Tek jypylyqtaı berdi:

— Rahmet!

Hıde shashyn ádettegideı qos burym qylyp órip alypty, ústinde er adamdikine uqsas syrmaly qara kúrte, balaǵy tizeden sál joǵary shorty kıgen. Qolyna túıinshek ustap turdy.

— Kettik! — dedi de, Resaký, túıinshekke jarmasty. Kózge jeńil kóringenmen, býyltyqta ájeptáýir salmaq bar eken. Qapsyra qysyp ustaǵan edi, túıinshektiń aýyrlyǵynan ózi de tasqa aınalǵandaı. — Mynaýyńda ne bar?

Resaký art jaqta qalyp qoıǵan qaryndasyna moıyn burdy. Jortaqtaı basyp qýyp jetken Hıde:

— Talshyn jemisteri men kúrish. Jartysyn qojaıynyńa syılaımyz, jartysy — saǵan.

«Kúrish nemenege kerek?» dep oılady bul. Buǵan ortaqtaspas úshin sheshesi ádeıi berip jiberipti.

— Sheshem-aq báriniń qamyn oılaıdy da júredi, — dep kúldi. Dedi de qaryndasynyń tyrjıa qalǵanyn sezip, burylyp betine qarady. — Densaýlyǵy jaqsy ma?

— Jaqsy.

Resaký únsiz bas ızedi. Aýrýshań anasynyń hali tipten tómendep ketpegenin uqty. Qaıta ruhsat bergenine qaraǵanda azdap táýir bolǵan da shyǵar dep oılady.

Ekeýi alańdy kesip ótip, bul oılaǵandaı «Kıt» kafesine kirdi. Túski as kezi edi, kisi kóp eken. Sátin salǵanda kelginshilerdiń biri turyp ketti de, bular sonyń ornyna jaıǵasty.

— Ne qalaısyń, tańda, — dep Hıdeniń qulaǵyna sybyrlady, sosyn kóziniń qıyǵymen jempiriniń qaltasyn kórsetip, syrtynan alaqanymen basyp-basyp qoıdy: aqshadan qysylys joq degeni.

Hıde qabyrǵaǵa japsyrylǵan mázirdi bir sholyp ótti de, kózin taıdyryp, uıala, aqyryn til qatty:

— Maǵan báribir. Óziń ne alsań, maǵan da sol. Qýyrylǵan saıranyń tútini tóbeni kernep turǵan. «Báribir bolsa, onda saıra jaraıtyn shyǵar» dep oılady bul. Aýyldarynda balyq jemeıtin. Tentirep júrip tap bolǵan saýdagerler anda-sanda keptirilgen birdeńe ákeletin. Al qarmaqqa jańa túsken balyqty ómiri kórmepti. Hıde de árıne, tuzdap qýyrǵan saırany týǵaly aýyz tıip kórmegen.

— Eki kisige saı... saı... saıra men kúrish berińder! — dep kafe qojaıyny as úı jaqqa tutyǵa aıqaı saldy.

Tańerteń erte turǵannan ba, túske qaraı Resakýdyń qaryny qatty ashqan bolatyn, balyq salynǵan tabaqtyń birin ala sala Hıdege qaraı syrǵyta saldy: «Al je!» — sosyn qaryndasyna qaramastan óz sybaǵasyn qarbytyp asaı bastady. Alaıda Hıde budan buryn jep taýysty.

— Jep bolyp qoıdyń ba? — dedi taıaǵyn qoıyp jatyp. Hıde úrpıip otyr.

— Men tańnan beri nár tatpap edim.

— Tabaǵynda balyqtyń basy men jýan súıekteri ǵana qalǵana eken. Qabyrǵalaryna deıin jep qoıypty.

— Dámdi me eken?

— Dámdi, biraq... — Hıde qabaǵy túıilip qolymen tamaǵyn kórsete berdi.

Bul muńaıa jymıdy.

— Qabyrǵany jutý qıyn boldy ma?

— Joǵa, tamaǵyma birdeńe batyp tur. Qyltanaq ketip qalǵan sıaqty.

«Demek, súıek turyp qaldy» dep oılady Resaký. Kúrishtiń bir shókimin shaınamaı jutyp jiberý kerek. Biraq Hıdeniń tabaǵy bos edi.

— Menikinen al da, bir shókim kúrishti shaınamaı jutyp jiber. Tez jut!

Bul onyń aldyna óz tabaǵyn syrǵytty. Aýylda mundaıdy «Únsiz jylaý» der edi. Bálkim eńirep otyrǵan adam eshteńe jeı almaıtynyn meńzeıtin shyǵar.

Hıde aýzyn kúrishpen tyǵyndap aldy da, kózi adyraıyp jutyp jiberdi. Bul bolsa jan-jaǵyna alaqtaı qarap, qaryndasynyń arqasynan aqyryn qaǵyp otyrdy. Aqyry súıek ar ótkende, kúrishtiń tabaǵy da bosaǵan edi.

— Men de qalaǵa alǵash kelgende balyqtyń qyltanaǵyna jıi qaqalatynmyn, — dedi kafeden shyqqan soń uıalyp tómen qaraǵan Hıdeni jubatqansyp. — Úırengenshe ǵana. Esesine qalalyqtar talshyn jemisin jese tilderi ýylyp ólip qala jazdar edi.

Olar úlken kósheden teńiz jaǵasyna shyqty, sol sátte bul Hıdeniń aıaq basysynan tup-týra tańerteń kún shyqpaı turyp qulaǵyna kelgen dybysty estidi. Aıaǵyndaǵy eski kedanyń bederi ábden qajalyp taýsylǵan aq tabany asfáltty tyrp-tyrp basyp kele jatty.

— Sóıtpegende-shi... — dep kúbirledi.

— Ne?

— Jáı, qyzyq eshteńe emes.

İV

Olar verf qojaıynyna bas suǵyp, Hıde ózin saltanatty túrde tanystyrǵan. Resaký tań qaldy. «Anań qara, ózi sondaı emin-erkin!» — dep oılady. Osydan birer jyl buryn óziniń túsiniksiz birdeńelerdi mińgirlep turyp qojaıynǵa bas ıgeni esine tústi.

Qoımanyń ekinshi qabatyndaǵy úıshikte pisken talshyn jemisin asap otyryp, Hıde kenet aqyryn ǵana syqylyqtap kúldi.

— Munyń ne, seniń? — dep Resaký tań qalǵan. Biraq ol da munyń baǵana kóshedegi ózi sekildi jaýap qaıyrdy:

— Jáı, qyzyq eshteńe emes.

— Kisi bireýmen as iship otyrǵanda áı-sháısiz kúle me eken? Munyń daýysy qatqyl shyqty. Hıde talshynnyń qurt túsken túıirin terezeden syrtqa búrkip jiberdi de, buǵan moıyn burmaǵan kúıi:

— Jáı, sen naǵyz erkek bolypsyń dep oılap otyrmyn.

— Taǵy ne!

Bul qyzaraqtaı bastady. Sosyn kóz aldynda narttaı bolǵan Hıdege de tańyrqaı qaraǵan. Nege ekeni belgisiz, qaradaı qysylyp, biraq onysyn syrtqa sezdirgisi kelmedi.

— Qalada úsh jyl turasań óziń de naǵyz áıel bolyp shyǵa kelesiń, — dedi. Dedi de tómen qaraǵan kúıi talshyn jemisin jeı berdi. Al basyn kótergende Hıde terezeden teńizge qarap turǵan. Qyzyl shyraıly júzinde eshqandaı da jymıys joq. Sulbasyn muń shalǵandaı — bul onyń tap bulaı muńaıǵan sátin buryn-sońdy kórmegen eken. Júregine ýaıym tundy.

— Saǵan ne boldy? Talshynnan taǵy jemeısiń be?

— Joq, talshyn jemisin endi jegim kelmeıdi, — dedi Hıde teńiz jaqqa syǵyraıa qarap turyp. Sosyn sybyrlaı til qatty: — Qalada... deısiń be...

Bul artyq sóılep qoıǵanyn sonda bildi. «Qalada úsh jyl tursań...» Alys túkpirdegi aýylda turatyn boıjetkenge aýyr tıetin sóz. Biraq aýrýdan aıyǵar úmit joq anań úshin óziń de sonda qalǵanyń durys dep aıta almaıdy ǵoı, bul oǵan.

— Já, keıime. Keshikpeı sen de kelesiń, qalaǵa. Azyraq shyda.

Bul qaryndasyn jubatam dep otyryp ókpeletip alaryn bilgen joq. Al Hıde kútpegen jerden shamdanyp shyǵa keldi:

— Sen sonda, shesheń ólgenshe kúte tur degiń kele me?

Bul kúrsindi de únsiz qaldy. Únsizdik uzaqqa sozyldy.

V

Keshke taman Resaký Hıdeni teńiz jaǵasyna ertip bardy. Azdap kóńili kóterilse degen. Ras, bul kelgenderi suryqsyzdaý jer edi. Soltústiktiń sýyq múıisi. Degenmen serýen kútpegen aýanda ótti — Hıde úshin teńizdiń ózi tańǵajaıyp edi. Ol jaǵalaýdan ulýdyń usaq qabyrshyqtaryn terdi, birese túre qýyp, birese keri serpile qashyp tolqynmen oınady, dymqyl qumnyń betine sýret salyp, ıeroglıfter jazdy — qysqasy balasha máz. Al bul jaqtyń balalary bes jastan asqan soń tap bulaı oınamas edi.

Hıdege qarap munyń jany jaı tapqandaı bolǵanmen, aıaýshylyq sezimi údeı tústi. «Jumysty óndirip isteýim kerek, — dep oılady bul. — Talmaı eńbektenemin de, anam men qaryndasymda qalaǵa, qasyma alamyn».

Sol kúni keshke bul Hıdeni monshaǵa apardy. Aýylda eki aıda bir ret ysyq sý tola bóshkede otyrsa, sonyń ózi jetip jatatyn, al munda jıi barý kerek. Hıde bir-aq saǵat jýynam da shyǵamyn dep ýáde bergen, alaıda bul ony monshanyń janynda artyq jarty saǵat kútti.

Aqyry Hıde monshadan shyǵa, keshirim suraǵan kúıi júgirip kele jatty. Al Resaký kózi sharasynan shyǵa tań qaldy. Aldynda múldem basqa qyz tur edi. Shashynyń kiri ketkennen be, álde qyzara bórtip monshadan shyqqasyn ba, Hıde ózine-ózi esh uqsamaı qalypty.

— Mine, endi sup-sulý bop shyǵa keldiń, solaı ma? — dedi Resaký.

Hıde syqylyqtap kúldi de tilin shyǵardy. Tipti ernine deıin basqasha jıektelgendeı.

— Jýynyp jatyrmyn, jýynyp jatyrmyn, kir degen domalap túsip jatyr. Mine qyzyq! Aýyldarynda «uıat boldy» deýdiń ornyna «mine qyzyq» deıtin. Tanys sózder Resakýdyń esine týǵan aýlynyń keshterin saldy. Úıshikke oralǵan soń, Resaký ún-túnsiz óziniń jalǵyz matrasyn jerge tósedi.

— Jastyqty ózińe al, — dedi qaryndasyna. Jalǵyz tósekti kórgen Hıde úndemegen. Endi ǵana baıqady:

— Al sen jastyqsyz qalaı jatasyń? Bul kúldi.

— I, jaraıdy. Bolmaǵanda jastyǵyń tabıǵı bolsynshy. Aýyldan ákelgem. Qumyqtyń qaldyǵy toltyrylǵan!

Shynyn aıtqanda, qojaıyn Hıdege dep tósek-oryn usynǵan-dy, biraq bul bas tartqan: jarar, qoıyndasyp jata ketemiz dedi. Qaryndasynyń kózinshe qojaıynnan kórpe-jastyq ala turýǵa uıaldy. Aýylda qaryndasy ekeýi bir matrasqa jata salatyn. Bala kúnnen buıyrǵany sol boldy da, bular soǵan daǵdylanyp ketken.

Alaıda sol kúni keshke Hıdeni lypa, jeıdesheń kórgende kózin taıdyryp áketti... Ekeýi shalqalap qatar jatty, jáne baıaǵysha bir-birine súıkene ketýdiń ózi yńǵaısyz edi. Ásirese Resaký ózin yńǵaısyz sezingen.

Sosyn kúldi.

— Qalaı, matrastan syrǵyp túsip qalatyn sıaqtysyń ba?

— Joq, óziń?

— Ýaıymdama...

Hıdeniń tap-taza denesinen ańqyǵan beıtanys bir jupar ıis tanaýyn qytyqtap jatyr. Bul qansha jerden janap ketpeýge tyrysqanmen, shyntaǵy baıqaýsyz tıip ketip edi, tula boıynan toq júgirip ótkendeı boly — terisi názik ári janyp tur eken.

— Shamasy, osylaı yńǵaıly bolar, — dep murnynyń astynan mińgirlegen kúıi aýnap tústi de, kúrsindi. Únsizdik.

— Seniń úılengiń kelmeı me, aǵataı? Daýysynda mysqyl bar, biraq Hıdeniń qaljyń suraǵyna da jaýap berýge qulyqsyz edi.

— Áıteýir úılenermin.

— Qashan?

— Bilmeımin. Bilmeıtinime qaraǵanda, jýyr mańda emes-aý. Men áli oqýshy emespin be. Ol týraly oılanbappyn.

Hıde úndemedi. Aıtatyn eshteńe bolmaǵannan emes. Janyn jegen bir nárseni aǵasyna aqtaryp sala almady.

— Al saǵan, shamasy, quda túsýshiler kóp shyǵar, — deı saldy bul da, eshteńeni meńzep jatpaı. Hıde áýeli únsiz qalǵan, sosyn til qatty:

— Ylǵı bir qyryqtaǵy erkekter.

Endi bul únsiz qaldy. Suraıtyn ne bar? Aýyldan shyqqan buǵan onsyz da bári túsinikti. Qyryqtaǵy erkekter quda túsip jatyr eken, demek aýyldyń ózinde turmaq taqaý tóńirekte boıdaq jastardan eshkim qalmady degen sóz. Esesine elýge deıin de otbasyn qurmaǵan erkekter órip júr. Olar ini-qaryndastary eki qolǵa bir kúrek dep qala jaǵalap ketken boz samaılar. Solardyń biri myna Resakýdyń ózi, aıaq astynan aǵasy ólip qalsa da qaıtpas edi, sol aýylǵa. Sóıte tura, qaı betimen Hıdeni jubatpaq. Tynysy tarylyp ketti.

— Erteń qala aralaıyq, — dedi áńgimeniń aýanyn basqa arnaǵa buryp. — Saǵan birdeńe satyp ápereıin. Ne qalaısyń, óziń?

— Kıetin birdeńe bolsa, — dedi Hıde qulshyna jaýap qatyp. Resaký onyń ańqyldaq minezine qýanyp, aqyryn kúrsindi.

— Kımono?

— Joq, eýropalyq kıim. Biraq kóılek kerek emes. Kıip kórmegem. Blýzka nemese beldemshe...

Resakýdyń esine Hıdeniń balaǵy tizeden sál joǵary shortymen kelgeni tústi.

— Men saǵan qysqa beldemshe satyp áperem.

— Qysqa?! — Hıdeniń qýanyshty daýysy oqys sańq etti.

— Sen qandaı tústi unatasyń?

— Qytaı shamynyń túsin, — dedi Hıde birden.

— Aha! Demek, qysqa qyzyl beldemshe.

Hıde buǵan senbegen kisishe azyraq únsiz jatty da, mańdaıyn aqyryn ǵana arqasyna tıgizdi. Birazdan soń pysyldap uıyqtap jatty.

VI

Birde, Hıde aýylǵa qaıtyp ketken soń on kún degende, kútpegen jerden Resakýge kórshi aýylda turatyn týysqany Ego shal kele qaldy. Resaký aılaqqa jaqyn alańqaıdaǵy qurǵaq shóp ústinde, astyna qamystan toqym tósep, shot qaırap otyrǵan. Ol súıretilip áreń kele jatqan kári Egony kórgende, onsyz da bulyńǵyr kún odan saıyn kúńgirt tartqandaı boldy.

— Ata! — dep kúber etti de, atyp turdy. Shal kele aman-sálem joq, birden buıyra sóıledi:

— Aýylǵa ketemiz!

Oılamaǵan jerden sap ete túskenine qaıran qalǵan Resakýda ún joq.

— Hıde qaıtys boldy. Resaký kózi sharasynan shyǵa ańtarylyp turyp qaldy.

— Úı artyndaǵy talshynǵa asylyp qapty, — dep ústemeledi shal.

Resakýdyń erni jybyrlap ketti, biraq tamaǵyna tas tyǵylǵandaı úni shyqpaı qaldy.

— Sen satyp alyp bergen qyzyl beldemshesin kıgen, al moınynda ulý qabyrshyǵynan túzilgen monshaq...

Resaký terektiń japyraǵyndaı qaltyrap ketti.

— Ótirik! Múmkin emes! Munyń bári ótirik!

— Joq, ras, — dedi Ego nyǵyzdap. Resaký qaltyraýyn qoıyp, abyrjýly júzben shalǵa tesile qarady.

— Hıdeniń qaltasynan senen kelgen hat tabyldy. — Shal at mingende kıetin shalbarynyń qaltasynan birneshe ret búktelgen hatty shyǵardy.

Resaký paraqtyń búkteýin jazdy. Onda qyzyl qalammen eki-úsh shýmaq jazylǵan eken. Biraq qolynyń qaltyraǵany sonsha, eshteńe oqı almaı, quddy nashar kóretin kisishe paraqty kózine taqady. Qaǵazda bylaı depti:

Qyzyl beldemshe kıdim men,
Aǵam syılyqqa satyp alyp bergen,
Sosyn kóshege shyqtym...
Qarsy jolyqqan eshkim bolmady
Eshkim maǵan qaramady.
Kórshi aýylǵa da jettim —
Onda da tiri jan qalmapty,
Úshinshi aýylda da tap solaı.
Óli tynyshtyq.
Qysqa qyzyl beldemshemen
Múlgigen kósheni kezip kelemin,
Jáne bir de bir erkek
Maǵan qarsy jolyqpady.

Resaký abyrjyp shalǵa qarady. Ol bunyń qolynan hatty aldy da shalbarynyń qaltasyna saldy.

— Ony óltirgen men emes shyǵarmyn? — dep sybyrlady Resaký. Sosyn qos qolymen shaldyń jaǵasynan alyp, silkip-silkip jiberdi. — Ata, aıtshy! Hıdeni myna men óltirdim be?

— Sandalma, — dedi shal salmaqty únmen. — Sen tek oǵan qyzyl beldemshe ǵana satyp alyp berdiń. Al Hıde ony kıdi de ólip qaldy. Bar bolǵany osy.

Resakýdyń tizesi dirildep ketti. Ol aıaǵynan ázer tur, biraq shal asyqtyrǵan soń, sońynan ilbidi. Sol sátte ol tý syrtynan aıaq dybysyn estidi. Toqtap, jalt qarady. Biraq ólgen Hıdeniń bul jerge kelýi múmkin emes edi. Jel turyp, shýlaı jóńkilgen tolqyn aılaqty erneýleı serpilip jatqan. Al aılaqtan ary ymyrttaǵy teńiz jaıylyp jatyr. Ol oǵan túneý kúni ózine qonaqqa kelgen kezdegi tereze aldynda turǵan Hıdeniń muńdy sulbasyn elestetti.

    Verf — keme jóndeıtin jer

    Rı — uzyndyq ólshemi, shamamen 4 shaqyrym

Aýdarǵan Nurlan Qabdaı

---