Qosh keldiń, áz - Naýryz
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany,
Bekarystan bı aýyly, №24 orta mekteptiń
ınformatıka páni muǵalimi Zeınýllaeva Laýra
Taqyryby: Qosh keldiń, áz - Naýryz!
Maqsaty: 1. Ata-babamyzdyń urpaqtan-urpaqqa berilip kele jatqan ulttyq merekesi-Naýryz týraly túsinik berý. Ulystyń uly kúni aıtylatyn tilekter, bata, naýryz kójeniń mańyzy týraly aıtý.
2. Oqýshylardyń sanasyna halqyna degen maqtanysh sezimin uıalatý, ana tilin, onyń tarıhyn, ónerin, mádenıetin qasterleı otyryp, damyta otyryp ujymshyldyqqa tárbıeleý.
3. Sabaqty halyqtyq pedagogıkaǵa negizdeı otyryp, qazaq halqynyń ulttyq oıyndaryn, ulttyq taǵamdaryn, naqyl sózderin qasterleı otyryp oqýshylarǵa uǵyndyrý.
Kórnekiligi:, slaıdtar, plakattar, sýretter, sharlar, naqyl sózder, ádebı kitaptar, , býkletter.
Barysy: 1. Uıymdastyrý kezeńi. Qonaqtardy tórge shyǵarý, otyrǵyzý.
2. Tárbıe saǵatyn ashý.
Sabaqtyń taqyryby men maqsatymen tanystyrý.
1. Qurmetti Naýryz merekesin toılaýshy ata-analar, ustazdar, oqýshylar! Taǵy da jadyrap, kóktem Naýryz merekesi keldi. Sizderdi jańa kún, jańa jyl merekesimen quttyqtaımyz. Qazaq halqy úshin úlken meıram – naýryz jańa jyl bolyp sanalǵan. Naýryzdyń 22-sinde kún men tún teńeledi, qys ótip, kóktem keledi. Mine, biz de halqymyzdyń salty boıynsha Naýryz merekesin ata-analarmen birlese ótkizip otyrmyz. Mundaǵy maqsat, balalardyń Naýryz merekesin uǵynýy, sezinýi ler jáne ata-analar óz balalarynyń ónerin tamashalaý. Mine synybymyzdyń «Qosh keldiń, áz-Naýryz! » atty tárbıe saǵatyn tamashalańyzdar.
2. Kelińder, Naýryz kúnin qarsy alaıyq,
Bıleıik, jyr jyrlaıyq, án salaıyq.
Qaharly qystan ótip, Naýryz keldi,
Arqańdy keńge sozshy, ýa, halaıyq!
3. Halqymyzdyń saltynda Naýryz toıynyń sáni –ańyz áńgimeler men ertegi keıipkerleri Qarashash sulý, Qojanasyr, Aldar kóse, Tazsha bala bolǵan. Endeshe, ortaǵa Qarashash sulýdy shaqyraıyq.
Qarashash:Ýa, halaıyq! Búgin ulystyń uly kúni. Ata-babalarymyzdyń sózimen aıtsaq, aq túıeniń qarny jarylǵan kún. Naýryz meıramy. Naýryz saltanaty. Aldymen «Naýryz» degen sózdiń ózine toqtalatyn bolsaq, bul kóne parsy sózi. Qazaqshaǵa aýdarsaq, alǵashqy býyny naý-jańa, ryz-kún degen uǵymdy bildiredi. Sonda jańa kún degen sóz shyǵady eken. Naýryz – jańa kún, ıaǵnı jańa jyldyń alǵashqy kúni – jyl basy. Bul bizdiń halqymyzda kún men tún teńeler mezgil-naýryz aıynyń 22-inshi juldyzyna sáıkes keledi.
Qazaq eli Naýryzdy qalaı qarsy alǵan?
Jańa jylda muntazdaı taza úıge kirse, ol úı aýrý-syrqaýdan, pále-jaladan aman bolady degen senimmen Naýryzǵa deıin úı ishindegi jıhaz, múliktiń shańy qaǵylyp, jýylyp, tazartylady. Jyl basy jaqsy bastalsa, aıaǵyna deıin jaqsy bolady deıdi.
Al, halaıyq! Endi osy ulystyń uly kúni ata saltymyz boıynsha ortamyzǵa Qyzyr babamyzdy shaqyraıyq. Qyzyr baba barshamyzǵa aq tilek, oń batasyn bersin!
Qyzyr baba:
Armysyńdar, jamaǵat.
Ulys oń bolsyn,
Aq mol bolsyn,
Qaıda barsaq jol bolsyn!
Ulys baqty bolsyn!
Tórt túlik aqty bolsyn,
Ulys bereke bersin,
Bále-jala jerge ensin!
Uly halqym toq bolsyn!
Kóılekteriń kók bolsyn!
Qaıǵy ýaıym joq bolsyn!
Qýanyshtaryń kóp bolsyn! Áýmın! ! !
Jurt tegis betin sıpap, aıtqanyńyz kelsin dep aıtady.
Qyzyr baba: - Qarashash qyzym, ata saltyn umytpaı ulys toıyn ótkizip jatqandaryń óte jaqsy eken. Úlken rahmet. Al, endi qandaı qyzyqtaryń bar.
Qarashash: Qyzyr baba, siz tórge shyǵyp otyryńyz. Ulystyń uly kúni «Naýryz» ánin aıtaıyq.
1. Hor: «Naýryz – bizdiń ánimiz».
Qyzyr baba: Oı, rahmet, aınalaıyndar! Órkenderiń ósip, talaptaryńa nur jaýsyn!
Qarashash: Qyzyr baba, halqymyzdyń saltynda kez-kelgen toı-tomalaqtyń oıyn-kúlkisiz dýmansyz ótpesi belgili. Al sol oıyn-kúlkiniń kórki men sáni bolǵan jaryqtyq Qojanasyr, Aldar kóse, Tazsha balalardy umytpaǵan bolarsyz. Búgingi toıymyzǵa sol kisiler de kelip otyr. Solardy ortaǵa shaqyryp, qyzyqtaryn tamashalasaq qaıtedi.
Júrgizýshi:Óte oryndy!
Qarashash:Shalqytyp merekede án salaıyq,
Ónerpaz órenderge tamsanaıyq.
Ańyz ben ertegiden kelip jetken
Qurmetti qonaqtardy qarsy alaıyq!
(Saqnaǵa aldymen Qojanasyr, odan soń Aldarkóse shyǵady).
Aldar kóse: (unjyrǵasy túsken Qojekeńe)
- Áı, ápendim, ún-túnsiz silenip neǵyp tursyń? Tym bolmasa myna halqyńa aman-sálemiń qaıda?
Qojekeń: Aı, Aldarym-aı, qurǵaq sálem jurtyma tamaq bolar deısiń be?Kók esegime artyp ákele jatqan birer qap bazarlyǵym bar edi, áne bir buryshta reket degen bir báleler tartyp alyp...
Sodan esek te joq bazarlyq ta joq, myna jurtyma ne derimdi bilmeı turǵanym.
Aldar kóse: Apyr- aı, á, shynyń ba?
Qojanasyr: Men eshkimdi aldap kórgen joqpyn. Myna sen ǵoı el-jurtty búldirip, qazirgilerdiń bári Tazsha bala ekeýińniń urpaqtaryń kórinedi.
Aldar kóse: -Qoı, oıbaı, myna jurt shyn kórip qalar.
Qojanasyr: -Bári shetinen sýaıt. Bári birin-biri qaıtsem aldap ketem dep turǵan alypsatar bolyp alypty. Sen ekeýińniń urpaǵyńdy taýyp berem.
Qojanasyr:-A-a... Qalaı. Ańtarylyp qalady.
Aldar kóse:-Apyr-aı, á, myna báleden qalaı qutylsam eken. Á-á, taptym, taptym. Aıtpaqshy, Qojeke, osy seniń esegiń kók emes pe Qanaryń qyzyl ala.. .
Qojekeń:-Iá, dál solaı.
Aldar:- Endeshe, álginde bir-eki aýyl mılısási jurtqa jar salyp ıesin tappaı júrgen. Tup-týra myna Sháılanyń bergi buryshynda. Ush jet tez.
(Qojanasyr shapanynyń etegin qolyna ustap, qalbalaqtap solaı júgire jóneldi. Bir shetten Tazsha balanyń tóbesi kórinedi. Ol ándetip kele jatady)
Tazsha:
Aıtpaımyn óltirseń de ótirikti,
Salt-sana, ádet-ǵuryp ketilipti.
Úlken turyp sóılemes kishi qaıda?
Bir shalǵa nemeresi jekiripti.
Aldarkóse: (kıip ketedi)- Áı, Sýaıtbegim, mynaý taǵy ne sumdyq-eı! Qaıdaǵy joq báleni bastap. Saltymyzda joq náýbetti qaıdan taptyń taǵy?Ótirik aıtýdyń da jóni bar emes pe?
Tazsha:Oıbaı, Aldeke, ol nedegenińiz?Imandaı shynymbul. Olláhı-billáhı, minekı! (qolynyń qyrymen tamaǵyn orady. )
Aldar:Tek-eı, ant-sý iship ne boldy sonsha?Aldyna jan salmaǵan ótirikshi ekeniń barshaǵa aıan. «Sumyraı kelse, sý qurıdy» depQojekeń ekeýiń nemene, qara aspandy aldyryp?Obaly ne, men túsken aýyldyń balalary shetinen kishipeıil, elgezek eken. Biri attan túsirip, biri qoltyqtap úıge bastap, biri shyntaǵymnyń astyna jastyq tastap, endi biri qolyma sý quıyp, naýryz kóje degendeı quraq ushyp qarsy aldy ǵoı.
Tazsha:E, e, aldap ketedi dep senen qoryqqandary da. Áıtpese bizdi qaıtesiń bular. Ápendileri de ótirikshileri de tolyp jatqan kórinedi. Álginde anaý bir toı bolyp jatqan shetki úıge tússem, bir qaradomalaq:
«Oı, aǵa, munda ne bar sizge? Bizdiń depýtattar men ákim aǵalarymyzdyń qasynda ótirik aıtýdan jip ese almaısyz», -deıdi. Sodan abyroıym barda osylaı tartyp ketken jaıym bar.
(Osy tusta elpeńdep Qojekeń shyǵady, Ony kórgen Aldar soǵan burylady).
Aldarkóse:O, ne, Qojeke, esegiń tabyldy ma?
Qojanasyr:Tabylǵany qurysyn, álgileriń myń som aıyp tólettirip, ázer bergen joq pa ? Jol tártibin buzdy, kósheni lastady deı me-aý. (Qolyn bir-aq siltep, endi basqa áńgimege kóshedi). Áı, ózderiń munda neǵyp tájikelesip? Ana jaqta, áne anaý bir kıiz úıdiń artynda bir-bir qaptan altyn dildá úlestirip jatyr.
Tazsha:Altyn?!
Qojanasyr:Iá, altyn bolǵanda, kádimgi saf altyn, bulardyń tilinshe bálútá deı me... Túsinbedim. Kámpinsátsı dedi me, balalarǵa beriletin járdem kórinedi. Seniń Bizbıkeshten týǵan bes balanyń tizimi júr, Aldeke. (bir-birlerine qarasyp alǵan Aldar men Tazsha ol nusqaǵan jaqqa qaraı usha jóneldi )
Qojanásir:(Olardyń artynan qarap sál turǵan soń tańyrqaı)
Áı myna jurttyń bári solaı qaraı nege aǵylyp barady-eı?! Jańaǵy sózim shyn bolyp júrmesin ózi?Qoı men de jeteıin. (Sahnadan elpeńdeı túsip ketedi. )
Júrgizýshi: Asyǵyp –aptyǵyp Shyǵaıbaı men báıbishesi kele jatady.
Shyǵaıbaı:Áı, báıbishe, bol endi, naýryzdan keshigetin boldyq, bolsańshy kúıbeńdemeı.
Báıbishe:Qazir, qazir, baıeke! Myna bir ystyq kúlsheni Naýryzǵa pisirip edim. Oıbaı, mynaý álgi Aldar ǵoı! Endi qaıttym?Mynany qaıda tyǵam?
Shyǵaıbaı:(qoınyn kórsetip). Munda tyq, munda.
Aldar:Assalaýmaleıkým, Shyǵeke! Naýryz qutty bolsyn, Ulystyń uly kúni oıdaǵy-qyrdaǵy qushaqtasyp tabysady emes pe?kel, baıeke, Biz de qushaqtasyp kóriselik.
Shyǵaıbaı:Oıbaı, kúıdim, kúıip baram. Jiber, jibere kór Aldeke, sen-aq alshy osyny.
Qarashash:Al, jigitter, «sózdiń kórki - mán, toıdyń kórki-án men bı» degen. Ortamyzǵa Aýdandyq «Kel, bıleıik» oqýshylar saıysyna qatysyp kelgen «Syrǵalym» tobynyń bıshi qyzdaryn shaqyraıyq.
Júrgizýshi:Naýryz toıynyń taǵy bir basty kádeleriniń biri ol-Naýryz aıtys. Endeshe Farıza men Bıbinurdyń oryndaýynda «Kúı tartys» aıtysy.
El ishinde naýryz kójeni birge ishken adamdar jyl boıyna jarastyǵy ajyraspaıdy renjý bolmaıdy degen uǵym bar. Bizdiń de jarastyǵymyz ajyramasyn, el ishindegi birligimiz saqtalsyn, syılasa bileıik.
Kúrish saldym kójege
Jenti kóp bolsyn dep
Adal aspen buıyrǵan, Toıda palaý bolsyn dep.
Dám tatsyn el jıylǵan. Aýyzdan aq ketpesin
Bıdaı saldym kójege, Sýdaı erip ketpesin.
Mol bolsyn dep bıyl nan, Búgingi toı qonaqtary naýryz-kójeden dám tatyńyzdar.
-Synypta Aqgúl degen qyzymyz bar,
Án salyp, bı bıleıdi oqýda ozat
Ol gımnast, mostık turyp, salto aınalad,
Bolashaqta bolady naǵyz akrobat.
Aýdandyq «Kel, bıleıik» oqýshylar saıysyna qatysyp kelgen akrobat qyzymyz Baq Aqgúldi ortaǵa shaqyramyz.
Halqymyzdyń saltynda qonaq kádege jol beriledi. Oaı bolsa, kezek ata-analarda. Kánekeı, kim, shyǵady eken. Toqbolatova Kúlparashtyń oryndaýynda «Arys jaǵasynda» áni.
Ortaǵa Aımahan Qarashashty shaqyramyz.
- Keltirip sahnanyń endi sánin,
Búgin biz aıamaımyz qolda baryn.
Qalaısha tańdaı qaǵyp, tańdanbasqa,
Shabondoz jigitterimiz aldaryńyzda.
- Búgingi ulys qurmetine arnap bizdiń synyptyń Shabondoz jigitterimiz bir óner kórsetip jibersin. «Shabondoz» bıi.
-Bizdiń qazaq halqy qaı kezde de maqaldap sóz sóılegen. Maqal arqyly astarly oı qalatyn sózder aıtqan. Kelesi tamashalaıtyndaryńyz qonaqty maqaldap qarsy alyp, shyǵaryp salý aıtysyn tamashalaısyzdar.
Án menen bı,
Jyr menen kúı jarasqan
Nuryn tógip kúlimdeıdi kók aspan
Qadirleıik beıbit aspan aqqusyn
Qadirleıik halqymyzdyń dástúrin.
-Qurmetti qonaqtar, Naýryz toıymyzdy budan ári «Tusaýkeser» yrymymen jalǵastyrsaq degen tilek bar. Búgingideı uly toıda jınalǵan halyq, ata dástúrin kórip tamashalasyn.
-Kishkentaı bóbegimizge qadamyń qutty bolsyn deı otyryp, Jámetova Núrgúldiń oryndaýyndaǵy «Táı-táı bópem» ánin qabyl alyńyzdar.
♦ Jigitter KVN-i
Sharyqtatyp, shyrqatyp tamsandyrǵan talaıdy,
Áýelegen ásem án kók aspanǵa taraıdy.
Ónerpaz urpaq mereıi bıikterge jetelep,
Qazaǵymnyń kógine baq bop máńgi janǵaıdy.
Án:Qyrmyzy, Samurat, Nurjannyń oryndaýynda «Naýryz-dýman » ánin qabyl alyńyzdar.
Negizgi maqsatymyz - «Bulaq kórseń kózin ash » demekshi synybymyzdaǵy ónerli, talantty balalar shyńdalsyn, yntalansyn, jan-jaqty qabiletin ashýǵa múmkindik jasaý edi. Sizder men biz kýá bolyp otyrǵan merekelik keshimizge aq dastarqanyn jaıyp, atsalysqan ata-analarǵa rahmetimizdi aıta otyryp, otbasylaryńyzǵa bereke –birlik tileımiz!
Qazaq halqynda batanyń túrleri kóp. Sonyń biri osy Naýryz bata. Munda Naýryz kójege shaqyrylǵandarǵa, toıda óner kórsetken aqyn, ánshi, jas talapkerlerge t. b aqsaqal atalar, aq jaýlyqty analar, el aǵalary bata beredi. Jastar bul kúni úlkenderden bata alýǵa tyrysady. Kópshilikke úlkenimiz aq batasyn bersin.
Taǵy da barshańyzdy naýryz-ulystyń uly kúni merekesimen quttyqtaımyz. Barlyqtaryńyzǵa baqyt tileımiz.
Osy, mine mereke bastalǵany,
Naýryzym, kóńilderdiń tasqan shaǵy.
Sándi bolsyn qazaqtyń jarastyǵy,
Dámdi bolsyn jaıylǵan dastarqany.
Al, qurmetti qonaqtar, dastarqannan dám tataıyq.
Mine, bizdiń elden alar baǵamyz,
Kóńil kiltin adaldyqtan tabamyz.
Ár naýryzda jolyqtyrsyn aman-saý
Án-shashýdyń shymyldyryǵyn jabaıyq.
Bekarystan bı aýyly, №24 orta mekteptiń
ınformatıka páni muǵalimi Zeınýllaeva Laýra
Taqyryby: Qosh keldiń, áz - Naýryz!
Maqsaty: 1. Ata-babamyzdyń urpaqtan-urpaqqa berilip kele jatqan ulttyq merekesi-Naýryz týraly túsinik berý. Ulystyń uly kúni aıtylatyn tilekter, bata, naýryz kójeniń mańyzy týraly aıtý.
2. Oqýshylardyń sanasyna halqyna degen maqtanysh sezimin uıalatý, ana tilin, onyń tarıhyn, ónerin, mádenıetin qasterleı otyryp, damyta otyryp ujymshyldyqqa tárbıeleý.
3. Sabaqty halyqtyq pedagogıkaǵa negizdeı otyryp, qazaq halqynyń ulttyq oıyndaryn, ulttyq taǵamdaryn, naqyl sózderin qasterleı otyryp oqýshylarǵa uǵyndyrý.
Kórnekiligi:, slaıdtar, plakattar, sýretter, sharlar, naqyl sózder, ádebı kitaptar, , býkletter.
Barysy: 1. Uıymdastyrý kezeńi. Qonaqtardy tórge shyǵarý, otyrǵyzý.
2. Tárbıe saǵatyn ashý.
Sabaqtyń taqyryby men maqsatymen tanystyrý.
1. Qurmetti Naýryz merekesin toılaýshy ata-analar, ustazdar, oqýshylar! Taǵy da jadyrap, kóktem Naýryz merekesi keldi. Sizderdi jańa kún, jańa jyl merekesimen quttyqtaımyz. Qazaq halqy úshin úlken meıram – naýryz jańa jyl bolyp sanalǵan. Naýryzdyń 22-sinde kún men tún teńeledi, qys ótip, kóktem keledi. Mine, biz de halqymyzdyń salty boıynsha Naýryz merekesin ata-analarmen birlese ótkizip otyrmyz. Mundaǵy maqsat, balalardyń Naýryz merekesin uǵynýy, sezinýi ler jáne ata-analar óz balalarynyń ónerin tamashalaý. Mine synybymyzdyń «Qosh keldiń, áz-Naýryz! » atty tárbıe saǵatyn tamashalańyzdar.
2. Kelińder, Naýryz kúnin qarsy alaıyq,
Bıleıik, jyr jyrlaıyq, án salaıyq.
Qaharly qystan ótip, Naýryz keldi,
Arqańdy keńge sozshy, ýa, halaıyq!
3. Halqymyzdyń saltynda Naýryz toıynyń sáni –ańyz áńgimeler men ertegi keıipkerleri Qarashash sulý, Qojanasyr, Aldar kóse, Tazsha bala bolǵan. Endeshe, ortaǵa Qarashash sulýdy shaqyraıyq.
Qarashash:Ýa, halaıyq! Búgin ulystyń uly kúni. Ata-babalarymyzdyń sózimen aıtsaq, aq túıeniń qarny jarylǵan kún. Naýryz meıramy. Naýryz saltanaty. Aldymen «Naýryz» degen sózdiń ózine toqtalatyn bolsaq, bul kóne parsy sózi. Qazaqshaǵa aýdarsaq, alǵashqy býyny naý-jańa, ryz-kún degen uǵymdy bildiredi. Sonda jańa kún degen sóz shyǵady eken. Naýryz – jańa kún, ıaǵnı jańa jyldyń alǵashqy kúni – jyl basy. Bul bizdiń halqymyzda kún men tún teńeler mezgil-naýryz aıynyń 22-inshi juldyzyna sáıkes keledi.
Qazaq eli Naýryzdy qalaı qarsy alǵan?
Jańa jylda muntazdaı taza úıge kirse, ol úı aýrý-syrqaýdan, pále-jaladan aman bolady degen senimmen Naýryzǵa deıin úı ishindegi jıhaz, múliktiń shańy qaǵylyp, jýylyp, tazartylady. Jyl basy jaqsy bastalsa, aıaǵyna deıin jaqsy bolady deıdi.
Al, halaıyq! Endi osy ulystyń uly kúni ata saltymyz boıynsha ortamyzǵa Qyzyr babamyzdy shaqyraıyq. Qyzyr baba barshamyzǵa aq tilek, oń batasyn bersin!
Qyzyr baba:
Armysyńdar, jamaǵat.
Ulys oń bolsyn,
Aq mol bolsyn,
Qaıda barsaq jol bolsyn!
Ulys baqty bolsyn!
Tórt túlik aqty bolsyn,
Ulys bereke bersin,
Bále-jala jerge ensin!
Uly halqym toq bolsyn!
Kóılekteriń kók bolsyn!
Qaıǵy ýaıym joq bolsyn!
Qýanyshtaryń kóp bolsyn! Áýmın! ! !
Jurt tegis betin sıpap, aıtqanyńyz kelsin dep aıtady.
Qyzyr baba: - Qarashash qyzym, ata saltyn umytpaı ulys toıyn ótkizip jatqandaryń óte jaqsy eken. Úlken rahmet. Al, endi qandaı qyzyqtaryń bar.
Qarashash: Qyzyr baba, siz tórge shyǵyp otyryńyz. Ulystyń uly kúni «Naýryz» ánin aıtaıyq.
1. Hor: «Naýryz – bizdiń ánimiz».
Qyzyr baba: Oı, rahmet, aınalaıyndar! Órkenderiń ósip, talaptaryńa nur jaýsyn!
Qarashash: Qyzyr baba, halqymyzdyń saltynda kez-kelgen toı-tomalaqtyń oıyn-kúlkisiz dýmansyz ótpesi belgili. Al sol oıyn-kúlkiniń kórki men sáni bolǵan jaryqtyq Qojanasyr, Aldar kóse, Tazsha balalardy umytpaǵan bolarsyz. Búgingi toıymyzǵa sol kisiler de kelip otyr. Solardy ortaǵa shaqyryp, qyzyqtaryn tamashalasaq qaıtedi.
Júrgizýshi:Óte oryndy!
Qarashash:Shalqytyp merekede án salaıyq,
Ónerpaz órenderge tamsanaıyq.
Ańyz ben ertegiden kelip jetken
Qurmetti qonaqtardy qarsy alaıyq!
(Saqnaǵa aldymen Qojanasyr, odan soń Aldarkóse shyǵady).
Aldar kóse: (unjyrǵasy túsken Qojekeńe)
- Áı, ápendim, ún-túnsiz silenip neǵyp tursyń? Tym bolmasa myna halqyńa aman-sálemiń qaıda?
Qojekeń: Aı, Aldarym-aı, qurǵaq sálem jurtyma tamaq bolar deısiń be?Kók esegime artyp ákele jatqan birer qap bazarlyǵym bar edi, áne bir buryshta reket degen bir báleler tartyp alyp...
Sodan esek te joq bazarlyq ta joq, myna jurtyma ne derimdi bilmeı turǵanym.
Aldar kóse: Apyr- aı, á, shynyń ba?
Qojanasyr: Men eshkimdi aldap kórgen joqpyn. Myna sen ǵoı el-jurtty búldirip, qazirgilerdiń bári Tazsha bala ekeýińniń urpaqtaryń kórinedi.
Aldar kóse: -Qoı, oıbaı, myna jurt shyn kórip qalar.
Qojanasyr: -Bári shetinen sýaıt. Bári birin-biri qaıtsem aldap ketem dep turǵan alypsatar bolyp alypty. Sen ekeýińniń urpaǵyńdy taýyp berem.
Qojanasyr:-A-a... Qalaı. Ańtarylyp qalady.
Aldar kóse:-Apyr-aı, á, myna báleden qalaı qutylsam eken. Á-á, taptym, taptym. Aıtpaqshy, Qojeke, osy seniń esegiń kók emes pe Qanaryń qyzyl ala.. .
Qojekeń:-Iá, dál solaı.
Aldar:- Endeshe, álginde bir-eki aýyl mılısási jurtqa jar salyp ıesin tappaı júrgen. Tup-týra myna Sháılanyń bergi buryshynda. Ush jet tez.
(Qojanasyr shapanynyń etegin qolyna ustap, qalbalaqtap solaı júgire jóneldi. Bir shetten Tazsha balanyń tóbesi kórinedi. Ol ándetip kele jatady)
Tazsha:
Aıtpaımyn óltirseń de ótirikti,
Salt-sana, ádet-ǵuryp ketilipti.
Úlken turyp sóılemes kishi qaıda?
Bir shalǵa nemeresi jekiripti.
Aldarkóse: (kıip ketedi)- Áı, Sýaıtbegim, mynaý taǵy ne sumdyq-eı! Qaıdaǵy joq báleni bastap. Saltymyzda joq náýbetti qaıdan taptyń taǵy?Ótirik aıtýdyń da jóni bar emes pe?
Tazsha:Oıbaı, Aldeke, ol nedegenińiz?Imandaı shynymbul. Olláhı-billáhı, minekı! (qolynyń qyrymen tamaǵyn orady. )
Aldar:Tek-eı, ant-sý iship ne boldy sonsha?Aldyna jan salmaǵan ótirikshi ekeniń barshaǵa aıan. «Sumyraı kelse, sý qurıdy» depQojekeń ekeýiń nemene, qara aspandy aldyryp?Obaly ne, men túsken aýyldyń balalary shetinen kishipeıil, elgezek eken. Biri attan túsirip, biri qoltyqtap úıge bastap, biri shyntaǵymnyń astyna jastyq tastap, endi biri qolyma sý quıyp, naýryz kóje degendeı quraq ushyp qarsy aldy ǵoı.
Tazsha:E, e, aldap ketedi dep senen qoryqqandary da. Áıtpese bizdi qaıtesiń bular. Ápendileri de ótirikshileri de tolyp jatqan kórinedi. Álginde anaý bir toı bolyp jatqan shetki úıge tússem, bir qaradomalaq:
«Oı, aǵa, munda ne bar sizge? Bizdiń depýtattar men ákim aǵalarymyzdyń qasynda ótirik aıtýdan jip ese almaısyz», -deıdi. Sodan abyroıym barda osylaı tartyp ketken jaıym bar.
(Osy tusta elpeńdep Qojekeń shyǵady, Ony kórgen Aldar soǵan burylady).
Aldarkóse:O, ne, Qojeke, esegiń tabyldy ma?
Qojanasyr:Tabylǵany qurysyn, álgileriń myń som aıyp tólettirip, ázer bergen joq pa ? Jol tártibin buzdy, kósheni lastady deı me-aý. (Qolyn bir-aq siltep, endi basqa áńgimege kóshedi). Áı, ózderiń munda neǵyp tájikelesip? Ana jaqta, áne anaý bir kıiz úıdiń artynda bir-bir qaptan altyn dildá úlestirip jatyr.
Tazsha:Altyn?!
Qojanasyr:Iá, altyn bolǵanda, kádimgi saf altyn, bulardyń tilinshe bálútá deı me... Túsinbedim. Kámpinsátsı dedi me, balalarǵa beriletin járdem kórinedi. Seniń Bizbıkeshten týǵan bes balanyń tizimi júr, Aldeke. (bir-birlerine qarasyp alǵan Aldar men Tazsha ol nusqaǵan jaqqa qaraı usha jóneldi )
Qojanásir:(Olardyń artynan qarap sál turǵan soń tańyrqaı)
Áı myna jurttyń bári solaı qaraı nege aǵylyp barady-eı?! Jańaǵy sózim shyn bolyp júrmesin ózi?Qoı men de jeteıin. (Sahnadan elpeńdeı túsip ketedi. )
Júrgizýshi: Asyǵyp –aptyǵyp Shyǵaıbaı men báıbishesi kele jatady.
Shyǵaıbaı:Áı, báıbishe, bol endi, naýryzdan keshigetin boldyq, bolsańshy kúıbeńdemeı.
Báıbishe:Qazir, qazir, baıeke! Myna bir ystyq kúlsheni Naýryzǵa pisirip edim. Oıbaı, mynaý álgi Aldar ǵoı! Endi qaıttym?Mynany qaıda tyǵam?
Shyǵaıbaı:(qoınyn kórsetip). Munda tyq, munda.
Aldar:Assalaýmaleıkým, Shyǵeke! Naýryz qutty bolsyn, Ulystyń uly kúni oıdaǵy-qyrdaǵy qushaqtasyp tabysady emes pe?kel, baıeke, Biz de qushaqtasyp kóriselik.
Shyǵaıbaı:Oıbaı, kúıdim, kúıip baram. Jiber, jibere kór Aldeke, sen-aq alshy osyny.
Qarashash:Al, jigitter, «sózdiń kórki - mán, toıdyń kórki-án men bı» degen. Ortamyzǵa Aýdandyq «Kel, bıleıik» oqýshylar saıysyna qatysyp kelgen «Syrǵalym» tobynyń bıshi qyzdaryn shaqyraıyq.
Júrgizýshi:Naýryz toıynyń taǵy bir basty kádeleriniń biri ol-Naýryz aıtys. Endeshe Farıza men Bıbinurdyń oryndaýynda «Kúı tartys» aıtysy.
El ishinde naýryz kójeni birge ishken adamdar jyl boıyna jarastyǵy ajyraspaıdy renjý bolmaıdy degen uǵym bar. Bizdiń de jarastyǵymyz ajyramasyn, el ishindegi birligimiz saqtalsyn, syılasa bileıik.
Kúrish saldym kójege
Jenti kóp bolsyn dep
Adal aspen buıyrǵan, Toıda palaý bolsyn dep.
Dám tatsyn el jıylǵan. Aýyzdan aq ketpesin
Bıdaı saldym kójege, Sýdaı erip ketpesin.
Mol bolsyn dep bıyl nan, Búgingi toı qonaqtary naýryz-kójeden dám tatyńyzdar.
-Synypta Aqgúl degen qyzymyz bar,
Án salyp, bı bıleıdi oqýda ozat
Ol gımnast, mostık turyp, salto aınalad,
Bolashaqta bolady naǵyz akrobat.
Aýdandyq «Kel, bıleıik» oqýshylar saıysyna qatysyp kelgen akrobat qyzymyz Baq Aqgúldi ortaǵa shaqyramyz.
Halqymyzdyń saltynda qonaq kádege jol beriledi. Oaı bolsa, kezek ata-analarda. Kánekeı, kim, shyǵady eken. Toqbolatova Kúlparashtyń oryndaýynda «Arys jaǵasynda» áni.
Ortaǵa Aımahan Qarashashty shaqyramyz.
- Keltirip sahnanyń endi sánin,
Búgin biz aıamaımyz qolda baryn.
Qalaısha tańdaı qaǵyp, tańdanbasqa,
Shabondoz jigitterimiz aldaryńyzda.
- Búgingi ulys qurmetine arnap bizdiń synyptyń Shabondoz jigitterimiz bir óner kórsetip jibersin. «Shabondoz» bıi.
-Bizdiń qazaq halqy qaı kezde de maqaldap sóz sóılegen. Maqal arqyly astarly oı qalatyn sózder aıtqan. Kelesi tamashalaıtyndaryńyz qonaqty maqaldap qarsy alyp, shyǵaryp salý aıtysyn tamashalaısyzdar.
Án menen bı,
Jyr menen kúı jarasqan
Nuryn tógip kúlimdeıdi kók aspan
Qadirleıik beıbit aspan aqqusyn
Qadirleıik halqymyzdyń dástúrin.
-Qurmetti qonaqtar, Naýryz toıymyzdy budan ári «Tusaýkeser» yrymymen jalǵastyrsaq degen tilek bar. Búgingideı uly toıda jınalǵan halyq, ata dástúrin kórip tamashalasyn.
-Kishkentaı bóbegimizge qadamyń qutty bolsyn deı otyryp, Jámetova Núrgúldiń oryndaýyndaǵy «Táı-táı bópem» ánin qabyl alyńyzdar.
♦ Jigitter KVN-i
Sharyqtatyp, shyrqatyp tamsandyrǵan talaıdy,
Áýelegen ásem án kók aspanǵa taraıdy.
Ónerpaz urpaq mereıi bıikterge jetelep,
Qazaǵymnyń kógine baq bop máńgi janǵaıdy.
Án:Qyrmyzy, Samurat, Nurjannyń oryndaýynda «Naýryz-dýman » ánin qabyl alyńyzdar.
Negizgi maqsatymyz - «Bulaq kórseń kózin ash » demekshi synybymyzdaǵy ónerli, talantty balalar shyńdalsyn, yntalansyn, jan-jaqty qabiletin ashýǵa múmkindik jasaý edi. Sizder men biz kýá bolyp otyrǵan merekelik keshimizge aq dastarqanyn jaıyp, atsalysqan ata-analarǵa rahmetimizdi aıta otyryp, otbasylaryńyzǵa bereke –birlik tileımiz!
Qazaq halqynda batanyń túrleri kóp. Sonyń biri osy Naýryz bata. Munda Naýryz kójege shaqyrylǵandarǵa, toıda óner kórsetken aqyn, ánshi, jas talapkerlerge t. b aqsaqal atalar, aq jaýlyqty analar, el aǵalary bata beredi. Jastar bul kúni úlkenderden bata alýǵa tyrysady. Kópshilikke úlkenimiz aq batasyn bersin.
Taǵy da barshańyzdy naýryz-ulystyń uly kúni merekesimen quttyqtaımyz. Barlyqtaryńyzǵa baqyt tileımiz.
Osy, mine mereke bastalǵany,
Naýryzym, kóńilderdiń tasqan shaǵy.
Sándi bolsyn qazaqtyń jarastyǵy,
Dámdi bolsyn jaıylǵan dastarqany.
Al, qurmetti qonaqtar, dastarqannan dám tataıyq.
Mine, bizdiń elden alar baǵamyz,
Kóńil kiltin adaldyqtan tabamyz.
Ár naýryzda jolyqtyrsyn aman-saý
Án-shashýdyń shymyldyryǵyn jabaıyq.
You Might Also Like
-
Makýova Nýrshat Amankosovna
