Nashaqorlyq -ǵasyr derti
Aqtóbe oblysy,
Aqtóbe qalasy, «Symbat» jeke mektebi
Bastaýysh synyp muǵalim
Makýova Nýrshat Amankosovna
Taqyryby: «Nashaqorlyq - ǵasyr derti »
Maqsaty:Nashaqorlyq - ǵasyr derti ekendigin, nashalyq zattardyń adam ómirine asa qaýiptiligin uǵyndyra otyryp, aldyn alý, sanaly da salaýatty ómir súrýge tárbıeleý.
Kórnekiligi:HHİ ǵasyr - esirtkisiz ǵasyr, «Esirtkige jol joq!» jáne sýretter.
İ. Kirispe sóz
İİ. Nashaqorlyq ǵasyr derti atty baıandama
İİİ. Sahnalyq qoıylym «Jan azaby»
İV. Salaýat úgit-nasıhat tobynyń qoıylymy
V. Narkolog keńesi
Vİ. Refleksıa
Muǵalim sózi:
İ. Kirispe sóz.
Armysyzdar qurmetti qonaqtar jáne oqýshylar! Búgin sizderge mektebimizdegi 1-shi jeltoqsan kúni ótken «Esirtkige jol joq!» atty aksıa aıasynda jáne búgin, ıaǵnı 19 qarasha búkil dúnıe júzilik shylym shegýshilerge qarsy kúres kúnine baılanysty 2 b –synyp oqýshylarynyń «Nashaqorlyq ǵasyr derti» atty kiriktirilgen úlgidegi ashyq tárbıe saǵatymyzdy usynyp otyrmyz. Búgingi kezdesýimizge mektebimizdiń psıholog mamany, oqý isi meńgerýshisi jáne dáriger mamany qatysyp otyr.
Elbasynyń «Qazaqstan -2030» joldaýynda kórsetilgen ózekti máselelerdiń biri salaýatty ómir súrý, ony nasıhattaý máselesi. Salaýatty ómir salty degenimiz ne? Ol áleýmettik turmystardy jaqsartý, bos ýaqytty tıimdi paıdalaný, zıandy áreketterden aýlaq bolý degen sóz. Qazirgi kezde etek alǵan
zamanymyzdyń kelesi dertteri shylym shegý, nashaqorlyq. Ómir - ómir súrý úshin beriledi. Tárbıe saǵatymyzdyń maqsaty - jat qylyqtardan aýlaq bolýǵa tárbıeleý jáne salaýatty ómir saltyn nasıhattaý. «Densaýlyq-zor baılyq»
«Aýyryp em izdegenshe, aýyrmaıtyn jol izde» deıdi danyshpan halqymyz. «Ómirimizdi uzartý da qysqartý da óz qolymyzda»
Ómirge adam bir aq ret keledi,
Jastyq shaǵyń ómirińniń kemeli.
Kúte bilseń saýlyǵyńdy óreli,
Tabıǵattyń bergennen kóp bereri.
1- júrgizýshi
«Nashaqorlyq - ǵasyr derti» atty baıandama
Esirtki grek tilinde uıqy maǵynasyn bildiretin «nerke» sózi aǵylshyn tilinde «narkotik» degen sózge aınalyp, uıyqtaý, jansyzdandyrý, sezimsizdendirý degen maǵynany beredi. Jalpy aıtqanda, esirtki zattary dep jansyzdandyrý ereksheligine ıe bolatyn zattardy aıtamyz. Biraq dúnıe júzinde kúndelikti qoldanysta stımýlátor da esirtki retinde qabyldanýda. Óıtkeni bulardyń quramynda, ashýlandyratyn, tynyshtandyratyn, sergitetin zattar da bar.
Nashaqorlyq - búkil qoǵamnyń qasireti, bolashaǵymyzǵa qaýip tóndirip turǵan indet. Dál qazirgi tańda árbir januıanyń esigi men terezesine úńilip, aınalasyn toryp, ǵasyr indeti júr.
Esirtki - hımıalyq turǵydan alǵanda ýly zattar men olardyń qosyndylary bolyp tabylady. Olar túrli toptarǵa bólinedi:
- taza túrde paıdalanatyn ósimdikterden alynatyn ýly zattar ( marıhýana, gashısh, sańyraýqulaqtar)
- hımıalyq óndirýden ótetin ósimdikterden alynatyn ýly zattar( gashısh
maıy, apıyn, morfın, geroın, kodeın, kokaın, krek);
- sıntetıkalyq jasandy jolmen alynatyn ýly qosyndylar (ekstazı, fensıklıdın, amfetamınder, barbıtýrattar, VF jáne moment jelimderi);
2-júrgizýshi:
Bizdiń ata-babalarymyz keń dalada erkin ósti. Olar oıyn da, boıyn da taza ustady. Aqyl-oıdy ýlap, adamdy esinen tandyryp, mas qylatyn araq-sharap degennen aýlaq boldy. Ata-babamyzdyń eń súıikti sýsyny - dertke daýa, janǵa shıpa qymyz edi.
1- júrgizýshi:
Esirtki, anasha – ǵasyr tajaly. Onymen qazir búkil álem bolyp kúresýde. Biraq ol - ońaı aldyrar jaý emes eken. Esirtki - bir basyn kesseń, ekinshi basy shyǵa keletin jeti basty jalmaýyz sıaqty.
2-júrgizýshi:
Esirtki bar jerde esirtkini taratýshylar da bar. Olar – kisiniń kóz jasynan , qaıǵy – qasiretinen altyn aqsha taýyp otyrǵan qanypezerler.
1- júrgizýshi:
Sol qanypezerlerdiń eń aldymen aınaldyratyny - ósip kele jatqan kókórim jastar.
2- júrgizýshi:
Kóknár degen shóp bolady. Esirtkiniń birazyn osydan jasaıdy. «Kóknárdiń kóz jasyn ishken adamdar ómir boıy jylap ótedi» degen sóz bar halyqta.
1-júrgizýshi:
Iá, esirtkige bir berilgen adam ómir boıy jylap ótedi. Tek ózi ǵana emes, ata-anasyn, baýyrlaryn, janashyr jaqyndarynyń bárin de qosa jylatady.
İİİ. Sahnalyq qoıylym. «Jan azaby»
Qoıylymdy tamashalaý.
İV. Salaýat úgit nasıhat tobynyń qoıylymy.
2-júrgizýshi:
Anasha shegýshiler bara-bara ózderiniń adamdyq qasıetinen aıyrylady. Olar tek qana ózin oılaıdy. Oqý, jumys jaıyna qalady.
1-júrgizýshi:
Olar ótirik aıtady. Urlyq isteıdi. Adam tonaıdy. Al keıde anasha alý úshin kisi óltirýden de shimirikpeıdi.
2-júrgizýshi:
Esirtkini shprıs arqyly tamyryna jiberýshiler baýyr aýrýyna jáne SPID dertine shaldyǵady.
1- júrgizýshi:
Anasha shegýshiler - ózin-ózi óltirýshiler.
2-júrgizýshi:
Birikken Ulttar Uıymynyń málimeti boıynsha, Aýǵanstan men Tájikstanda birneshe myńdaǵan tonna apıyn saqtalyp otyr.
1-júrgizýshi:
Sol apıyn legi bizge kelmesine kim kepildik beredi.
2 - júrgizýshi:
Olaı bolsa, saq bolaıyq, aǵaıyn!
1-júrgizýshi:
Ajal taratatyn anashadan abaı bolaıyq!
2-júrgizýshi:
Eger el bolamyz desek, ult bolamyz desek,
1-júrgizýshi:
Ata-anamyzǵa qýanysh ákelgimiz kelse,
2-júrgizýshi:
Bolashaǵymyz nurly, elimizdiń erteńi kórkem bolsyn desek,
Ekeýi qosylyp:
El bolyp, halyq bolyp, anashany aýyzdyqtaıyq! Ǵasyr indetine qarsy tize qosyp kúreseıik, baýyrlar!
V. Narkolog keńesi.
1 - júrgizýshi:
Sóz kezegin aýylymyzdyń narkologyna beremiz.
Mamanǵa suraqtar qoıamyz:
1. Nashaqorǵa zań nesimen qaýipti?
2. Adamnyń nashaqor ekenine syrtqy belgisine qarap qalaı ajyratýǵa bolady?
3. Nashaqorlyqty basqasha qalaı ataýǵa bolady?
Vİ. Refleksıa ( balaýyz shamdy jaǵyp kórsetý)
2-júrgizýshi:
Qurmetti oqýshylar, myna janyp turǵan shyraq bizdiń bolashaq
ómirimiz. Osy janyp turǵan ómirimizdi nege óshiremiz, ózimizdiń bolashaq
ómirimizge nege balta shabamyz?
Hormen:
Óz ómirimiz úshin kúrese bileıik!
Salaýatty ómir saltyn qoldaımyz!
Keri baılanys.
1. Nashaqorlyq máselesi boıynsha aıtylǵan oılar sizderde qandaı
sezimder týdyrdy?
Muǵalim sózi:
Nashaqorlyq qoǵam derti. Nashaqorlyqpen kúresýge jalǵyz adamnyń shamasy kelmeıdi. Bul jerde zań saqshylary narkolog mamandar, ata-analar jáne sizder men bizder árbir Qazaqstan azamaty shette qalmaý kerek. Ǵasyr dertimen kúresý kerek. Dúnıedegi eń qymbat nárse ol seniń ómiriń. Seniń ómiriń ol óz qolyńda.
Salaýatty ómir súreıik, sportpen aınalysaıyq, «Salaýatty ómir saltyn ustanaıyq»- dep búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzdy qorytyndylaımyz.
Aqtóbe qalasy, «Symbat» jeke mektebi
Bastaýysh synyp muǵalim
Makýova Nýrshat Amankosovna
Taqyryby: «Nashaqorlyq - ǵasyr derti »
Maqsaty:Nashaqorlyq - ǵasyr derti ekendigin, nashalyq zattardyń adam ómirine asa qaýiptiligin uǵyndyra otyryp, aldyn alý, sanaly da salaýatty ómir súrýge tárbıeleý.
Kórnekiligi:HHİ ǵasyr - esirtkisiz ǵasyr, «Esirtkige jol joq!» jáne sýretter.
İ. Kirispe sóz
İİ. Nashaqorlyq ǵasyr derti atty baıandama
İİİ. Sahnalyq qoıylym «Jan azaby»
İV. Salaýat úgit-nasıhat tobynyń qoıylymy
V. Narkolog keńesi
Vİ. Refleksıa
Muǵalim sózi:
İ. Kirispe sóz.
Armysyzdar qurmetti qonaqtar jáne oqýshylar! Búgin sizderge mektebimizdegi 1-shi jeltoqsan kúni ótken «Esirtkige jol joq!» atty aksıa aıasynda jáne búgin, ıaǵnı 19 qarasha búkil dúnıe júzilik shylym shegýshilerge qarsy kúres kúnine baılanysty 2 b –synyp oqýshylarynyń «Nashaqorlyq ǵasyr derti» atty kiriktirilgen úlgidegi ashyq tárbıe saǵatymyzdy usynyp otyrmyz. Búgingi kezdesýimizge mektebimizdiń psıholog mamany, oqý isi meńgerýshisi jáne dáriger mamany qatysyp otyr.
Elbasynyń «Qazaqstan -2030» joldaýynda kórsetilgen ózekti máselelerdiń biri salaýatty ómir súrý, ony nasıhattaý máselesi. Salaýatty ómir salty degenimiz ne? Ol áleýmettik turmystardy jaqsartý, bos ýaqytty tıimdi paıdalaný, zıandy áreketterden aýlaq bolý degen sóz. Qazirgi kezde etek alǵan
zamanymyzdyń kelesi dertteri shylym shegý, nashaqorlyq. Ómir - ómir súrý úshin beriledi. Tárbıe saǵatymyzdyń maqsaty - jat qylyqtardan aýlaq bolýǵa tárbıeleý jáne salaýatty ómir saltyn nasıhattaý. «Densaýlyq-zor baılyq»
«Aýyryp em izdegenshe, aýyrmaıtyn jol izde» deıdi danyshpan halqymyz. «Ómirimizdi uzartý da qysqartý da óz qolymyzda»
Ómirge adam bir aq ret keledi,
Jastyq shaǵyń ómirińniń kemeli.
Kúte bilseń saýlyǵyńdy óreli,
Tabıǵattyń bergennen kóp bereri.
1- júrgizýshi
«Nashaqorlyq - ǵasyr derti» atty baıandama
Esirtki grek tilinde uıqy maǵynasyn bildiretin «nerke» sózi aǵylshyn tilinde «narkotik» degen sózge aınalyp, uıyqtaý, jansyzdandyrý, sezimsizdendirý degen maǵynany beredi. Jalpy aıtqanda, esirtki zattary dep jansyzdandyrý ereksheligine ıe bolatyn zattardy aıtamyz. Biraq dúnıe júzinde kúndelikti qoldanysta stımýlátor da esirtki retinde qabyldanýda. Óıtkeni bulardyń quramynda, ashýlandyratyn, tynyshtandyratyn, sergitetin zattar da bar.
Nashaqorlyq - búkil qoǵamnyń qasireti, bolashaǵymyzǵa qaýip tóndirip turǵan indet. Dál qazirgi tańda árbir januıanyń esigi men terezesine úńilip, aınalasyn toryp, ǵasyr indeti júr.
Esirtki - hımıalyq turǵydan alǵanda ýly zattar men olardyń qosyndylary bolyp tabylady. Olar túrli toptarǵa bólinedi:
- taza túrde paıdalanatyn ósimdikterden alynatyn ýly zattar ( marıhýana, gashısh, sańyraýqulaqtar)
- hımıalyq óndirýden ótetin ósimdikterden alynatyn ýly zattar( gashısh
maıy, apıyn, morfın, geroın, kodeın, kokaın, krek);
- sıntetıkalyq jasandy jolmen alynatyn ýly qosyndylar (ekstazı, fensıklıdın, amfetamınder, barbıtýrattar, VF jáne moment jelimderi);
2-júrgizýshi:
Bizdiń ata-babalarymyz keń dalada erkin ósti. Olar oıyn da, boıyn da taza ustady. Aqyl-oıdy ýlap, adamdy esinen tandyryp, mas qylatyn araq-sharap degennen aýlaq boldy. Ata-babamyzdyń eń súıikti sýsyny - dertke daýa, janǵa shıpa qymyz edi.
1- júrgizýshi:
Esirtki, anasha – ǵasyr tajaly. Onymen qazir búkil álem bolyp kúresýde. Biraq ol - ońaı aldyrar jaý emes eken. Esirtki - bir basyn kesseń, ekinshi basy shyǵa keletin jeti basty jalmaýyz sıaqty.
2-júrgizýshi:
Esirtki bar jerde esirtkini taratýshylar da bar. Olar – kisiniń kóz jasynan , qaıǵy – qasiretinen altyn aqsha taýyp otyrǵan qanypezerler.
1- júrgizýshi:
Sol qanypezerlerdiń eń aldymen aınaldyratyny - ósip kele jatqan kókórim jastar.
2- júrgizýshi:
Kóknár degen shóp bolady. Esirtkiniń birazyn osydan jasaıdy. «Kóknárdiń kóz jasyn ishken adamdar ómir boıy jylap ótedi» degen sóz bar halyqta.
1-júrgizýshi:
Iá, esirtkige bir berilgen adam ómir boıy jylap ótedi. Tek ózi ǵana emes, ata-anasyn, baýyrlaryn, janashyr jaqyndarynyń bárin de qosa jylatady.
İİİ. Sahnalyq qoıylym. «Jan azaby»
Qoıylymdy tamashalaý.
İV. Salaýat úgit nasıhat tobynyń qoıylymy.
2-júrgizýshi:
Anasha shegýshiler bara-bara ózderiniń adamdyq qasıetinen aıyrylady. Olar tek qana ózin oılaıdy. Oqý, jumys jaıyna qalady.
1-júrgizýshi:
Olar ótirik aıtady. Urlyq isteıdi. Adam tonaıdy. Al keıde anasha alý úshin kisi óltirýden de shimirikpeıdi.
2-júrgizýshi:
Esirtkini shprıs arqyly tamyryna jiberýshiler baýyr aýrýyna jáne SPID dertine shaldyǵady.
1- júrgizýshi:
Anasha shegýshiler - ózin-ózi óltirýshiler.
2-júrgizýshi:
Birikken Ulttar Uıymynyń málimeti boıynsha, Aýǵanstan men Tájikstanda birneshe myńdaǵan tonna apıyn saqtalyp otyr.
1-júrgizýshi:
Sol apıyn legi bizge kelmesine kim kepildik beredi.
2 - júrgizýshi:
Olaı bolsa, saq bolaıyq, aǵaıyn!
1-júrgizýshi:
Ajal taratatyn anashadan abaı bolaıyq!
2-júrgizýshi:
Eger el bolamyz desek, ult bolamyz desek,
1-júrgizýshi:
Ata-anamyzǵa qýanysh ákelgimiz kelse,
2-júrgizýshi:
Bolashaǵymyz nurly, elimizdiń erteńi kórkem bolsyn desek,
Ekeýi qosylyp:
El bolyp, halyq bolyp, anashany aýyzdyqtaıyq! Ǵasyr indetine qarsy tize qosyp kúreseıik, baýyrlar!
V. Narkolog keńesi.
1 - júrgizýshi:
Sóz kezegin aýylymyzdyń narkologyna beremiz.
Mamanǵa suraqtar qoıamyz:
1. Nashaqorǵa zań nesimen qaýipti?
2. Adamnyń nashaqor ekenine syrtqy belgisine qarap qalaı ajyratýǵa bolady?
3. Nashaqorlyqty basqasha qalaı ataýǵa bolady?
Vİ. Refleksıa ( balaýyz shamdy jaǵyp kórsetý)
2-júrgizýshi:
Qurmetti oqýshylar, myna janyp turǵan shyraq bizdiń bolashaq
ómirimiz. Osy janyp turǵan ómirimizdi nege óshiremiz, ózimizdiń bolashaq
ómirimizge nege balta shabamyz?
Hormen:
Óz ómirimiz úshin kúrese bileıik!
Salaýatty ómir saltyn qoldaımyz!
Keri baılanys.
1. Nashaqorlyq máselesi boıynsha aıtylǵan oılar sizderde qandaı
sezimder týdyrdy?
Muǵalim sózi:
Nashaqorlyq qoǵam derti. Nashaqorlyqpen kúresýge jalǵyz adamnyń shamasy kelmeıdi. Bul jerde zań saqshylary narkolog mamandar, ata-analar jáne sizder men bizder árbir Qazaqstan azamaty shette qalmaý kerek. Ǵasyr dertimen kúresý kerek. Dúnıedegi eń qymbat nárse ol seniń ómiriń. Seniń ómiriń ol óz qolyńda.
Salaýatty ómir súreıik, sportpen aınalysaıyq, «Salaýatty ómir saltyn ustanaıyq»- dep búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzdy qorytyndylaımyz.
You Might Also Like
