InfoHub Logo

Jumys izdep kóshe kezip kelemin. Taǵdyr menen múlde teris aınalyp ketse kerek. Kisiniń sóıtip jigeri qum bop júrgende basyna neshe túrli oı uıalaıtyny bar. «Shirkin-aı, áıel bolsam ǵoı, — dep oılaımyn, — jumys izdep munsha tentiremes edim».

Quryǵan oılardyń qursaýyna túsip, Dolmabaqsha jańqa bettep kele jatyrmyn. Stadıonǵa jaqyn kóshelerde — qumyrsqasha qujynaǵan jankúıerler, ıne shanshar jer joq. «Mynaý yǵy-jyǵy halyqtyń arasynan ótip stadıonǵa jetý de bir qıamet shyǵar», — dep oılap qoıamyn. Seńshe soǵylysqan jurt meni birese ilgeri, birese keıin lyqsytady. Endi birde esh jaqqa aıaq basa almaı, urshyqsha aınalyp turyp ta qaldym.

Dúleı tolqynnan tiri shyǵýym muń bolýǵa aınaldy. Aıqaspaı aqymaq boldyń demeńizder: tabandatqan bir saǵat boıy jaǵalastym, biraq bosqa aram ter boldym. Kúnimniń batqany, dámimniń taýsylǵany osy eken dedim.

Sol sátte ysqyryq estildi. Ysqyryq bolǵanda qandaı, — tóbe quıqam shymyrlap ketti! Tas kereń bop týǵandar da estigen shyǵar-aý ony!.. İle-shala kóshedegi qujynaǵan halyq sıqyrǵa ushyraǵandaı bop qaq jaryldy. Arshylǵan jolda qolyna ysqyrǵysh ustaǵan bireý kele jatyr. Úńile qaradym. Táńirim-aý, mynaý bizdiń Musa ǵoı!

— Mu-sa-a-a! — dep daýystadym.

Jaıshylyqta oǵan, álbette, «Áı, Musa, dostym!» — dep aıǵaı salar edim, al bul joly meni qudiretti ysqyrǵyshtyń mysy basty.

Musa jalt qarady da, júgirip kelip qolymnan ustaı alyp, dedektetip súıreı jóneldi. Aldymyzda shoǵyr kórine qalsa-aq shyrqyrata ysqyrady, — jurt tym-tyraqaı bop bizge jol beredi. Áp-sátte stadıonnyń qaqpasyna da jettik. Musa taǵyda shyrqyrata ysqyrdy. Bılet tekserýshi jolymyzdan yrshyp ketip:

— Kirińizder, kirińizder! — dep bas shulǵyp qala berdi.

Esikten esen-saý ótkenimizge shúkirshilik etip:

— Musa, — dedim men, — sen fızkýltýra basqarmasynyń bas dırektory bolǵansyń ba? Saǵan jurttyń bári nege jol beredi?

— Meni qoıa tur. Odanda óz jaıyńdy aıt. Qazir ne istep júrsiń?

— Eshteńe istep júrgem joq. Jumys izdegenime besinshi aı. Erkekterdi eshkim jumysqa alar emes. Áıeldiń kóılegin kıip alyp izdesem be eken dep oılaımyn. Qasymdy qyryp, erinimdi boıap qoısam qaıter edi? Bir esepten, qojaıyndardiki de durys. Alqam-salqam erkekterdi qoıa turyp, men de jumysqa sulý sylqymdardy qabyldaǵan bolar edim. Óıtý — aqymaqtyń isi emes. Bergen jumysyńdy erkek te, áıel de jap-jaqsy isteı alary haq. Alaıda, kóz aldyńda súp-súıkimdi áıelderdiń burala basyp júrgenine ne jetsin!

— Sen múlde túńilgen ekensiń, — dedi Musa.

— Túgilmegende she, jumyssyz bes aı sandalý ońaı ma?

Oıyn bastalyp ketti de, bizdiń áńgimemiz doǵarylyp qaldy.

Fýtbol aıaqtalysymen ornymyzdan turyp, shyǵar esikke qaraı bettedik. Musa ysqyryp qoıyp jol arshyp keledi.

Kóshege shyǵyp, alańǵa bardyq.

— Taksımen ketelik, — dedi Musa.

Taksımen deıdi-aý, ol kele qoıar ma? Alańǵa jınalyp taksı ańdyǵandar qaraqurym. Bos mashına kele qalsa-aq atoılap bas salady.

— Musa, biz myna sıqymyzben kezekte keminde eki kún turarmyz, — dedim.

— Saspa, — dedi ol. Qaltasynan ysqyryǵyn sýyryp aldy da, ótip bara jatqan taksıdi toqtata qoıdy. Entelep turǵandardyń birde-bireýi bizben birge otyramyz demegenine men tań qaldym.

Taksıge mindik.

— Musa, sen jol qatynasy polısıasynyń bastyǵy bolǵannan saýsyń ba? — dedim.

Ol suq saýsaǵymen ernin basty: demiń ishińde bolsyn degeni.

Nıshantashta taksıden tústik. Musa jol aqysyn tóleý úshin ámıanyn alyp edi, shofer bir tıyn da almaı azar da bezer boldy:

— Basqan izińizden sadaǵa keteıin! — dedi.

Mine, qyzyń!

— Álgi shofer tanysyń ba? — deımin, tańdanyp.

— Joq.

— Musa, shynyńdy aıtshy, sen osy polısıa bastyǵy emessiń be?

Ol taǵy da ernin basty.

— Men ony-muny satyp alaıyn, sonsoń úıge baramyz.

Et dúkeniniń aldynda kezekte turǵandardyń ushy-qıyry kórinbeıdi. Aıqaı-uıqaı, ý-shý. Keıbireýler tóbelese jazdap jaǵalasyp tur.

Bizdiń Musa ysqyrdy deńiz! Kezekte keńirdektesip turǵandar jym boldy. Tym-tyrys! Dúkenshi atyp shyqty da, Musaǵa quldyq urdy:

— Kelińiz, kirińiz.

— Bir kılogramm, táýirinen, — dedi Musa.

— Taǵy ne buıyrasyz?

— Mı bar ma?

— Ony jete me?

— Jeter.

Dúkenshi muqıattap turyp qaǵazǵa orady. Musa ámıanyn asha berip edi, dúkenshi:

— Myrza, men sizden aqsha almaımyn. Eshqashan almaımyn! — dep zar qaqty.

— Musa, sen qala bastyǵy bolǵannan saýsyń ba? — dedim, ekeýimiz syrtqa shyqqan soń.

Ol jaýap bermedi, ernin basty da qoıdy.

— Buny erteńge satyp aldym, — dedi ol sálden keıin, — al búgin restorandardyń birine baryp tamaqtanaıyq. Saǵan eshteńe kerek emes pe?

— Joq.

Biz áýeli jemis-jıdek dúkeninde, sonsoń azyq-túlik dúkeninde boldyq. Musa ysqyryp kiredi de, qushaǵy tolyp myqshyńdap shyǵady. Esh jerde tym bolmasa on para da tólegen joq.

Alaryn alyp bolǵan soń bir taksıdi toqtatty da, ekeýmiz onyń úıine bardyq. Azyq-túlikterimizdi qaldyryp, ózimiz kazınoǵa tarttyq. Ol shofer da jol aqy almady.

Kazınoda ıne shanshar jer joq eken. Musa ysqyrǵyshyn alyp aýzyna apara bergende úkideı ushyp daıashy-kútýshiler de, qojaıyn da jetip keldi.

Qas qaǵym sátte sahnanyń aldyna bizge arnap stol ákelip qoıyp, ne qajet dep suramaı-aq ústin neshe túrli tamaqqa toltyryp tastady.

— Musa, osy sen revızor emessiń be? — deımin.

Ol jaýap qatpaıdy. Saýsaǵyn shoshaıtty — boldy.

Onyń áıteýir bir myqty ekenin sezemin. Tek kim bop isteıtinin túsine almaı dalmyn.

Saz estildi. Ánshi áıel án bastady.

Raqatqa batyp biz otyrmyz. Ot kórgen kóbelekshe bizdi shyr aınalyp kútýshiler júr. Naǵyz jumaq!

Kenet tý syrtymyzdan shý shyqty. Mastar ilinisip qalypty. Olar pyshaqtaryna jarmasyp úlgirgenshe Musanyń ysqyryǵy shyr etti. Arystansha alysa ketpek bolǵandar sútke tıgen kúshikshe súmireıip-súmireıip otyra qaldy.

Biz eki júz lırdiń tamaǵyn ishtik. Biraq qojaıyn aqsha almaımyn dep bezek qaqty. Tym bolmasa on para da almady.

Men Musanyń úıine qonaǵa bardym. Erteńinde jeksenbi bolatyn. Tańerteń Musa dámdep turyp tamaq jasady. İship bolǵan soń ketýge aınalyp edim, Musa jibermedi.

— Bir apta osynda bol, — dedi ol. — Múmkin ony-muny birdeńe istep úırenersiń.

Men bir apta qonaq boldym. Ekeýimiz kúni boıy qydyryp kóńil kóteremiz. Toıǵanymyzsha tamaq ishemiz. Tegin tamaq.

— Sen ataqty adam bolǵansyń ba? — dep qoıam Musaǵa.

Ol úndemeıdi. Bir kúni óziniń de tózimi taýsyldy-aý!

— Men saǵan qupıamdy aıtaıyn. Biraq, sen elge jaıyp qoıma, — dedi.

— Tiri janǵa aıtpaımyn.

— Qudaı atymen ant ber!

— Berdim!

— Sert ber!

— Berdim!

Meniń antym men sertime sendi de, ysqyrǵyshyn alyp súıip, mańdaıyna basty.

— Bul jaı ysqyrǵysh emes, sıqyrly ysqyrǵysh. Bir kúni men Qarakóıde taksı tosyp turdym. Kezegim jetpeı ábden saryldym. Qolymda shynjyr baýly osy ysqyrǵyshym bar. Shynjyrynan ustap ıirip ermek etip turǵanmyn. Bir kezde muny aýzyma salyp, oqys ysqyryp qalǵanym. Sol-aq eken, bireý júgirip jetip keldi. Sirá, jaı kıimmen júrgen polıseı bolsa kerek. Keldi de, qazyqsha qazdıa qalyp:

— Ne buıyrasyz? — dedi.

Men:

— Myna jerge tártip ornatyńyz, — dedim de, óz jónime kettim.

Bir tusta kósheniń qarsy betine ótkim keldi. Al qaıshylasqan mashına jol berer emes. Ne isteý kerek? Ysqyrǵyshymdy aldym da shyrqyrattym. Mashınalar shıq-qıq etip toqtaı-toqtaı qaldy, men asyqpaı aıańdap ótip shyqtym. «Mynaý ǵajap boldy-aý!» deımin. Ysqyryp qalsań, — bitti: oıyń oryndala beredi eken. Onyń sebebin de túsine qoıdym. Bizde máseleniń bárin ysqyryq sheshedi ǵoı. Ysqyryp qalsa, — keme júze jóneledi, ysqyryp qalsa, — poezd tura umtylady. Ysqyryp qalsa, — órtke bergisiz urys-janjal da sý sepkendeı basylady. Ysqyryqty estigen kim bolsa da, sol mańnan qarasyn batyrýǵa asyǵady. Men qazir bir ysqyryp qalaıynshy, myna alańda qujynap turǵandar jerdiń astyna túsip ketkendeı joq bolsyn. Bizde máseleniń bárin ysqyryq sheshetinine kózim ábden jetti sonda. Sodan beri osy ysqyrǵyshtyń arqasynda kún kórip júrmin. Muny sen qudaı aqyǵa eshkimge aıta kórme.

Óıtseń, menimen baqkúndester kóbeıedi de, sorlap qor bop qalamyn.

Qupıańdy tisimnen shyǵarmaımyn dep Musaǵa sert berdim. Eshkimge aıtpaımyn degenim eshqashan jazbaımyn degenim emes qoı. Al endi meniń de sizderge bir ótinishim bar. Meniń bul jazǵanym oqyǵan jerlerińizde qalsyn... Musamen qoshtasyp bylaı shyǵa bere men de bir ysqyrǵysh satyp aldym. Táksim alańyna baryp ysqyryp kep qalyp edim, — bireýler meni bassalyp ustap aldy. Erteńinde gazet ataýlynyń bári meni masqaralap: «Jalǵan revızor tutyldy!», «Jalǵan polıseı qolǵa tústi!» — dep jar saldy. Qudaı kýá dep aıtaıyn: meniń oıymda tıtimdeı de aramdyq joq bolatyn. Gáp ysqyrǵyshta emes, ysqyra bilýde eken. Qolyń dirildep, kóziń jypylyqtap jasqana ysqyrsań, — qurıdy ekensiń. Men sony uqtym.

Sonymen, sizderden ótinerim: qalaı ysqyrý kerektigin eshqashan, eshkimge aıta kórmeńizder. Óıtseńizder, — ysqyrǵyshpen jan saqtap júrgenderge jamanshylyq jasaýyńyz múmkin.

Orysshadan aýdarǵan ǴABBAS QABYSHEV

---