Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 apta buryn)
"Bir el - bir kitap" aksıasy men ulttyq oqý mádenıeti
Taqyryby: « "Bir el - bir kitap" aksıasy men ulttyq oqý mádenıeti»

Kitap - adamzat balasynyń baǵa jetpes rýhanı qundylyǵy. Kitap bilim men tárbıe quraly retinde jeke tulǵany qalyptastyrýda erekshe yqpalǵa ıe. Elektrondy dáýir aǵymyna qaramastan, kitaptyń ornyn eshteńe de almastyra almaq emes. Elimizdiń qarqyndy damýy, elbasy N. Á. Nazarbaevtyń bilimdi, saýatty jastarǵa úmit artýy, olardy túrli áleýmettik, oqý baǵdarlamalary men óz Joldaýyndaǵy «Jalpyǵa arnalǵan bilim» men «Ómir boıǵy bilim alý» urandary arqyly sapaly bilim alý men kásibı maman bolýǵa úndeýi - bolashaqqa jasalǵan ıgi qadam. Oqý baǵdarlamalary men saýattylyqty qorǵaý qashanda mádenıet saıasatynyń negizgi baǵyty bolyp qalmaq.

Oqyrman men kitaptyń arasyn jaqyndatý maqsatynda álem qoldan kelgen bar múmkindikterdi qoldanýda. Elimizde kitap oqý aksıalary uıymdastyrylýda. Kitap oqý aksıalary, eń aldymen AQSH - da óte tanymal bolǵan. «Bir kitap - bir Chıkago» jáne «Eger Sıetldiń búkil turǵyny bir kitap oqysa...» degen jobalar jumys istegen. Mundaǵy basty prınsıp - kitap pen oqyrman arasyn jaqyndatyp, bir shyǵarmany kópshilikpen bir ýaqyt aralyǵynda oqyp, talqylaý. Búginde «Bir el - bir kitap» jobasy kóptegen elderge keń taraǵan.

Elimizde oqý mádenıetin, kitap oqý máselesi osydan birneshe jyl buryn respýblıkalyq kólemde qolǵa alynýda. Buǵan 2007 jyly Astanada ótken «Oqıtyn el - básekege qabiletti el negizi» atty halyqaralyq oqý kongresi aıqyn aıǵaq. Kongres jumysynyń nátıjesinde sol jyldan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq akademıalyq kitaphanasy «Bir el - bir kitap» aksıasyn ótkizýdi bastady. Osydan bastap atalmysh aksıa el tarıhynda eleýli oryn alar erekshe oqıǵaǵa aınaldy. 2007 jyldyń qyrkúıek aıyndaǵy «Elimizde «Bir el - bir kitap» aksıasy bastaldy», «Respýblıkamyzdaǵy tanymal saıasat jáne qoǵam qaıratkerleri oqı bastady» dep atalatyn aqparattar aǵyny kimdi de bolsa eleń etkizip, Qazaqstannyń mádenı ómirinde ózgeshe bir jańalyq bastalǵanyn áıgilegeni anyq.

Aksıanyń uıymdastyrýshylary - Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq akademıalyq kitaphanasy men Qazaqstan Respýblıkasy kitaphanashylar qaýymdastyǵy. Alǵashqy jyly aksıanyń uıymdastyrý komıteti qurylyp, Qazaqstan halyq jazýshysy, aqyn, Qazaqstan Respýblıkasy memlekettik syılyǵynyń ıegeri Farıza Ońǵarsynova uıymdastyrý komıtetiniń tóraıymy bolyp saılandy. Aksıanyń erejesi jasalyp, sol erejege sáıkes jyl saıyn ulttyq gýmanızm men jalpy azamattyq ıdeıany beıneleıtin, el tarıhy men zaman damýyna saı, ári qoǵamdyq pikirtalasqa túrtki bola alatyn týyndylar tańdap alynyp otyrady. Oqyrmandar arasynda jyl kitabyna tańdaý jasaý suralyp, arnaıy saýalnamalar júrgizý arqyly el tarıhy men mádenıetinen habardar eter qundy kórkem týyndy nemese shoqtyǵy bıik poezıalyq shyǵarmalar iriktelip, uıymdastyrý komıtetiniń sheshimimen jyl kitaby bolyp bekitiledi.

2007 jyly alǵash ret tańdalyp alynǵan Uly tulǵa Abaıdyń «Qara sózderi» oqyrmandaryn ózi men aınalasyndaǵylardy tanyp bilýge, ozyq gýmanısik oıǵa jetelese, 2008 jylǵy M. Áýezovtiń «Qıly zaman» povesi keıipkerleriniń minez - qulqy men zaman tartysy arqyly jastardy Otanshyldyqqa úndedi. Negizgi maqsat tek oqýda ǵana emes, el taǵdyry men tarıhyn arqaý etken shyǵarmaǵa qaıta kóz júrgizý, oqýshylardy Áýezov deńgeıine kóterip, ótkenimizge jańasha kózqaraspen qaraýyna yqpal etý. Osy shyǵarma arqyly boılaryndaǵy ulttyq namys pen jigerdiń oıanýyna yqpal etý, «Qıly zaman» povesin oqyǵan árbir oqýshy halqymyzdyń ótken tarıhyna, onyń almaǵaıyp ýaqytyndaǵy syryna qanyqty.
2009 jylǵy oqý aksıasyna «Ulttyq poezıa padıshasy» bolyp sanalatyn Maǵjan Jumabaevtyń mahabbat lırıkasy, onyń oqyrmandarǵa tanys «Jan sózi» jınaǵy tańdalyp alyndy.
Jyl saıyn ótkizilip otyrǵan oqý aksıasy óziniń oqyrmandarǵa qajet ekendigin, ómirsheńdigin dáleldep otyr.

2010 jyly qazaqtyń qaharman aqyny Juban Moldaǵalıevtyń «Men qazaqpyn» poemasy asqaq únimen oqýshylardy rýhtandyrdy. Juban Moldaǵalıev óziniń ataqty «Men qazaqpyn» poemasymen qazaq ádebıetiniń iri tulǵasyna aınalǵan. Bul poemada aqyn qazaq halqynyń ótken ómiri men taǵdyry jaıly lırıkalyq - pýblısısıkalyq stılde tolǵana jyrlady. Qazaq halqynyń ulttyq erekshelikterin ashýda, onyń erlik dástúri, týǵan jer men el, onyń baılyǵy, adamdary jaıly asqaqtata kórkemdep órnektelgen, qazaq halqynyń basynan keshirgen nebir qıyn kezeńderdi sýretteı bilgen. Qazaq halqynyń eldigi men saltyn, ulttyq qasıetin saqtap qalǵanyn maqtana, asqaqtata jyrǵa qosady. Oqyrmandaryn jigerlendire, erlik, qarsylyq, kúsh, qýatty jyrǵa qosyp, óziniń qazaq ekenin taǵy da júrek jara, jan daýsymen qýana, shattana jetkize Otansúıgishtik jyrlarymen halyq júreginen oryn tepken aqyn.

2011 jyly jerlesimiz, kórnekti jazýshy, aqyn, dramatýrg, synshy, aýdarmashy Júsipbek Aımaýytovtyń «Aqbilek» romany halyqtyq talqylaýǵa tańdalyp alyndy. Qazaq eliniń táýelsizdik alyp, derbes memleket bolǵanyna jıyrma jyl tolýmen tuspa tus kelýi kezdeısoqtyq emes, táýelsizdikti ańsap, qazaq halqynyń otarshyldyq pen aýqatty toptar ezgisine qarsy turyp, táýelsizdik úshin kúres ıdeıasyn sýsyndatqan jazýshy. «Aqbilek» romany ulttyń talaıly tarıhyn, qazaq ómiriniń qıyn da, kúrdeli kezeńin, basty tulǵanyń aýyr da syndarly sátterin taǵy sondaı naqtyly kórinis, shynaıy oqıǵa, bederli beıneler arqyly kórsetip, taqyryp tabıǵatyn, kórkemdik - estetıkalyq murattaryn sheber de sheshen, shynaıy úlgide baıandaǵan baıypty, taǵylymdy týyndy shyǵarma bolyp sanalady. Profesor, fılologıa ǵylymdarynyń doktory T. Jurtbaı «Júsipbek Aımaýytovtyń «Aqbilek» romany - ulttyq jáne adamı izgilik qundylyqtaryn, adamnyń jan qubylystary men seziminiń baı álemin beıneleıtin roman»-, dep baǵa bergen. Ekibastuz qalalyq mektep kitaphanalarynda «Aqbilek taǵdyryna meniń kózqarasym» atty oqý marafony, «Aqbilek romany - ult taǵdyry» atty dóńgelek stol, kitap kórmeleri, ashyq sóreler, prezentasıalar uıymdastyrylyp, oqýshylar jazýshy shyǵarmashylyǵymen keńirek tanysý múmkindigine ıe boldy.

2012 jyly kórkem sózdiń qulageri - Oralhan Bókeıdiń «Qaıdasyń, qasqa qulynym» povesi oqý aksıasy boıynsha oqyldy. Oralhan Bókeı - qazaq ádebıetinde ózindik órnegin salǵan qalamger, oqyrmanyn ózgege uqsamaıtyn qoltańbasymen tańqaldyrdy. Týǵan jeri - Altaıdyń sulýlyǵyn, tákapparlyǵyn, asqaqtyǵyn jyrlaǵan jazýshy, qamshy sabyndaı qysqa ǵana ǵumyrynda ózin de, týǵan ádebıetinde osyndaı asqar asýǵa shyǵaryp úlgerdi. Bul povesinde avtor jazýshy týǵan jer tabıǵatyn tamsana sýrettep, óz ákesine degen balalyq mahabbatyn súısine sýretteıdi. Al shyǵarmadaǵy oqıǵa jelisine baılanysty bıeniń egiz týýy jaman yrymǵa jorylyp bireýin óltiredi. Osy oqıǵaǵa ókinish bildirgen kelesi týǵan qulynyn anasy ózi óltirgendigin sýretteı kele avtor kóńilinde qasqa qulynǵa degen aıaýshylyq, ókinish sıaqty sezimder týyndaıdy. Eski yrymǵa senbeı qulyndy óltirmese, múmkin ol qazaqtyń qulageri bolar ma edi degen oı túıgen. «Qaıdasyń, qasqa qulynym» povesi taqyryby mazmundy, mańyzdy, qazaq ádebıetinde ózindik ereksheligi, órnegi bar shyǵarma.

Abaı, Muhtar, Maǵjan, Juban, Júsipbek, Oralhan sekildi alyp tizbeginen turatyn oqý aksıasynyń sıpaty birtindep jalpyulttyq deńgeıge kóterilýde. jyl saıynǵy jalpy oqýǵa qatysýshy oqýshylarymyzdyń sany ulǵaıyp, ótkizilgen is - sharanyń kólemi artyp, túrleri jan - jaqty jańashyldanýda.
Bıylǵy 2013 jyly «Bir el - bir kitap» respýblıkalyq aksıasy aıasynda óz oqyrmandaryna jol tartqan «Daýa» kitaby - Memlekettik syılyqtyń laýreaty, kórnekti qazaq aqyny Farıza Ońǵarsynovanyń tól týyndysy. Bul jınaq tańdamaly óleńderden turady. «Daýa» kitabynyń negizgi mazmundyq ıdeıasy – jastarǵa shyǵarmashylyq jol; ıaǵnı sonyń ishinde ózindik oıymen óleń shyǵarý daryndylyǵyn paıdalaný arqyly kez - kelgen jaman isterge, aram nıetke bıádep qylyqtarǵa, tipti jazylmas dertke de qarsy turýǵa úıretý.
Ádebı shyǵarma oqý tek qana oqý emes, ol ózińdi - óziń tárbıeleý, parasattylyqqa aparar jol izdeý. «Bir el - bir kitap» aksıasy arqyly keler urpaqty tek oqýǵa ǵana emes, ozyq gýmaınstik aqyl - oı men adamgershilikke de tárbıeleý. Elimizde osymen jetinshi ret ótkizilip otyrǵan oqý aksıasy jazba mádenı murany nasıhattaý men oqýshylardyń kitap oqýǵa degen kózqarasyn jaqsartýda úlken jetistikterge jetip otyrǵany sózsiz. Ol oqýshylardy kitap oqý isine tartýdyń: baıandama, prezentasıalar, tok - shoý, kitap kórmeleri, ashyq sóreler, ekskýrsıalar, oqý marafondary taǵy basqada túrli formalar arqyly múmkin bolyp otyr.

Ekibastuz qalalyq mektep kitaphanalarynda respýblıkalyq «Bir el - bir kitap» aksıasy boıynsha ótkizilgen is - sharalar túrleri alýan túrli. Kitaphanashylar oqýshylarmen jumys jasaý kezinde oqý marafondary, flesh - mob, oqyrmandar konferensıasy, kitap kórmesi, ádebı kesh, aýyzsha jýrnaldar óz oqyrmandaryn aksıaǵa tańdalyp alynǵan árbir shyǵarmany keń, ári jan - jaqty ashyp kórsetýge óz septigin tıgizdi.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama