InfoHub Logo

Til damytý
Sabaqtyń taqyryby: Qustar
Maqsaty: 1) Oqýshylardyń qustar týraly bilimderin keńeıtý. Qustardyń paıdasyn túsindirý.
2) Oılaý qabiletterin, sózdik qoryn damytý. Baılanystyra sóıleýge úıretý.
3) Tabıǵatqa súıispenshilik, qustarǵa qamqorlyq sezimderin tárbıeleý.
Ádisi: áńgime, oıyn - jattyǵýlar, kórnekilik.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıdtar
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
Balalardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.

İİ. Ótkendi sabaqty tıanaqtaý
1. Kóktem mezgili, onyń ózindik ereksheligi týraly suraq - jaýap.
2. Kóktem aılary.
3. Kóktemdegi merekeler.

İİİ. Jańa sabaq.
a) - Adam tabıǵatsyz ómir súre almaıdy. Qustar tabıǵattyń bir bóligi. Qustar ósimdikterdi zıandy jándikterden qorǵaıdy.
Qustardyń túri óte kóp. Olardyń bári paıdaly,
Kóktem mezgili – qustardyń týǵan jerge oralatyn kezi. Qustar ózderine yńǵaıly uıa salatyn oryn izdeıdi. Biri batpaqtan, endi biri shóp - shalamnan uıa jasaıdy.
á) Sýretter boıynsha qustardyń
túrlerimen tanystyrý. Ózderine tanys taǵy da basqa qustardy biletinderin
aıtady, olar týraly áńgimeleıdi.

İV. Sýretpen jumys
Qarlyǵash - kıeli qus. Onyń quıryǵy aıyr. Sol sebepti ony basqa qustardan tez ajyratýǵa bolady. Qarlyǵash úı mańynda uıa salady.

Aýlamyzǵa baý búrlep,
Sheshek atyp jaınaıdy.
Aq tamaǵy búlkildep
Qarlyǵashtar saıraıdy.
Balalar, qarlyǵash týraly qandaı ertegi bilesińder?

V. Qustarǵa baılanysty óleńder aıtý
Qus keldi,
Qar, sý balyp jóneldi.
Búrshik atyp bar aǵash
Kelip kóktem qustary
Baý - baqshada án saldy.
Olardy jas dostary
Uıa jasap qarsy aldy.
«Aǵash dárigeri»- dep atalatyn qandaı qusty bilesińder?

- Dárigermen ormanǵa
Qurt, shirkeı kóp ol mańda
Toqyldatyp jatpaımyn
Torǵaılardy baptaımyn.

- Ormanda joǵary
Aǵashqa qonady.
Tumsyǵyn balǵa qyp
Toq – toq soǵady.
Toqyldaq - orman qusy. Ol ormanda ómir súredi. Toqyldaq aǵashtardy qurttardan tazalap, ony shirýden saqtaıdy. Sondyqtan ony – orman dárigeri dep ataıdy.

Úı qustary taqpaqtar aıtý
Úırek týraly óleń
- Úırekti
Júzýge kim úıretti
Aýlada
Júrýdi ol sıretti
Kún shyqqan kezeńde
Qashady ózenge
Tereńge súńgıdi,
Laısańda júgirip
Kir bolý – min deıdi.

Úı qustarynyń sýretterin kórsete otyryp, olardyń attaryn atap, paıdasyn áńgimeleý.

Úkiniń sýreti kórsetiledi.
- Úki – aınalasyndaǵy zattarǵa eki kózben birdeı qaraı alatyn qus.

Búrkit – dúnıede kún kózine týra qaraı alatyn qus.

Totyqustyń sýreti kórsetiledi.
- Totyqustyń óte ádemi qus. Totyqusta úshinshi aıaq bar. Ol onyń butadan butaǵa aýysýyna kómek beredi.

- Aqqý týraly áńgimeleý.

Aqqý – qustyń tóresi
Aq mamyqtaı denesi
Aqqý - óte ádemi sulý qus.
- Qustarǵa qamqorlyq jasaý týraly sýret boıynsha áńgimeleý, óleńder oqyp berý.
- Uıa jasap taqtaıdan,
Talǵa aparyp baıladym.
Jyl qusynyń shattanǵan,
Kúttim qashan saıraýyn.

- Tas atqylap torǵaıdy
Qýalaýǵa bolmaıdy,
Qamqor bolyp qustarǵa,
Barlyq adam qorǵaıdy.

- Aǵashtan jasalǵan qustyń uıasyn kórsete otyryp qustarǵa qamqorlyq jasaý kerektigin túsindirý.

6. Qustarǵa baılanysty jumbaqtar aıtyp sheshý.
- Sharlap kelip dalany,
Úıime úıin salady

Bul ne degen sheber edi
Ormandaǵy aǵashtardy,
Tumsyǵymen shegeledi.

- Júni maıda úlpildegen -
Jaǵymsyz daýsy kúrkildep,
Imen tumsyq, jez tyrnaq,
Túnde júrer búlkildep.

7. Oıyn: « Kim tapqyr»
Sýret boıynsha úı qustary men dala qustarynyń attaryn eki baǵanaǵa bólip jazyp kórsetý.
Úı qustary: ------ Dala qustary:
taýyq -------------- torǵaı
átesh --------------- qarlyǵash
túıe taýyq ------- úki
balapan ---------- toqyldaq
úırek qaz --------- saýysqan

8. Qorytyndy
Halyqtyq boljamdar.
1. Shaǵala kelse seń buzylady.
2. Jańbyr jaýar kezde,
Qarǵalar ý - shý bolyp toptalyp ushady.
3. Jyl qustary qaptap kelse, kún jyly bolady.
- Qustardyń tirshiligine baılanysty aıtylatyn halyqtyq boljamdardy aıtyp sabaqty aıaqtaý.
Hor «Aq kógershin»