InfoHub Logo

Rýhanı jańǵyrý – adam balasynyń ishki jan dúnıesiniń tazalaǵy, jaqsylyqtar  men ıgi ister jasaýǵa umtylýy. Rýhanı  jańǵyrý-tabysty el bolýymyzdyń kepili. Ulttyq bolmysymyzdy saqtap qalý,bilimge  baýlý,  básekege  qabilettilikti arttyrý osy bir baǵytta qarastyrylǵan. Elbasymyz rýhanı jańǵyrý jolynda birneshe prınsıpterdi usynǵan bolatyn. Sol prınsıpterdi oqyp shyǵyp, ulttyq qundylyqtarymyzdy umytpaı,jahandyq jańashyldyqqa jeteleıtin jol osy rýhanı jańǵyrý degen oı túıdim.

Rýhanı jańǵyrý - jarqyn bolashaqqa bastar jol. Barlyq álem bizdiń kóz aldymyzda ózgerýde. Jańa kezeń, jańǵyrýdyń úshinshi tolqyny bastaldy. Ár ulttyń, ár eldiń ǵasyrlar boıy qalyptasyp kele jatqan salt- dástúri, asyl oılary men bitim-bolmysyn saqtap qalý búgingi kúni úlken máselege aınalyp otyr. Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasynda osyǵan qatysty mańyzdy baǵdarlamalar qamtylǵan. Bul maqalada sanany jańǵyrtý, ulttyq bolmystan aıyrylyp qalmaý, jastardy  tárbıelep, olardyń boıyndaǵy patrıottyq rýhty oıatý basty shart bolyp otyr. Elbasy maqalasyndaǵy «ómir súre bilý úshin ózgere bilý kerek, ózgere bilmegen halyqtar, tarıhtyń shań-tozańynda qalady» degen sózine basty nazar aýdarǵanymyz jón. Bunyń barlyǵy elimizdiń jańasha ózgerýine serpin beretin lep. Bul baǵdarlama tek búgingi ómir jolyna sholý jasaǵan maqala emes, onda Qazaqstannyń bolashaǵy jarqyn bolýy úshin naqty jospar kórsetilgen. Qazaqstan álem úshin beıbitshiliktiń belgisi bolyp sanalady. Rýhanı jańǵyrý bizdiń damýymyzdyń eń basty tuǵyrlarynyń biri desek artyq emes.  

Jahandyq dáýirde, eń bastysy, qabiletti  jańa urpaqty qalyptastyrý óte mańyzdy. Sol úshin basty qural – bilim bolyp tabylady. Qazir bilektiń kúshimen emes, bilimniń  kúshimen baq synasatyn zaman. XXI ǵasyr - ilim men bilimniń ǵasyry. Sanaly urpaqty tárbıeleý – Elbasymyzdyń basty talaby. Taǵy bir nárse ol myńdaǵan jylǵy tarıhymyzdy, salt-dástúrimizdi umytpaı, bolashaqta óskeleń urpaqtyń  boıyna sińirýimiz kerek. Burynǵy ata-babalarymyz baı bolǵan. Olar aýyzdan-aýyzǵa taraǵan jyr – dastandaryn, aıtystary men  ańyzdaryn, bir-birine jasalǵan qaıyrymdylyq pen jaqsylyqtaryn «Jaqsynyń aty ólmeıdi, ǵalymnyń  haty ólmeıdi» dep urpaqtaryna  jetkizip otyrǵan. Rýhanı jańǵyrý ata mekenmen ulttyń bir bolýyn, únemi urpaqpen týǵan jerdiń baılanysyn, adam men tabıǵattyń tutastyǵyn negizdeıdi. Rýhanı jańǵyrý- ulttyq bolmystyń negizinde memleket ómirinde qalyptasatyn ıntellektýaldyq óris. Qoǵamda ıntellektýaldyq oı-óris bolýy úshin urpaq bolmysy minsiz bolýy qajet. Ulttyq rýh bar jerde rýhanı jańǵyrý kúsh alady.

Rýhanı jańǵyrýda Qazaqstan eli úshin latyn álipbıine kóshýdiń mańyzy zor. 2050 jylǵa deıin barlyq kitaptardy latyn álipbıine aýystyrý josparlanýda. Bul da biz úshin úlken jetistik bolar edi. 30 damyǵan ozyq memleketter qataryna ený úshin eń aldymen bizdiń rýhanı tárbıemiz myǵym bolýy kerek. Oılap qarasam,memleket bul qatyp qalǵan dúnıe emes, memleket bizdiń ult bolyp saqtalyp qalýymyz. Jer betinde óziniń terıtorıasy, memleketi joq ulttar qanshama. Osydan-aq, bári ata-babalarymyzdyń arqasynda dep bilemin. Bilektiń kúshimen, naızanyń ushymen qorǵap, bizge amanat etken memleketimizdi saqtap, qýatty elge aınaldyrsaq bolǵany. Al til joq jerde ult joq ekenin eskersek, osy rýhanı jańǵyrý maqalasynda aıtylǵan latyn álipbıine kóshý tilimizdi zaman talabyna saı formattap, ómirsheń etýdiń birden bir joly. Ýaqyt bir orynda turmaıdy. Zaman talabyna saı kúnde jańarýdy talap etetin myna qoǵamda jańarýdyń mańyzy joǵary. Qansha jerden alyp memleket bolyp tursaq ta tamyrymyzda búlkildep soqqan salt-dástúrimizben, ulttyq  bolmysymyzdy joǵaltpaı jańǵyrýmen birge ushtastyrý táýelsiz elimizdiń basty maqsaty.

Elimizdiń  órkendeýi, alǵa qaraı qadam basýy, damyǵan elderdiń qatarynda bolýy jastarǵa baılanysty. Jańa zaman máselesi jas urpaqqa rýhanı patrıottyq tárbıe berý. Oı - sanasy damyǵan, rýhanı baı adamdy bala kezden bastap tárbıeleý kerek. El aýzynda «aǵash túzý ósý úshin oǵan kóshet kezinde kómektesýge bolady, al ol aǵash bolǵanda ony túzete almaısyń» dep beker aıtylmaǵan. Iaǵnı,týǵannan balanyń boıyna ulttyq namys, tektilik, rýhanı patrıottyq qundy qasıetterdi  sińirý basty ról atqarady. Bala óz oıyn anyq jetkize bilý, tehnologıany erkin meńgerý, qazaq tilinde erkin sóıleý, ýaqyttyń  kez-kelgen synaǵyna daıyn bolyp, básekege qabiletti bolýy kerektigine erekshe toqtalýymyz kerek. Árbir tulǵa óz tarıhyn tereń bilip qana qoımaı, zaman  talabyna saı qasıetterdi de ıgere bilýi kerek. XXI ǵasyrǵa laıyqty tulǵa bolyp  qalyptasýyna baılanysty bilim berý júıesinde "Sıfrly Qazaqstan","Úsh tilde bilim berý" sıaqty baǵdarlamalar júzege asyp jatyr. Biz, óskeleń jastar - táýelsiz Qazaqstannyń bolashaǵymyz. Rýhanı jańǵyrý maqalasynda qamtylǵan barlyq jospardy oryndaý búgingi býynnyń negizgi mindetine aınalýy tıis.

Biz jańa zaman aǵymyna beıimdelýge qabilettiligimizdi kórsete otyryp, táýelsiz memleketimizdiń damýy men túbegeıli jańǵyrýyna jol bastaımyz. Elbasymyzdyń usynyp otyrǵan baǵyt-baǵdarlaryna ere otyryp maqsatqa jetý jolynda úzdik nátıjege jetemiz. Qazaq eli mindetti túrde Máńgilik elge aınalatynyna senimim mol. Ár azamat óziniń rýhanı  dúnıesin baıytyp, ǵylym, bilim qýyp, eńbektengende bizdiń  elimizdiń bolashaǵy zor bolady degen oıdamyn.

---