InfoHub Logo

Sarmattar. Sarmat taıpalarynyń ornalasýy. Sarmat qoǵamy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Batys Qazaqstandaǵy erte temir dáýirindegi ómir súrgen Sarmat taıpalarynyń tarıhy men ornalasýy jáne qoǵamdyq qurylysy týraly túsinik berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń izdempazdyq qasıetterin qalyptastyrý, ózdiginen jumys isteýge jáne salystyrmaly taldaý jasaýǵa, qosymsha derektermen tanystyra otyryp, olardyń dúnıetanymyn, tarıhı oıyn damytý.
Tárbıelik: Eljandy, uljandy azamat bolyp ósýge tárbıeleý. Ótkenin bilip, keleshegin boljaı alatyn urpaq tárbıeleý. Sabaqtyń túri: Aralas sabaq Sabaqtyń ádis - tásilderi: Túsindirmeli - baıandaý, satylaı keshendi taldaý, sáıkestendirý testi, suraq - jaýap, sandar sóıleıdi. Kórnekiligi: Karta, plakat, tirek - syzbalar, slaıdtar. Tehnıkalyq quraly: Interaktıvti taqta

Sabaq barysy
I. Uıymdastyrý kezeńi: a) Oqýshylarmen sálemdesý, túgendeý.
á) Oqýshylar daıyndyǵyn qadaǵalaý.
b) Oqýshylar nazaryn sabaqqa aýdarý

II. Úı tapsyrmasyn suraý: «Kókpar» oıyny (30 40 20)
30/1Buıymnyń betine altyn túıirshikterdi dánekerleý ádisi qalaı atalady?(polıhromdyq stıl) 30/2 Ǵundarda eldi kim bıledi? (Shanúı)
20/1 Kóshpendiler turmysqa qajetti zatty kóbine neden jasady?
(bylǵary)
20/2 Ǵundardyń baspanasy...(kıiz úı)
40/1 Attıla (Edil) shamamen qaı kezeńde ómir súrdi? (400 - 453)
40/2 Ǵun saraılary neden jasaldy? (bóreneden)
III. Úı tapsyrmasyn qorytyndylaý: «Kim alǵyr» testi.
1. Ǵundar ydys - aıaq jasaýǵa tómengi materıaldardyń qaısysyn paıdalanǵan?
a) Aǵash;
á) Metal;
b) Teri;
v) Balshyq;
2. Buıymnyń betine altyn túıirshikterdi dánekerleý ádisi qalaı atalady?
a) Bezendirý;
á) Polıhromdyq stıl;
b) Zerleý;
v) Boıaý;
3. Ǵundardyń negizgi sharýashylyǵyn ata?
a) Ań aýlaý;
á) Mal sharýashylyǵy;
b) Eginshilik;
v) Zergerlik;
4. Ǵundarda áleýmettik teńsizdik qalyptasqany neden baıqalady?
a) Mal men jerge jeke menshik shyqty;
á) Sheneýnikter qalyptasty;
b) Quqyqtyq júıe paıda boldy;
v) Ámirshiler saılandy;
5. Ǵundardyń Eýropaǵa joryǵyn basqarǵan kim?
a) Býmyn
á) Móde
b) Ý - Dı
v) Chjı Chjı
g) Edil
Oı qozǵaý:
Kartamen jumys: Oqýshylardan ótken taqyryptar boıynsha Saqtar, Úısinder, Qańlylar, Ǵundardyń mekendegen jerlerin kartadan kórsetedi.
Endeshe jańa sabaǵymyz Sarmat taıpalarynyń mekendegen jerleri, shektesetin aımaqtary, joryq jasaǵan aımaqtary týraly kórseteıik.
Muǵalim sózi:
Qazaqstan aýmaǵynda b. z. b. 3 ǵasyr men b. z. dyń 5 ǵasyr aralyǵynda úısin, qańly, ǵun, sarmat memlekettik birlestikteri qalyptasty.
Biz olardyń úısin, qańly, ǵun taıpalarymen tanystyq. Endigi tanysatyn taıpamyz Sarmattar eken.(jańa sabaqtyń taqyrybyn, josparlaryn dápterge jazǵyzý)

IV. Jańa sabaq. Sarmat taıpalarynyń ornalasýy. Sarmat qoǵamy
Jańa sabaqtyń jospary:
1. Sarmattardyń ornalasqan jeri.
2. Savromattar.
3. Aral - Kaspıı teńizderi aralyǵyn mekendegen taıpalar.
4. Qoǵamdyq qurylysy.

Carmattar
↓
«Sarmat» degen jurttyń aty kóne dáýir avtorlarynyń eńbekterinde b. z. b. III ǵasyrdan bastap kezdesedi.
Tarıhı derekterde alǵashqy kezeńde b. z. b. VIII ǵ. «savromattar» dep atalǵan.
Aral - Kaspıı aralyǵynda ońtústikke qaraı dah (daı, dag) taıpalary tirshilik etken.
Kaspıı teńizin Gırkan teńizi dep ataǵan, soǵan baılanysty kaspıılikterdi keıde gırkanıler deıtin.
Elimizdiń batys aýmaǵyn b. z. b. VIII ǵ. men b. z.- dyń V ǵ. mekendegen.

Carmattar jóninde jazǵan tarıhshylar
↓
Dıdor
Úlken Plınıı
Polıbıı
Geradot

Grek tarıhshysy GERADOT B. z. b 490/480 - 425 j. sh.
Savromattar skıf tiline óte jaqyn tilde sóılegen, qaýymdaǵy erler men áıelder teń sanalǵan. Savromattar dah - masagetter - men, ıssedondarmen týystas kelgen.