InfoHub Logo

Qazaq jyraýlyq poezıasynyń atasy Shalkıiz Tilenshiuly Jaıyqtyń shyǵys betinde dúnıege kelgen. Jyraýdyń ákesi, sirá, sahara aqsúıekteriniń biri bolsa kerek, al sheshesi keıin Kishi júzdiń uıytqysy bolǵan, orys derekterinde Syrtqy Orda (Zaıaıskaıa Orda) atalatyn ulystyń ámiri Musa bıdiń qyzy eken. Bolashaq jyraý úsh aılyǵynda anasynan aırylady da, naǵashy ájesiniń qolyna beriledi. Sóıtip, Dáshti-Qypshaq jerin jaılaǵan túrki rýlarynyń birinen ekinshisine kóshken bir ǵasyrǵa jýyq sapary jórgekten bastalady. Musylmansha jaqsy bilim, sahara saltymen tamasha tárbıe alǵan ol qaı atyrapta ósip, erjetti - bul jaǵy belgisiz. Tek aıdyndy alaman ǵana emes, arqaly jyraý retinde de dańqy shyqqan Shalkıizdi 1490 jyly Noǵaıly ámirshisi Temir bıdiń tóńireginen kóremiz. Shyǵarmalaryna qaraǵanda, osy kezde jyraý birde áskerı joryqtar sapynda,birde ámirshisiniń nókeri qatarynda Qyrym, Teristik Kavkaz, Don boıyn tegis aralap shyǵady. Alaıda tákappar jyraý Temirmen únemi jarastyq taba bermegen. Temir ólgennen soń jyraý (tárizi, osy ýaqytqa deıin ózimen qyrbaı bolyp júrgen) Musa urpaqtarymen qaıta tabysady. Óz zamanyndaǵy saıası kúresterdiń eshqaısysynan syrtqary qalmaǵan Shalkıiz Noǵaılyda XVI ǵasyrdyń 40-jyldary bastalǵan Júsip pen Ismaıyldyń áıgili tartysy kezinde Júsipti jaqtaıdy. Alaıda dushpandary tarapynan qýǵynǵa, dostary tarapynan kúndeýge ushyraǵan jyraý kóp uzamaı naǵashylarymen birjola arazdasyp, Qazaq Ordasyna qaıta ótedi.

---