InfoHub Logo

Sabaqtyń maqsaty: Shamalar uǵymyn engizý jáne uzyndyq, massa, kólem shamalarynyń ortaq qasıetterin bilý. Massa, uzyndyq, kólem uǵymdary týraly bilimderin bekitý. Ólsheý nátıjelerin natýral sandarmen belgileý daǵdylaryn bekitý.
Sabaqta “shama” uǵymy engiziledi. “Shama” - ólsheýge bolatyn jáne ólshegen nátıjeni sanmen kórsetýge bolatyn uǵym.
Sabaqta shamalardyń ólshemdermen baılanysty túsinikterdi meńgerý úshin jattyǵýlar jasalady. Tájirıbelik deńgeıde oqýshylar tómendegideı qorytyndylar jasap úırenedi:
— shamalardy ólsheýge, salystyrýǵa jáne nátıjesin sandar kómegimen kórsetýge bolady;
— shamalardy ólsheý úshin ólshem tańdap alyp, onyń ólshenetin shamada qanshasy baryn anyqtaýǵa bolady;
— shamalardy olar tek birdeı ólsheýishtermen ólshegende ǵana salystyrýǵa bolatyny túsinetin bolady.
Sabaqty ótken sabaqtarda alǵan bilimderdi eske túsirýden bastańyz. Zattardyń uzyndyǵyn, massasyn, kólemin ólsheýdi buryn qalaı úırengenin eske túsirińiz. Massa, uzyndyq, kólem — shamalar ekenin, shamalardy ólsheýge, salystyrýǵa bolatynyn aıtyńyz. Shamalardy ólshep, ortaq qasıetterin tabýdy usynyńyz. Eki shelekti jáne eki túrli ólsheýish ydysty kórsetińiz de, surańyz:
— Qaı ólsheýishti paıdalanyp shelekke sýdy tez toltyrýǵa bolady?
— Shelekti toltyrý úshin qaı ydysty kóbirek paıdalanady? Nege? Shamany ólshep, ólshem nátıjesin sanmen kórsetýge bolady degen qorytyndylaýǵa jeteleńiz. Eger ólsheýish retinde alǵan kólem úlken bolsa, shamany sıpattaıtyn san kishi bolady; eger ólsheýish kishi bolsa, onda shamany sıpattaıtyn san úlken bolady dep qorytyndylatyńyz.
Osy qasıetti zattyń uzyndyǵy men massasyn ólshegende de paıdalanýǵa bolatynyn aıtyńyz.
Salystyr. Nege? Bul tapsyrma zattardy salystyrý úshin olardy bir ólsheýishpen ólshegende ǵana durys nátıje alýǵa bolatyny týraly túsinikti bekitý maqsatynda berilip otyr.
Suraq qoıyp, áńgime júrgizińiz:
— Kimniń bótelkesiniń kólemi úlken dep oılaısyńdar? Nege?
— Qyz ben uldyń qoldaryndaǵy bótelkeleri birdeı me, álde ártúrli me?
— Biz bótelkelerdiń qaısysyna kóp sýsyn syıatynyn aıta alamyz ba? (Joq, aıta almaımyz.) Oqý - shylarǵa sýret boıynsha óz oılaryn qorytyndylap aıtýǵa múmkindik berińiz.
Shamalardy birdeı ólsheýishtermen ólshegende ǵana salystyrýǵa bolady degen qorytyndy jasatyńyz.
Oılan. Tapsyrma oqýlyqtaǵy ılústrasıa boıynsha oryndalady. Pishinderi ártúrli ydystar berilgen. Sondyqtan qaısysynda burshaqtyń kóp ekenin kózben mólsherlep anyqtaýǵa bolmaıdy. Oqýshylar juppen jumys jasaı otyryp, qalbyr ydysta burshaq kóp bolady degen qorytyndyǵa keledi. Sebebi oǵan birneshe ólsheýish ydystaǵy burshaq syıady.
Jaýaby: qalbyr ydystaǵy burshaq artyq.

​Sabaqtyń tolyq nusqasyn júkteý​​​