InfoHub Logo

Jer aıaǵy keńı bere bastalyp, qyzý júrgen qurylys kúzge taman aıaqtalyp qaldy. Anasynyń aıtýy boıynsha, eski tamnyń synyq aǵashyna tıispesten, barlyǵyn jańadan alyp, shymqaı qyzyl kirpishten órilip, sáýletin asyryp-aq saldy. Aınalaǵa aıdyndana qaraǵandaı sándene boı kótergen eńseli ǵımarat Kóksýdaǵy eń kórikti úılerdiń qataryna qosyldy.

Kún-tún demeı eńbek etken Dosbol jańa qonysqa kirýdiń qamyna kirisken kúni kútpegen kóńilsizdikke tap boldy. Jańa úıge kóshýge qamdanyp, zattardy jınastyra bastaǵanda anasy:

— Meniń zattarym osynda qala bersin, - degeni. Dosbol shoq basyp alǵandaı yrshyp tústi:

— Qalaı? Siz sonda?..

— Iá... Men osy úıde qala bereıin.

— Jıshe!..

— Eshteńe etpeıdi. Burynnan turyp kele jatqan úı ǵoı, qulap ketedi deısiń be...

— El ne deıdi, munyńyz ne? Túý, siz de...

— Ony qaıtesiń, kimniń qaıda turǵanynda eldiń ne sharýasy bar deısiń?..

Daýsy sál qatqyldaý shyq­qan sekildi sezildi. Budan ári sóz­­d­i sozýdyń qajetsiz ekenin tú­sin­­gen Dosbol únsiz qaldy.

Kúıeýi Qýan dúnıeden ótke­ni­ne jıyrma jyldan assa da, onyń zattary men jatar orny sol kúıi qaz-qalpynda tur. Dos­bol olardy da qozǵaǵan joq. Aqy­ryn basyp, úıden shyǵyp ketti...

Sodan beri, mine, jeti kún, jeti tún ótti. Búgin qurbandyq shalyp, arýaqtarǵa arnap Quran oqytyp, aýyldastarǵa shaı bergen.

* * *

Bátıma otyz jyl boıy túti­nin tútetken úıine búgin alǵash tú­neı­in dep jatqandaı kúı kesh­ti.

O toba! Búgin myna úı múlde bas­qasha ǵoı. Onyń kóńiline álde­bir alań kirgen sekildi. Jym-jyrt tynyshtyqqa oranǵan jal­ǵyz­dyq muny da birge qymtap alǵan­daı. Uıqysy keler emes. Jastyqqa basy tıgeni sol edi Qýanmen birge Qarataýdyń baýyrynda, Kóksýdyń boıynda qol ustasyp birge júrgen, osy úıge alǵash kelin bolyp túsken, aýyl adamdary qýanyp qarsy alǵan kezderi birinen soń biri esine túsip, kóz aldynan alma-kezek tizbektelip óte berdi...

Sóıtip jatyp, kirpigi aýyrlap, óń men tústeı túsiniksiz bir qyzyq kúıge endi. Eńsesin bas­qan aýyr oı óz-ózinen seıilip, tula boıy jeńildep sala berdi. Tip­ti salmaq ataýlydan arylyp, qus qaýyrsynyndaı qalyqtaı jó­neldi...

«Búgin meni esine alǵan eken ǵoı!..» dep oılady ol bir túpsiz, tuńǵıyq, jumbaq álemge enip bara jatyp. Tap osy sátte tóseginiń aıaq jaǵynan Qýannyń elesi qylań berdi. ...

— Keldiń be, — dedi Bátıma kúbirlep. Tabaldyryqtan beri attap, aıaq jaqtaǵy kıizge tize búkken eles beıne basyn aqyryn ǵana shulǵyǵandaı boldy. Sodan soń:

— Uıyqtamaǵansyń ba? — dedi sybyrlap.

— Iá, uıyqtaı almaı júrmin. Balalar jańa úıge kóshti ǵoı, bilesiń. Qýannyń júzinen nur tógi­lip, kúlimsiregendeı boldy.

— Balalar eseıdi, erjetti. Bizdiń kútkenimiz de osy emes pe?

— O Jaratqan ıem! — dedi Bátıma endi qolyn keýdesine qoıyp.

— Kórsetkenińe shúkir...

— Sen munda nege jatyrsyń? Bátıma jeńil kúrsindi. ...

— Esińde me, - dedi sodan soń ótken kúnder esine oralyp. — Maǵan osy shańyraqty amanattap ediń ǵoı. «Tútinimiz sónbesin, oshaǵymyz óshpesin» degen sózderiń qulaǵymnan keter emes. Óziń shyqqan úıden men de kóshsem, bosaǵamyz ıesiz, shańyraq kıesiz qalmaı ma?

— Qudaıǵa shúkir, — dedi eles-beıne ornynan sál qozǵalǵandaı bolyp - Bala súıdik. Baqytty boldyq. Endi mine, olar er je­tip, óz aldyna otaý tigip jatyr. So­lardy jetkizgen saǵan razymyn, sen de balalarǵa razy bol. Olar­dan bólinip, jalǵyz qalma. Kóńilderi jabyrqap júrer...

— Qaıdam... Seni kútken shy­ǵar­myn. Eski úıdegi tátti kún­der­di qımaǵan bolarmyn, sirá.

— Iá, aıtpaqshy, tátti kúnder degennen esime túsip otyr-da­ǵy... Áneýkúni úlken balanyń úıindegi kelin: «Apa, siz atamnan jap-jas kúnińizde aıyrylypsyz ǵoı», - deıdi. «Bir nárse surasam renjimeısiz be?..» «Su­raı ǵoı, qaraǵym». «Qan­sha degenmen, bárimiz de pen­de emespiz be. Atamnan keı­in bireýdi kóńilińizge jaqyn tar­­typ, qaıta turmys qurýdy oıla­ǵan joqsyz pa?..»

Shaı iship otyrǵan kesem qolymnan túsip kete jazdady. Bir ýaq ún qata almaı, shashalyp, tunshyǵyp qaldym. Kelinim ornynan ushyp turyp, moınymnan tas qyp qushaqtaı alypty. «Aınalaıyn apataı, keshirińizshi meni! Keıde óstip, oıymdaǵyny irikpeı aıta salatyn ádetim bar», - dep shyr-pyr bop, jas balasha óbektep jubatyp jatyr meni...

Úndemeı qalsam, apamnyń bir qupıasy ishinde ketti-aý dep oılar dedim de, oǵan bar shyndyqty jasyrmaı aıtyp saldym.

«Quı senersiń, quı senbessiń, men atańnan aıyrylǵan joqpyn, qaraǵym. Keı kúnderi ol túnde, balalar qannen-qapersiz pysyldap uıqyda jatqanda kelip, basymnan sıpap: «Saǵyndyń ba?» dep sybyrlaıdy qulaǵyma. «Iá!» dep, qolynan ustaı alam. Quddy bir, tiri kúnindegideı saýsaqtary salaly, demi ystyq... Sondaı kúnderi tańerteńgilik boıym sergip, boz bıeniń sútine shomylǵandaı jeńildep, kúlip oıanam... Mine, qaraǵym, meniń ómirimniń bar qupıasy osy!» dedim. Durys aıttym ba?..»

Eles beıne ıilip kelip, onyń basynan sıpaǵandaı boldy. «Durys qoı», - deıtin sıaqty. Sodan soń, ol:

— Al endi, jańa úıge kósh, - dedi shattana sybyrlap.

— Sen she?.. — Bátımanyń kózi jasqa tolyp, ıegi dirildep ketti. — Menimenen qoshtasýǵa kelgennen saýmysyń óziń...

Ol ǵaıyp bolǵan Qýannyń elesinen «Men sendermen máńgi birgemin» degendi anyq sezinip, qapysyz uqqandaı boldy. Sodan soń selk ete túsip, jan-jaǵyna qarap edi, eshkimdi kó­re almady...

Terezeniń syrtynan aǵarań­dap tań belgisi bilinipti. Úı ishi birte-birte jaryq tartyp, bo­sa­ǵa jaqtaǵy kebeje-san­dyq­tar kóz­ge shalyna bastady. Áp-sátte nurǵa shomǵan sha­ńy­­raǵy jumaqtyń baqshasyna aı­­nalyp ketkendeı ǵajap bir jan rahatyn sezindi...

* * *

Kún kókjıekten qazyq boıy k­óterilgen kezde jańa úıge qa­ra­ı aıańdaǵan anasyn kórgen Dosbol az-kem ańtarylyp turdy da:

— Balalar, jıshem kele jatyr! — dep aıqaılap jiberdi.

...Aqyryn ashylǵan esikten meıirlene engen kúnniń sáýlesi shýaǵyn shashyp, jamyraı alǵa umtyldy...

---