- 05 qaz. 2023 00:00
- 285
Syrym men Turmambet bı (İİ nusqa)
Bir kúni Syrymnyń kele jatqanyn kórip, kútinip turǵan qudaǵılary kóz kórim jerden aldynan shyǵady, qudaǵı hanym tájim etip sálem berip, Syrymnyń atynyń shylbyrynan ustap, ordaǵa qaraı jetekteı bergende, Syrym:
— Qudaǵı! Kishkene sabyr etińiz, siz, ana basyńyzdaǵy taqıańyzdy alyńyzshy, — depti. Qudaǵı basynan taqıasyn alǵan soń, myna burymyńyzdyń bir talyn julyńyzshy, — depti. Qudaǵı bas kıimin alyp burymynan bir tal shashyn julyp alypty, sonda Syrym aıtypty:
— Al, qudaǵı, siz de shashyńyzdy jalǵyz taldap jula berińiz, men de atymnyń jalyn bir taldap jula bereıin. Qashan sizdiń basyńyzdaǵy shash pen meniń atymnyń jaly taýsylady, sonda ǵana men sizdikine baryp qonaq bolamyn, — depti. Hanym shylbyrdy qoıa beredi. Syrym da jónine júre beredi. Osylaısha, han men Syrymnyń arazdyqtary basylmaı, dúrdaraz bolyp júredi. Bir jyl ótedi, eki jyl ótedi, han men Syrymdy tatýlastyrýǵa eshkimniń de júregi daýlamaıdy, batyly barmaıdy.
Bıler ári-beri oılanyp, aqylyn taba almaıdy. Syrymǵa eńkeı deıin dese, han Syrymdy aıdatyp jiberedi. Hanǵa eńkeı deıin dese, qorqady. Sóıtip júrgende, sherkesh Turmambet bı ekeýińdi tatýlastyramyn dep handy da, Syrymdy da bir tóbeniń basyna shaqyrady. Syrym da, han da óz joldastarymen belgili merzimde tóbeniń basyna kelip, eki bólek otyrysady. Sonda Turmambet qolynda taıaǵy bar toptyń arasynan olaı bir, bulaı bir qaıtalap tómen qarap, qalaı sóz bastaýdyń retin tappaı, sendelip júripti de qoıypty. Tamaǵyn kenep Syrymnyń qasyna kelip bı toqtaı bergende, Syrym turyp:
— Eı, Tureke, múmkin bosa, sizden suraıtyn eki aýyz sózim bar, — depti. Turmambet:
— E, Syrym batyr, surańyz, — deıdi. Sonda Syrym:
— Birinshi, jalǵyz atty jolaýshy elge qona ma? Joq bolmasa, kól ushqan qusqa qona ma? Joq bolmasa, jalǵyz atty jolaýshyǵa el qona ma? — dep surapty. Turmambet:
— Jalǵyz atty jolaýshy elge qonady, — depti. Syrym sonda «tóreńe bas» depti. Sonan soń Syrym:
— Ekinshi suraýym, ushqan qus kólge qona ma? Joq bolmasa, kól ushqan qusqa qona ma? — depti. Sonda bı:
— Syrym batyr, ushqan qus kólge qonady ǵoı! — depti. Syrym taǵy «tórege bas» degende, onsyz da yzalanyp jarylǵaly otyrǵan Nuraly han bir top nókerlerimen jıynnan tura jóneldi. Búkil halyq Syrymnyń qasynda qalady. Biraz aqyldasyp, halyq ta tarasyp, attaryna minedi. Turmambet bir-eki joldastarymen ketip bara jatady. Kún ystyq eken, kóldeneń bir shań kórinedi. Baıqasa, shaýyp kele jatqan Nuralylar eken. Úzeńgi tireı tura qalysypty. Nuraly turyp:
— Eı, Nuraly, sen osy sózdi nege taıanyp sóılep tursyń, taıanyp turǵanyń seniń otyz ulyń ba? Hannyń óz balalary on segiz eken, malshy-enshilesterimen otyz bolsa kerek. Sen qaıdan bildiń, bálkı, sen qyryq uldyǵa jolyǵarsyń, bolmasa bir qyldyǵa jolyǵarsyń, — deıdi. Nuraly eshteńe aıtpastan, atynyń basyn buryp taǵy da shaba jónelipti.
Oqýǵa keńes beremiz:
Syrym batyrdyń sheshendik sózderi
Syrymǵa anasynyń aıtqany (I nusqa)
Baıbaqty Syrym batyrdyń ákesiniń atyn Dat dep qoıýdyń syry?