Jalǵanda tappaı bir jar jalǵyz júrdim,
Kez bolmaı men ıeme dalaǵa úrdim.
Aıtqanmen kóp soqyrǵa kim nanady,
Degenmen jurt kórmegen bir is kórdim.

Bolǵanmen júrgen jeriń mıdaı taqyr,
Taýsylý júre berseń bar ǵoı aqyr.
Bolǵannan dúnıe- dúnıe áýel aqyr,
Bir úsheý joldas bolyp kele jatyr.

Dúrbiden bireýiniń ótkir kózi,
Kórmeıdi dánemeni sóıtse de ózi.
Qyraǵy qumyrsqadaı nárselerge,
Onan úlken zorlardan joq bop sózi.

Múltik joq qumyrsqany kórýinde,
Surasań túgel aıtyp berýinde.
Onan basqa nárseden túk kórmeıdi,
Kemdik joq jer-sý basyp júrýinde.

Qulaǵy tars bekigen sańyraý biri,
Óli emes, deni sap-saý, ózi tiri.
Daýysyn dúńgirlegen estim eıdi,
Qudaıdyń soqtyqsa da kók pen jeri.

Ózińde óshiń bolsa, sańyraýǵa uryn,
Urynbasań bilmeısiń onyń syryn.
Sybyrlap jasyryp aıtqan qupıa sózdi,
Estıdi qulaqtydan ábden buryn.

Jalańash kıimi joq endi biri,
Ashylyp kórinip tur uıat jeri.
Etegi súıretilip kele jatyr,
Jaǵa-jeń joq bolsa da, ol óńiri.

Sýreti adamǵa uqsaǵan, minezi ańǵa,
Bul úsheýin kórgen soń qaldym tańǵa.
Dúnıe toldy desem de jalǵan emes,
Tozań burq-burq, jol ústi tolyp shańǵa.

Úsheýi aırylmastan qosqan basty,
Bir jasap jalǵandaǵy ómir jasty.
Elsizde kórip kózim toımasyn ba,
Soqyr, sańyraý, bir tuttaı jalańashty.

Dáneńe joq mańaıynda jalǵyz qara,
Bir saıyn ózderine tıgen dala.
Elsizde úsheýine kez bolǵan jan,
Bet-aýzy ketedi de bolyp jara.

Jalańash kıim ińe tap beredi,
Baıqamaı onda soqyr shap beredi.
Bas salyp kereń, sańyraý sabap-sabap,
Eriksiz-aq kıim ińdi ap beredi.

Boı baǵyp men anadaı alys turdym,
Bulardyń ne qylǵanyn kózben kórdim .
Ne qylyp, úsheýiniń, ne qoıǵanyn,
Ár jerde áńgim e ǵyp, keńes qurdym.

Soqyr aıtty:
- Men anyq turmyn kórip,
Bir adyr qol keledi seıil quryp.
Sany sonsha óziniń pálen myń!- dep,
Búlindi óz-ózinen qudaı uryp.

Onda sańyraý dúrildep keldi jetip:
- Daýysyn turmyn,- deıdi,- men de estip.
Ana ekeýi aıtqan soń jaý jetti dep,
Jalańash jaman qoryqty esi ketip:

-Bul jerden biz qashpasaq tura kóship,
Bir qýylsa, sońymyzǵa bul jaý túsip,
Meniń qurǵyr qyzyǵyp etegim e,
Uzynyn qoımaıdy ǵoı almaı kesip!

Soqyr tur:
- Kórdim men,- dep,- mine,- keldi!
Sańyraý tur:
- Qulaǵym,- dep,- dybys berdi!
Jalańash tur, jan qoıarǵa jer taba almaı:
-Aıryldym etegim nen men,- dep,- endi!

Bular tur daýyryǵyp osy sózde,
Qudaıdyń quba jony qula túzde.
Es kórip, osylardy qara tartqan,
Oılasaq, shaınam ǵaqyl joq qoı bizde.

Ne kórdi, dáneme joq úsh albasty,
Jalańash «jaýń degen soń tura qashty.
Jóneldi es joq, tús joq odaǵaılap,
Jol berse, kirer edi jerdiń asty.

Úsheýi shyǵyp ketti elden bezip,
Qashýmen jaý jettilep taý-tas kezip.
Qarny ashyp, qaljyraıtyn mezgil boldy,
Túńilip, tirilikten kúder úzip.

Elsizge bul úsheýi shyǵyp ketti,
Arada birneshe tún, kúnder ótti.
Áýre bop bir úsh aqymaq qańǵyp júr dep,
Kim buǵan daıarlaıdy shaı men etti.

Birtalaı tanys boldy kórip jerdi,
Bulardyń sybaǵasyn ashtyq berdi.
«Páli, biz munsha nege búlindik? «,- dep,
Birinen aıdalada biri kórdi.

Sańyraý aıtty soqyrǵa :
-Qyldyń, -deıdi,
-Oılaǵanyń osy edi, tyndyń!-deıdi.
-Kórinbegen nárseni kórdim deýmen,
Aıdalaǵa qańǵytyp qyrdyń!- deıdi.

Soqyr aıtty sańyraýǵa:
-Emes pe eń sen,
Demep pe ediń daýysyn estidim men?!
Kórmesem de kórdim dep jeńip júrgen,
EMes pe edim belgili bekbıke men?!

Jalańash aıtty:
-Eki ıt ne ettiń?-deıdi,
-Alyp shyǵyp elsizge kettiń!- deıdi.
-Biriń kórdim , bireýiń estidim - dep,
Záremdi alyp túbim e jettiń!- deıdi?

Onda ekeýi shap berdi jalańashqa:
-Tabylsa ortaq bolasyń daıar asqa.
Elden buryn alaqtap tura qashyp,
Neń bar edi sonda artyq bizden basqa?!

Jalańash ekenińdi jurt kórip tur,
Meni alar dep kelse jaý qyldyń ǵoı qor.
«Etek -jeńim uzynń,- dep maqtanasyń,
Kıim joq, etek-jeńiń qaı jaqta júr?!

Óńirmenen taýyp-aq jaǵa-jeńdi,
Jurtqa aıtsaıshy sonan soń “etek keńdi”.
Kıim iń joq ústińde tonaıtuǵyn,
Jaý alǵanda, alady seniń neńdi?!

Jaq-jaq bolyp úsheýi qyldy keris,
Aýyr tıdi bularǵa endi júris.
Basy jumyr pende bop jaralǵan soń,
Bilgennen, bilmegennen óter bir is.

Kóp sóılep qyzyl tilim bolyp tur iı,
Bardan-joqtan sóz sóılep shertemin kúı.
Jolaýshy ótken, ketken panalaıtyn,
Bularǵa kez bolypty keń saraı úı.

Bul úıge kirip kelse bul úsh batyr,
Dáneńe joq, bir mújilgen jemtik jatyr,
«Ash atasyn tanymasń- degen sóz bar,
Aýzyna ne tıse de baldaı tatyr.

Bir jemtik taqyr tıdi bolyp qalǵan,
Talaı qarǵa-quzǵyndar aýyz salǵan.
Aýyz jaryr eti joq bir qý súıek,
Ushqan qus, júgirgen ań qorek alǵan.

Elsizde kez ǵyp qudaı dýshar etken,
Bolmaıdy ash, dýshar bop buǵan jetken.
Qusta suńqar, bolmasa ańda arystan,
Kem shyǵar bul jemtikten tatpaı ketken?!

Satýsyz tabylǵan soń bostan-bosqa,
Qylýǵa ortaq qımaıdy qas pen dosqa.
Ketetin kóringen ıt bir kemirip,
Bir jatqan ortaq jemtik ıt pen qusqa.

“Qus penen joqpyz ba,- dep,- bir ıt qurly?!”
Keshken soń bastan zaman qıly-qıly,
Saqtaýly syrbazynyń etindeı-aq,
Bas saldy kórgen soń-aq bul úsh sorly.

Tuıaqty arystandaı serpip salyp,
Jegendeı jańa toıat qoldan jaryp.
Keneldi emin-erkin tıip qolǵa,
Bas salyp bir jemtikti ortaǵa alyp.

Jerge et joq aýyz jaryr, al kemirdi,
Tas, aǵash shaınaǵandaı ol temirdi.
«Qaryny qaıǵysyzdyń toqń,- degen bar,
Jeýmenen emin-erkin qup semirdi.

Jarasyp endi qaljyń-oıyndary,
Ashyq bop bir-birine qoıyndary.
Yńqyldap toıǵandyqtan júre almaıdy,
Jýandap bordaqy ıtteı moıyndary.

Kórisip bir jemtikke jurt pen eldeı,
Oıyna onan basqa dáneńe kelmeı.
Zoraıdy deneleri ósip ábden,
Jýandap, kújireıisip, bolyp pildeı.

Ólgenshe jeýden aýzyn tyımas boldy,
Esh dosqa, týysqanǵa qımas boldy.
Sonshama semizdigi shekten asty,
Otyrǵan úılerine syımas boldy.

Bul dúnıe bir kún bazar, bir kún mazar,
Bolam dep ár kún bazar, sodan jazar.
Ózi baı, óz úıinde ózi batyr,
Úı túgil, syıyp júrdi jalǵanǵa azar!

Oıda joq shyǵýǵa úıdiń tesiginen,
Jalǵannyń tyrp etpeske besiginen.
Ketkenin shyǵyp ne ǵyp bilmeı qaldy,
Bir japsar úıdiń tıtteı tesiginen.

Úsheýi basyn qosyp kelgen birden,
Sóz esti jıhan kezip júrgen erden.
“Esikten syımaımyz ǵoı!”- dep júrgende,
Ineniń jasýyndaı shyqty jerden.

Jóneldi bir qaıyrylyp tilge kelmeı,
Boldyryp turyp qaldy shappaı, jelmeı.
Esiktiń bar- joǵyn da baıqaı almaı,
Ketkenin qaıdan shyǵyp qaldy-aý bilmeı!

Jolaýshy jatqan ótip, bul bir- tesik,
Shyǵady myńnan bireý taýyp esik.
Bile almaı qaısysynan shyǵarymdy,
Bolyp tur Muny aıtýdan tilim kesik.

Kelmeıdi tipti shyqqym, salsa ózim e,
Kórinip ekeýi de tur kózim e.
Júrgen soń óz tilim di ózim almaı,
Súısinip qulaq salsyn kim sózim e?!

Bul sózge túsireıin tústeı joryp,
Túsirmesem, sharshaısyń dymyń quryp.
«Biz úıden ketpeımizń,- dep otyrǵanmen,
Ajal tur aldymyzdan bizdi kútip.

Deseńiz, bul qaı tesik, ólim joly,
Tursyń ba kóziń baryń kórmeı sony?!
«Ólim joly ıneniń kózindeıń,- dep,
Aıatpenen aıtyp tur quranda ony:

“Kim turar ózin-ózi tyıyp?”- degen,
“Jalǵandy ketý qıyn qıyp”- degen.
“Ólim joly ıneniń jasýyndaı,
Túıe bolsa, ketedi syıyp!”- degen.

Bári de kelgen jannyń ketip jatyr,
Ne paıda bul jalǵannan ótip jatyr.
Úsh uıyqtasa oıda joq bir tesikten,
Qansha kerýen shubyryp ótip jatyr!

Basty bir kóterý joq, uıqy basyp,
Oıatar eriksiz bir kún uıqyńdy ashyp.
Bar bol, joq bol, aıqasyp sol tesikpen,
Bir qalyńdyq oınarsyń qol ustasyp.

Manaǵy úsheýi kim edi bolǵan joldas,
Ondaı bolyp bas qossa eshkim ońbas!
Biri dúnıeqońyz edi, kózi soqyr,
Bolǵan ońbas soqyrmen aılas, muńdas.

Jalǵan dúnıe ketken soń kózdi jaýyp,
Ońaı emes endi alý joldy taýyp.
Halyqtyń ǵaıybyn kórýge bek qyraǵy,
Bir alýǵa betińnen ıtshe qaýyp.

Kerek isti kórmeıdi óz basyna,
“Soqyr”- dep, saldym sony sóz basyna.
Dánemeni óz kózi kórmegen soń,
Juqtyrar soqyrlyǵyn joldasyna.

Kún ashyldy , kóriner endi boıyń,
Asyqpasań ázir tur, mine, toıyń.
“Kereń sańyraý- degenim - qulaǵy joq”-
Taýsylmaıtyn ushy joq uzyn oıyn.

Bárin ózim bilem dep júredi sol,
Jan joq bop aqyl, oıǵa ózinen mol.
Óz janynnyń paıdasyn estim eıdi,
Estir bolsa, júris bar- bir sapar jol.

Bul sózimniń baly bar, ýy aralas,
Oılaımysyń bir iske dep jaramas?!
Kelip pe ediń jalǵanǵa kıim kıip,
Týmap pa ediń anadan syr jalańash?!

Sybaǵańa turǵan joq kıim tıip,
Bárin tastap ketesiń bir jerge úıip.
Jurt esirkep úsh qat bóz oramasa,
Kıim iń joq ketetin taǵy kıip.

Birtalaıǵa sanasań keldi jasyń,
Shópke turǵan qyraý ma basta shashyń?!
“Uzyn- deýmen etegim !” - ótti ómiriń,
Oıda joqta tipti tuttaı jalańashyń!

«Meniki!»-dep meńgerip bu jalǵandy,
Keltirem dep yńǵaıǵa oıǵa alǵandy,
Kóringennen qyzǵanyp alyp qashyp,
Talaı kórdiń dáneńe joq qur qalǵandy!

Dúnıeqordyń bolady eki baýyry,
Sańyraý, soqyr, jańǵyryqqan kúnde daýly.
Kúnde úreıi ushady záresi joq,
Qyzylbas pen qalmaqtaı bop óz aýyly.

Qalamnyń jaryp ishin, ushyn kesip,
Kıgizgen qara sózge kıim piship.
Zaty -Arǵyn, násili- qazaq, urany- alash,
Kópeev- famılıasy, Máshhúr -Júsip!

---