InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy, Jańaqorǵan aýdany,
Negizgi bilim beretin №221 Aqqum mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Berdiqojaeva Merýert

Sabaq taqyryby: Sózdiń týra jáne aýyspaly maǵynasy
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: Sózdiń týra jáne aýyspaly maǵynalary týraly túsinik berý, meńgertý, tapsyrmalar arqyly sóz maǵynalaryn ajyrata bilý, saýatty jazýǵa qalyptastyrý.
Tárbıelik: Sabaq barysynda balany ózgeniń pikirin tyńdap, syılaı bilýge, óz betinshe jumys júrgize bilýge, tapsyrmalar oryndaý kezinde shapshańdyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Sabaq barysynda balanyń sózdik qoryn molaıtý, oıyn damytý, ózgeniń pikirin tyńdap, ózindik oı qorytýǵa qalyptastyrý.
Sabaq tıpi: Jańa sabaq
Sabaq túri: aralas sabaq
Sabaq ádisi: suraq - jaýap, áńgimeleý, túsindirý, salystyrý
Sabaq kórnekiligi: sýret, tablısa, ınteraktıvti taqta
Pánaralyq baılanys: ádebıet, ózin - ózi taný

Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.

İİ. Úı jumysyn pysyqtaý
1. Úıge berilgen tapsyrmany tekserý.
2. Suraq - jaýap
A) Leksıka qandaı maǵyna beredi?
á) Leksıka neni zertteıdi?
B) Sóz degenimiz ne?
V) Qartaıyp baryp, qaıta jasarǵan
sózdi tap
Ádildigi bolmasa, ákim - ıt.
Aıańsyz bolsa atyń - ıt.

İİİ. Jańa sabaq:
Týra maǵyna ár zattyń ózine ǵana tán jeke maǵynasy bolyp tabylady. Mysaly, aspan, jer, jel, bult, orman degender zattardy atasa, bıik,, jyly,, jaqsy
degender sapany, al barý, salý, oqý degender qımyldy ataıdy.
Sózder árqashan týra maǵynada aıtyla bermeıdi. Sózdiń týra maǵynasynyń negizinde týyp, órbigen, jalpy kópshilikke túsinikti aýyspaly maǵynalary da bolady.
Leksıkalyq maǵynanyń bul túrin týyndy maǵyna dep ataıdy. Mysaly, kóz - adamnyń nemese jan - janýardyń kórý múshesin bildiretin onyń bastapqy maǵynasy, kúnniń kózi, bulaqtyń kózi degendegi kóz - onyń aýyspaly, týyndy maǵynalary. Til sóziniń bastapqy týra maǵynasy – adamnyń basta ornalasqan dene múshesi, aýyspaly maǵynasy - ana tili, orys tili degenderdegi maǵynasy.
Sózdiń aýyspaly maǵynasy bir zattyń negizgi ataýysh maǵynasyn ekinshi bir zatqa ataý etip aýystyryp qoldanýdan baryp týady.
Sózdiń bastapqy, túpki maǵynasy týra maǵyna dep atalady. Sózdiń bastapqy, túpki maǵynadan aýysyp qoldanylýyn aýyspaly maǵyna deımiz.
Sóz maǵynalary: týra maǵynaly, aýyspaly maǵynaly, kóp maǵynaly bolyp bólinedi
Mysaly: Tynymsyz júrek tańǵy tátti uıqyny Rysqulovtan tartyp aldy. Rysqulov aqyldy, asa iri de baı minezdiń adamy. Qalyń jurt ózine qarap qalǵanyn sezip,
Rysqulov qataımaq boldy. Bul áli eshkim aıtpaǵan saýal, úlken jumbaqtyń sheshýshi kilti edi. Sur jylandaı sýyq suraq. (Sh. Murtaza. “Qyzyl jebe”)

İÚ. Jańa sabaqty meńgergenin baıqaý:
Týra jáne aýyspaly maǵynada turǵan tirkesterdi ajyratyńdar:

Ótkir qaıshy, ótkir pyshyq. Ótkir oı, ótkir minez.
Qalyń jempir, qalyń kórpe. Ádemi qyz, ádemi gúl.
Qalyń el, qalyń aǵash. Ádemi áýen, ádemi ıis.
Ú. Sabaqty bekitý:
41 - jattyǵý. Túsindirme sózdikten birneshe sózdiń týra jáne aýyspaly maǵynalaryn tabyńdar.
42 - jattyǵý. Mátinnen aýyspaly maǵynada qoldanylyp turǵyn sózderdi, sóz tirkesterin taýyp, astyn syzyńdar.

Úİ. Sabaqty qorytý:
1.«Danalyq aǵashy» oıyny.
Oqýshylar bir - birine jańa taqyryp boıynsha suraqtar qoıady.
2. Oqyrman kózimen: Ne bildik? Ne úırendik?
Úİİ. Baǵalaý
Úİİİ. Úıge tapsyrma: 44 - jattyǵý. Berilgen tirkesterden týra jáne aýyspaly maǵynany bildirýine qaraı bólip jazyńdar