Ákem, sheshem jáne men (otbasylyq saıys)
Qyzylorda oblysy, Jańaqorǵan aýdany,
Negizgi bilim beretin №221 Aqqum mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Berdiqojaeva Merýert
Sabaqtyń taqyryby: Ákem, sheshem jáne men (otbasylyq saıys)
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa salaýatty ómir súrýdiń mánin ashý, salaýatty ómir súrýine yqpal etý, densaýlyǵyn baǵalaýǵa, salaýatty ómir saltyn ustanýǵa tárbıeleý, oqýshylardyń densaýlyq, salaýattylyq týraly túsinikterin keńeıtý.
Sabaq túri: saıys sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, tirek syzbalar, naqyl sózder
Sabaq barysy:
İ Uıymdastyrý kezeńi
*Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý
*Ánuran
*Tárbıe saǵatynyń taqyrybymen, maqsatymen tanystyrý
Synypty eki topqa «Bolashaq» jáne «Densaýlyq» toptaryna bólý
Muǵalim: Elbasymyz N. Nazarbaevtyń «Qazaqstan - 2030»strategıalyq damý baǵdarlamasyndaǵy halqyna joldaýynda «Qazaqstannyń árbir azamatynyń densaýlyǵy myqty, hal - ahýaly jaqsy bolýy tıis» dep atap kórsetip, salaýatty ómir súrý, ony nasıhattaý máselesin basty maqsat etip qoıǵan.
Ýa, halqym, nazar aýdar densaýlyqqa,
Janyńnyń saýlyq rýhyn aman saqta.
Ómirde baqyttysyń deniń saýda.
Ómirdiń qarbalańy jaı bir qaýǵa.
Jan men tánniń qupıasyn asha bilseń,
Sol seniń jetken jeriń bıik taýǵa.
Suraqtarǵa jaýap berý:
- Densaýlyqtyń adam ómirindegi mańyzy qandaı?
- Salaýattylyq - ómir salty degenimiz ne?
- Adamnyń salaýatty ómir súrýine ne kedergi bolýy múmkin?
Maltabar Aızattyń «Zıandy ádetter» taqyrybyndaǵy jobasyn tyńdaý.
Saıysymyzdyń ádilqazylar alqasymen tanystyrý:
1. N. Shoraeva - tárbıe isiniń meńgerýshisi
2. G. Seıitova - mektep pedagog - psıhology
Saıys kezeńderi:
1. «Oıymdy jalǵastyr» densaýlyqqa baılanysty maqal - mátelder
2. «Oılanaıyq, taldaıyq» jaǵdaıattardy taldaý
3. «Salaýatty ómir salty» joba qorǵaý
4. «Shyǵarmashylyq shyńy» shyǵarmashylyq tapsyrma
5. Saıysty qorytyndylaý
1 - kezeń Oıymdy jalǵastyr
«Densaýlyq» tobyna
Aýrý batpandap kirip,......................(mysqyldap shyǵady).
Syrqat - tán jarasy,........................(qaıǵy - jan jarasy).
Deniń saý bolsa,...............................(jarlymyn deme)
«Bolashaq» tobyna
Tazalyq - saýlyq negizi,....................(saýlyq - baılyq negizi).
Aýyryp em izdegenshe,....................(aýyrmaıtyn jol izde).
Aýrýdyń jaqsysy joq,....................(dáriniń táttisi joq).
2 - kezeń: Oılanaıyq, taldaıyq
«Densaýlyq tobyna»
Arman men Jandos keshe sabaqtan keıin « Densaýlyq» jaıly oı bólisti. Arman anasynan estigen áńgimesi boıynsha « Densaýlyqty satyp alýǵa bolady» dedi Al Jandos bul oıǵa kelispedi. Ol:
- Densaýlyqty aqshaǵa satyp ala almaımyz,- dedi.
- Sizder ne der edińizder?
«Bolashaq» tobyna
Samat endi óz densaýlyǵyn baqylaýǵa alyp, kútim jasaý kerektigin oılandy. Biraq, ol neden bastaryn bilmeı qoıdy. Oılana kelip, óziniń kún kestesin qurýdan bastaýdy jón kórdi. Ýaqytty durys jáne paıdaly ótkizýdiń de densaýlyqqa qatysy bar dep sheshti.
- Samattyń oıy durys pa? Sender Samattyń ornynda bolsańdar kún kestesin qalaı qurar edińder?
3 - kezeń: Salaýatty ómir salty(joba qorǵaý)
Atalǵan taqyryp boıynsha ár top óz jobalaryn qorǵaıdy.
4 - kezeń: Shyǵarmashylyq tapsyrma
«Densaýlyq» tobyna:
................................................ balamyz,
................................................. alamyz.
.....................................................
................................................. sanamyz.
«Bolashaq»tobyna:
................................................ kúlemiz,
................................................. júremiz,
.......................................................
................................................... súremiz.
5 - kezeń Saıysty qorytyndylaý
Trenıń. Pedagog – psıholog G. Seıitova júrgizedi.
Densaýlyqty jas kezińnen bastap saqta
«Omyrtqa jotasy – deneniń tiregi»
Maqsaty:
1. Adam aǵzasynyń qyzmeti men qurylymy týraly bilimdi qalyptastyrý;
2. Kózge jáne omyrtqa aýrýlarynyń aldyn alýǵa arnalǵan jattyǵýlardy úıretý
3. Oqýshylardyń óz densaýlyǵyna asa jaýapkershilikpen, aqylmen qaraýǵa tárbıeleý.
Moıyn omyrtqasyna arnalǵan jattyǵýlar kóz janaryn, estý qabiletin jaqsartady, jumys isteý qabiletin joǵarylatady, bastyń ishki qan qysymyn qalpyna keltiredi.
A) Deneni tik ustap ıekti tómen barynsha túsiredi de, ıekti keýdemen tómen joǵary syrǵytady.
Á) Deneni tik ustap basty shamaly artqa shalqaıtady, ıekti joǵary qaratady. Iekpen barynsha joǵary sozylady, qaıtadan tómen túsip dem alyp jattyǵýdy qaıtalaıdy.
B) Omyrtqany tik ustap, qulaqty ıyqqa jetkizý úshin basty ońǵa burady, sodan keıin solǵa burady, birneshe ret oryndalady.
V) Basty ońǵa jáne solǵa baıaý aınaldyrady.
Este saqta! Adamnyń omyrtqasy qanshalyqty saý jáne durys qyzmet atqarsa, onyń densaýlyǵy sonshalyqty dárejede bolady degen uǵym bar.
Kóz - kórý múshesi
Maqsaty:
1. Jaqynnan kórmeýshilik jaıly túsinik qalyptastyrý;
2. Kózdi durys kúte bilýdiń erejelerin tanystyrý
3. Kózdi shynyqtyrý jattyǵýlaryn jasaý joldaryn úıretý.
Oqýshylarda jaqynnan kórmeýshilik jıi kezdesedi. Eger belgili bir erejelerdi qatań saqtasa bul jaǵdaıdy jóndeýge bolady. Kitap oqyǵanda, jazý jazǵanda 35 - 40 sm qashyqtyqty saqtaý qajet. Jazý jazǵanda jaryq sol jaqtan tússin,, artyq jaryq kózge zıan. Nashar jaryqta, kólikte kitap oqý, jatyp oqý da zıan. Aǵzada A dárýmeni jetispese de kórý múshesi nasharlaıdy. Temeki tartý, alkogól ishimdigi, esirtki zattary kóz janaryn álsiretedi.
Tómendegi myna jattyǵýlar kózge óte jaǵymdy áser etedi:
A) Tik otyryp aldyńǵy jaqqa qaraımyz, sodan keıin baıaý kózge kúsh túsirmeı tómen, joǵary qaraımyz, birneshe ret qaıtalanady.
Á) 6 ret kózdi ońǵa jáne solǵa qımyldatamyz.
B) Basty qozǵamaı tek kózben jumys isteımiz: Tómengi sol buryshqa, joǵarǵy oń buryshqa, tómengi oń buryshqa, joǵarǵy sol buryshqa qaraımyz. Kózdi dem aldyryp, kózdi jıi - jıi jypylyqtatamyz.
V) Kózben segizdikti gorızantaldi túrde syzamyz, oń jaqqa, sol jaqqa qaıtalaımyz.
G) Basty qozǵamaı ońǵa jáne solǵa kózdi sheńberlep aınaldyrý.
E) Qabaqty barynsha túıip jazý
Esińde usta: «Myń bir hadısten»
1. Denim saý bolsyn deseń – tamaqty isher aldynda jáne iship bolǵannan keıin qolyńdy jý. Tamaqtyń berekesi de osynda.
2. Tisterińizdi tazalap júrińizder, sebebi ol páktikke jatady. Páktik ımanǵa shaqyrady, al ıman jánnatta ıesimen birge bolady.
3. Alla taǵala pák, ol páktikti jaqsy kóredi, ol taza, tazalyqty unatady. Úı jaıyńyzdy, júrip – turatyn joldaryńdy taza ustańdar.
Án. «Oılan balam» (úntaspadan tyńdatý)
Sabaqty qorytý:
Kúnderdiń kúninde Ulyqpan Hakim qatty naýqastanyp, tósek tartyp jatyp qalady. Shákirtteri jınalyp, emdeýge kirisedi. Ulyqpan olarǵa:
- Qymbatty shákirtterim, meni emdep bosqa áýre bolmańdar! Densaýlyǵymnyń qalpyna kelýinen áldeqashan úmit úzgenmin. Men kóz jumǵannan soń qaıǵyrmańdar. Senderge qaldyrar jeti ósıetim bar. Sol ósıetke boı usynyńdar, ózgelerge de tarata júrińder,- depti.
- Qurmetti uztaz, aıtyńyz, ósıetińizdi qaltqysyz oryndaımyz!- deti shákirtteri.
Ulyqpan Hakim kózin ashyp, shákirtterine qarap:
- Sizderge aıtatyn jeti ósıetimniń birinshisi - erte turý, ekinshisi - orta tazalyǵyn ustaý, úshinshisi - dene shynyqtyrý, tórtinshi - únemi deneni taza ustaý, besinshi - únemi sergek júrý, altynshy - artyq tamaq ishpeý, jetinshi - kóp uıyqtap, jalqaý bolmaý. Mine, bulardyń barlyǵy densaýlyqty saqtaýdyń negizgi kepili.
Deni saý adam ómirde kóp jasaıdy eken. Shyǵysta: saý dene, azat aqyl, adal kóńil úsheýimen baqytty bolady degen naqyl sóz bar. Sol aıtqandaı deni saý, qurysh bilekti, batyl júrekti, salaýatty ómir saltyn ornyqtyrýǵa daıyn urpaq bolyp ósińder.
Negizgi bilim beretin №221 Aqqum mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Berdiqojaeva Merýert
Sabaqtyń taqyryby: Ákem, sheshem jáne men (otbasylyq saıys)
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa salaýatty ómir súrýdiń mánin ashý, salaýatty ómir súrýine yqpal etý, densaýlyǵyn baǵalaýǵa, salaýatty ómir saltyn ustanýǵa tárbıeleý, oqýshylardyń densaýlyq, salaýattylyq týraly túsinikterin keńeıtý.
Sabaq túri: saıys sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, tirek syzbalar, naqyl sózder
Sabaq barysy:
İ Uıymdastyrý kezeńi
*Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý
*Ánuran
*Tárbıe saǵatynyń taqyrybymen, maqsatymen tanystyrý
Synypty eki topqa «Bolashaq» jáne «Densaýlyq» toptaryna bólý
Muǵalim: Elbasymyz N. Nazarbaevtyń «Qazaqstan - 2030»strategıalyq damý baǵdarlamasyndaǵy halqyna joldaýynda «Qazaqstannyń árbir azamatynyń densaýlyǵy myqty, hal - ahýaly jaqsy bolýy tıis» dep atap kórsetip, salaýatty ómir súrý, ony nasıhattaý máselesin basty maqsat etip qoıǵan.
Ýa, halqym, nazar aýdar densaýlyqqa,
Janyńnyń saýlyq rýhyn aman saqta.
Ómirde baqyttysyń deniń saýda.
Ómirdiń qarbalańy jaı bir qaýǵa.
Jan men tánniń qupıasyn asha bilseń,
Sol seniń jetken jeriń bıik taýǵa.
Suraqtarǵa jaýap berý:
- Densaýlyqtyń adam ómirindegi mańyzy qandaı?
- Salaýattylyq - ómir salty degenimiz ne?
- Adamnyń salaýatty ómir súrýine ne kedergi bolýy múmkin?
Maltabar Aızattyń «Zıandy ádetter» taqyrybyndaǵy jobasyn tyńdaý.
Saıysymyzdyń ádilqazylar alqasymen tanystyrý:
1. N. Shoraeva - tárbıe isiniń meńgerýshisi
2. G. Seıitova - mektep pedagog - psıhology
Saıys kezeńderi:
1. «Oıymdy jalǵastyr» densaýlyqqa baılanysty maqal - mátelder
2. «Oılanaıyq, taldaıyq» jaǵdaıattardy taldaý
3. «Salaýatty ómir salty» joba qorǵaý
4. «Shyǵarmashylyq shyńy» shyǵarmashylyq tapsyrma
5. Saıysty qorytyndylaý
1 - kezeń Oıymdy jalǵastyr
«Densaýlyq» tobyna
Aýrý batpandap kirip,......................(mysqyldap shyǵady).
Syrqat - tán jarasy,........................(qaıǵy - jan jarasy).
Deniń saý bolsa,...............................(jarlymyn deme)
«Bolashaq» tobyna
Tazalyq - saýlyq negizi,....................(saýlyq - baılyq negizi).
Aýyryp em izdegenshe,....................(aýyrmaıtyn jol izde).
Aýrýdyń jaqsysy joq,....................(dáriniń táttisi joq).
2 - kezeń: Oılanaıyq, taldaıyq
«Densaýlyq tobyna»
Arman men Jandos keshe sabaqtan keıin « Densaýlyq» jaıly oı bólisti. Arman anasynan estigen áńgimesi boıynsha « Densaýlyqty satyp alýǵa bolady» dedi Al Jandos bul oıǵa kelispedi. Ol:
- Densaýlyqty aqshaǵa satyp ala almaımyz,- dedi.
- Sizder ne der edińizder?
«Bolashaq» tobyna
Samat endi óz densaýlyǵyn baqylaýǵa alyp, kútim jasaý kerektigin oılandy. Biraq, ol neden bastaryn bilmeı qoıdy. Oılana kelip, óziniń kún kestesin qurýdan bastaýdy jón kórdi. Ýaqytty durys jáne paıdaly ótkizýdiń de densaýlyqqa qatysy bar dep sheshti.
- Samattyń oıy durys pa? Sender Samattyń ornynda bolsańdar kún kestesin qalaı qurar edińder?
3 - kezeń: Salaýatty ómir salty(joba qorǵaý)
Atalǵan taqyryp boıynsha ár top óz jobalaryn qorǵaıdy.
4 - kezeń: Shyǵarmashylyq tapsyrma
«Densaýlyq» tobyna:
................................................ balamyz,
................................................. alamyz.
.....................................................
................................................. sanamyz.
«Bolashaq»tobyna:
................................................ kúlemiz,
................................................. júremiz,
.......................................................
................................................... súremiz.
5 - kezeń Saıysty qorytyndylaý
Trenıń. Pedagog – psıholog G. Seıitova júrgizedi.
Densaýlyqty jas kezińnen bastap saqta
«Omyrtqa jotasy – deneniń tiregi»
Maqsaty:
1. Adam aǵzasynyń qyzmeti men qurylymy týraly bilimdi qalyptastyrý;
2. Kózge jáne omyrtqa aýrýlarynyń aldyn alýǵa arnalǵan jattyǵýlardy úıretý
3. Oqýshylardyń óz densaýlyǵyna asa jaýapkershilikpen, aqylmen qaraýǵa tárbıeleý.
Moıyn omyrtqasyna arnalǵan jattyǵýlar kóz janaryn, estý qabiletin jaqsartady, jumys isteý qabiletin joǵarylatady, bastyń ishki qan qysymyn qalpyna keltiredi.
A) Deneni tik ustap ıekti tómen barynsha túsiredi de, ıekti keýdemen tómen joǵary syrǵytady.
Á) Deneni tik ustap basty shamaly artqa shalqaıtady, ıekti joǵary qaratady. Iekpen barynsha joǵary sozylady, qaıtadan tómen túsip dem alyp jattyǵýdy qaıtalaıdy.
B) Omyrtqany tik ustap, qulaqty ıyqqa jetkizý úshin basty ońǵa burady, sodan keıin solǵa burady, birneshe ret oryndalady.
V) Basty ońǵa jáne solǵa baıaý aınaldyrady.
Este saqta! Adamnyń omyrtqasy qanshalyqty saý jáne durys qyzmet atqarsa, onyń densaýlyǵy sonshalyqty dárejede bolady degen uǵym bar.
Kóz - kórý múshesi
Maqsaty:
1. Jaqynnan kórmeýshilik jaıly túsinik qalyptastyrý;
2. Kózdi durys kúte bilýdiń erejelerin tanystyrý
3. Kózdi shynyqtyrý jattyǵýlaryn jasaý joldaryn úıretý.
Oqýshylarda jaqynnan kórmeýshilik jıi kezdesedi. Eger belgili bir erejelerdi qatań saqtasa bul jaǵdaıdy jóndeýge bolady. Kitap oqyǵanda, jazý jazǵanda 35 - 40 sm qashyqtyqty saqtaý qajet. Jazý jazǵanda jaryq sol jaqtan tússin,, artyq jaryq kózge zıan. Nashar jaryqta, kólikte kitap oqý, jatyp oqý da zıan. Aǵzada A dárýmeni jetispese de kórý múshesi nasharlaıdy. Temeki tartý, alkogól ishimdigi, esirtki zattary kóz janaryn álsiretedi.
Tómendegi myna jattyǵýlar kózge óte jaǵymdy áser etedi:
A) Tik otyryp aldyńǵy jaqqa qaraımyz, sodan keıin baıaý kózge kúsh túsirmeı tómen, joǵary qaraımyz, birneshe ret qaıtalanady.
Á) 6 ret kózdi ońǵa jáne solǵa qımyldatamyz.
B) Basty qozǵamaı tek kózben jumys isteımiz: Tómengi sol buryshqa, joǵarǵy oń buryshqa, tómengi oń buryshqa, joǵarǵy sol buryshqa qaraımyz. Kózdi dem aldyryp, kózdi jıi - jıi jypylyqtatamyz.
V) Kózben segizdikti gorızantaldi túrde syzamyz, oń jaqqa, sol jaqqa qaıtalaımyz.
G) Basty qozǵamaı ońǵa jáne solǵa kózdi sheńberlep aınaldyrý.
E) Qabaqty barynsha túıip jazý
Esińde usta: «Myń bir hadısten»
1. Denim saý bolsyn deseń – tamaqty isher aldynda jáne iship bolǵannan keıin qolyńdy jý. Tamaqtyń berekesi de osynda.
2. Tisterińizdi tazalap júrińizder, sebebi ol páktikke jatady. Páktik ımanǵa shaqyrady, al ıman jánnatta ıesimen birge bolady.
3. Alla taǵala pák, ol páktikti jaqsy kóredi, ol taza, tazalyqty unatady. Úı jaıyńyzdy, júrip – turatyn joldaryńdy taza ustańdar.
Án. «Oılan balam» (úntaspadan tyńdatý)
Sabaqty qorytý:
Kúnderdiń kúninde Ulyqpan Hakim qatty naýqastanyp, tósek tartyp jatyp qalady. Shákirtteri jınalyp, emdeýge kirisedi. Ulyqpan olarǵa:
- Qymbatty shákirtterim, meni emdep bosqa áýre bolmańdar! Densaýlyǵymnyń qalpyna kelýinen áldeqashan úmit úzgenmin. Men kóz jumǵannan soń qaıǵyrmańdar. Senderge qaldyrar jeti ósıetim bar. Sol ósıetke boı usynyńdar, ózgelerge de tarata júrińder,- depti.
- Qurmetti uztaz, aıtyńyz, ósıetińizdi qaltqysyz oryndaımyz!- deti shákirtteri.
Ulyqpan Hakim kózin ashyp, shákirtterine qarap:
- Sizderge aıtatyn jeti ósıetimniń birinshisi - erte turý, ekinshisi - orta tazalyǵyn ustaý, úshinshisi - dene shynyqtyrý, tórtinshi - únemi deneni taza ustaý, besinshi - únemi sergek júrý, altynshy - artyq tamaq ishpeý, jetinshi - kóp uıyqtap, jalqaý bolmaý. Mine, bulardyń barlyǵy densaýlyqty saqtaýdyń negizgi kepili.
Deni saý adam ómirde kóp jasaıdy eken. Shyǵysta: saý dene, azat aqyl, adal kóńil úsheýimen baqytty bolady degen naqyl sóz bar. Sol aıtqandaı deni saý, qurysh bilekti, batyl júrekti, salaýatty ómir saltyn ornyqtyrýǵa daıyn urpaq bolyp ósińder.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
