İzdegende tabylatyn qasyńnan
Qyzylorda oblysy, Jańaqorǵan aýdany,
Negizgi bilim beretin №221 Aqqum mektebi
Pedagog - psıholog Seıitova Gúlzada Pernebekovna
Ózin - ózi taný 8 synyp
Taqyryby: İzdegende tabylatyn qasyńnan
Qundylyqtar: Dostyq, syılastyq, tatýlyq.
Qasıetter: Meıirimdilik, qamqorlyq.
Maqsaty: «Dos», «dostyq» uǵymdarynyń adamgershilik qundylyq retindegi mánin ashý.
Mindetteri: Dostyq, syılastyq, tatýlyq qundylyqtarynyń adam ómirindegi mańyzdylyǵyn túsindirý;
Oqýshylardy ózara syılastyqqa, bir - birine kómek kórsetýge, birin - biri qoldaýǵa, qamqorlyq jasaýǵa baýlý;
Meıirimdilikke, dostyqqa, tatýlyqqa, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Sabaq barysy
1. Uıymdastyrý kezeńi: Oqý quraldaryna nazar aýdaryp, sálemdesý.
2. Tynyshtyq sáti. (Sózi T. Moldaǵalıevtiń, áni S. Báıterekovtiń «Jan dosym» ánin tyńdaý)
- Kim óziniń áserimen bóliskisi keledi?
3. Úı tapsyrmasyn tekserý.
«Keshirimdilik – kóńil keńdigi» esse.
4. Áńgimelesý
• Dostyq degen ne? Ony qalaı túsinesińder?
• Dostyń kóp bolýy múmkin be?
• Óz dostaryń jaıly ne aıtasyńdar?
5. Mátinmen jumys.
Eki dos (ańyz)
Eki dos bir egistikte jumys isteıtin. Biriniń otbasy, balalary bar, al ekinshisi jalǵyz basty edi. Kún batqanǵa deıin jumys istep, dostar tapqan ónimdi tepe - teń etip ekige bólip alatyn. Bir kúni jalǵyz basty adam ishinen: «Ónimdi jáne shyqqan paıdany tepe - teń bólgenimiz durys bolmady, men jalǵyz turamyn, sondyqtan da aıtarlyqtaı kóp qajettiligim de joq» dep oılady. Osyndaı oımen, tún saıyn bir qap ónimdi dosynyń úıiniń aldyndaǵy saraıǵa jasyryn aparyp turdy.
Dosy da ishinen: «Ónim men paıdany birdeı bólgenimiz durys emes, meniń otbasym bar, qartaıǵan shaǵymda olar maǵan qaraıdy. Al dosymnyń bolsa eshkimi joq, qartaıǵan kezinde oǵan qaraıtyn adam bolmaıdy» dep oılaıdy. Osylaısha bul tún jamylyp, úıden shyǵyp dosynyń qorasyna ónimdi aparyp turady. Alaıda qoradaǵy qaptardyń sany nelikten azaımaıtynyna eki dos túsinbeı júredi. Bir túni bir - biriniń qorasyna jasyryn qap tasyp júrgende, olar kezdesip qalady. Sonda ǵana olar bolǵan jaıdyń mánin túsinedi. Qaptardy jerge qoıa salyp, dostar qushaqtasa ketedi.
• Ańyz áńgimeniń ıdeıasy nede?
• Dostardyń bir - birine degen adal nıeti men dostyǵyn qalaı baǵalar edińder?
• Óz dostaryńa kómek kórsetken kezderiń bar ma?
6. Jaǵdaıatty taldaý
Murat pen Arman ekeýi 6 - synyptan beri dos. Ekeýiniń dos ekenin ata - ana - lary da biledi. Qazir olar 9 - synypta oqıdy. Ekeýi de oqý ekpindisi. Olar únemi sabaqqa birge daıyndalady. Biraq Arman sońǵy kezde kóp ózgerdi. Sabaǵy da tómendedi. Murat burynǵydaı habarlasyp sabaqqa daıyndalýǵa shaqyrsa, taýsylmaıtyn syltaý aıtady. Búgin Armannyń ózi Muratqa qońyraý shalyp:
- Eger meniń ata - anam surap jatsa, «ekeýmiz sabaqqa daıyndalyp jatyrmyz» dep aıta salshy, men Azamatpen birge kompúter klýbyna oınaýǵa baramyn» - dedi. Azamat 10 - synypta oqıtyn kórshi bala. Murat ne derin bilmedi. «Joq, men olaı aıta almaımyn» dep aıtsa, dosynyń kóńili qalady. «Iá, jaraıdy» dese ózi jaqsy tanıtyn Armannyń ata - anasyn aldaǵan sáti, kóz aldyna keldi.
- Muratqa máseleni sheshýge qandaı keńes beresiz?
7. Oqý aqparaty.
Muǵalim áńgimelesýden soń oqýshylardyń pikirin túıindeı kelip, er oqýlyqta berilgen aqparatpen tanystyrady.
Adamdardyń bir - birine degen adal senimi, ózara tileýles ortaq kóz - qarasy dostyqqa ulastyrady. Dostyq degenimiz adamdardyń ózara jaýapkershiligi, syılastyǵy men bir - birine qamqorlyǵy, rýhanı jaqyndyqtary. Dostyq qarym - qatynas adamdarǵa ózara senim júkteıdi. Dostar bir - birine qýanyshta da, qıynshylyqta da nıettes, qamqor bolady. Dostyq - syılas - tyqtyń, meıirbandyqtyń móldir kózi. Ony baqyt ta, qıyndyq ta úze almaıdy.
8. Muǵalim syıy
Dostyq ólkesiniń zańy M. Shahanov.
Aldymyzda qansha saýal tosyldy,
Ómir bizdi erte úıirdi bıine.
Sábı kezim.
Birge oınaıtyn dosymdy,
Ertip bardym naǵashymnyń úıine.
Sábılik shaq!
Sútteı appaq kezeń bul,
Ańǵal, beıqam balbulaqtaı syńǵyrly.
D Dosym «kıip kóremin» dep ájemniń
Ańdaýsyzda kózáınegin syndyrdy.
Endi qaıttik, amal - aıla azaıyp,
Qutylýǵa ótkel izdep taryqtyq.
Dosym meniń uıań edi ǵajaıyp,
Ájem óte qatal edi, jaryqtyq.
- Bala munsha bola ma eken mazasyz,
Qane, qaısyń kózáınekti syndyrǵan?
- dedi ájemiz,- qaldyrmaımyn jazasyz,
Syndyrǵan kim? Aldyma kep tur jyldam!
Endi qaıttik, kim usynbaq kómegin?
Bul qyrsyqtan qutqarmaq bop dosymdy:
«Men syndyrdym, keshirińiz... meni dedim...»
Dedim únsiz tómen salyp basymdy.
Bir erekshe dúleı minez tosyp ek,
Shirkin, adam tabıǵaty - aı san qyrly
Qansha ashýly bolǵanymen osy ret,
Ájem meni jazalaýsyz qaldyrdy.
Lezde qaıta kóterilip eńsemiz,
Kóńilimizdiń aıdynynan kún kúldi.
Sol sátte inim sybyr etti:
«Senbeńiz, Kózáınekti qonaq bala syndyrdy».
Ájem kenet ashý býyp kúıgelek,
Ashý býyp ań - tań bolyp qaldy da:
- Júr beri,- dep qulaǵymnan súırelep,
Ertip bardy naǵashymnyń aldyna.
«Qoı, báıbishe, daý týdyrma bekerge,-
Dep naǵashym áńgimesin jalǵady,-
Aıyp pa eken, ózin berip qaterge,
Er jigittiń dosyn qorǵap qalǵany.
Dostyq degen izgiliktiń alańy,
Oǵan kýá ǵasyrlar men zamandar.
Otanyn da satyp kete alady
Qıyn shaqta dosyn satqan adamdar!».
9. Úıge tapsyrma
Oqýlyqtaǵy tapsyrmany oqyńdar. Ondaǵy túıindi oıdy taýyp, sebebin túsindirip kelińder.
Ábýnasyr ál - Farabı
Tirshilikte quryshtaı bol tózimdi
San mártebe aldasa da ózińdi.
Taǵdyryńdy esh ýaqytta jazǵyrma,
Tipti keıde bolsa ázázil azǵyrǵan.
Órge júzgen ónegeli isimen,
Tańda adal dos óz teńińniń ishinen.
Júrgender kóp dostyq atyn maldanyp,
Alaıda tek qalma oǵan aldanyp.
10. Túıindeme (Muǵalimniń qorytyndy sózi)
Dostyq - adam ómiriniń úlken bir arnasy. Ár adam dúnıege kelgennen keıin, jan dúnıesindegi syryn bólisetin dos izdeýi zańdylyq. Halqymyz «Altyn bergen dos emes, aqyl bergen dos» dep tegin aıtpasa kerek. Dos - tyqtyń mańyzdy belgisi - berik ári tereń emosıalyq jaqyndyq. Ol - adamnyń bir - birine sóz júzinde de, is júzinde de adal jáne shynaıy bolýy. Dos - bir aýyz sóz aıtpastan seni túsinetin, qıyn - qystaý kezeńde qoldaý kórsetip, qýanyshyńdy bólisetin, sen úshin qýanatyn jan. Olaı bolsa, barlyǵymyz da adal dos bola bileıik degim keledi.
11. Sońǵy tynyshtyq sáti
«Dostarym»
Ánin jazǵan: Oralhan Kósherov
Sózin jazǵan: Hasen Zakarıanov
Oryndaıtyn: Janar Aıjanova
Ándi tyńdaı otyryp «Oıtúıin jazý» paraǵyn alyp, oqýshylar búgingi sabaq jaıly oılaryn jazyp, pikirler bildiredi.
Negizgi bilim beretin №221 Aqqum mektebi
Pedagog - psıholog Seıitova Gúlzada Pernebekovna
Ózin - ózi taný 8 synyp
Taqyryby: İzdegende tabylatyn qasyńnan
Qundylyqtar: Dostyq, syılastyq, tatýlyq.
Qasıetter: Meıirimdilik, qamqorlyq.
Maqsaty: «Dos», «dostyq» uǵymdarynyń adamgershilik qundylyq retindegi mánin ashý.
Mindetteri: Dostyq, syılastyq, tatýlyq qundylyqtarynyń adam ómirindegi mańyzdylyǵyn túsindirý;
Oqýshylardy ózara syılastyqqa, bir - birine kómek kórsetýge, birin - biri qoldaýǵa, qamqorlyq jasaýǵa baýlý;
Meıirimdilikke, dostyqqa, tatýlyqqa, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Sabaq barysy
1. Uıymdastyrý kezeńi: Oqý quraldaryna nazar aýdaryp, sálemdesý.
2. Tynyshtyq sáti. (Sózi T. Moldaǵalıevtiń, áni S. Báıterekovtiń «Jan dosym» ánin tyńdaý)
- Kim óziniń áserimen bóliskisi keledi?
3. Úı tapsyrmasyn tekserý.
«Keshirimdilik – kóńil keńdigi» esse.
4. Áńgimelesý
• Dostyq degen ne? Ony qalaı túsinesińder?
• Dostyń kóp bolýy múmkin be?
• Óz dostaryń jaıly ne aıtasyńdar?
5. Mátinmen jumys.
Eki dos (ańyz)
Eki dos bir egistikte jumys isteıtin. Biriniń otbasy, balalary bar, al ekinshisi jalǵyz basty edi. Kún batqanǵa deıin jumys istep, dostar tapqan ónimdi tepe - teń etip ekige bólip alatyn. Bir kúni jalǵyz basty adam ishinen: «Ónimdi jáne shyqqan paıdany tepe - teń bólgenimiz durys bolmady, men jalǵyz turamyn, sondyqtan da aıtarlyqtaı kóp qajettiligim de joq» dep oılady. Osyndaı oımen, tún saıyn bir qap ónimdi dosynyń úıiniń aldyndaǵy saraıǵa jasyryn aparyp turdy.
Dosy da ishinen: «Ónim men paıdany birdeı bólgenimiz durys emes, meniń otbasym bar, qartaıǵan shaǵymda olar maǵan qaraıdy. Al dosymnyń bolsa eshkimi joq, qartaıǵan kezinde oǵan qaraıtyn adam bolmaıdy» dep oılaıdy. Osylaısha bul tún jamylyp, úıden shyǵyp dosynyń qorasyna ónimdi aparyp turady. Alaıda qoradaǵy qaptardyń sany nelikten azaımaıtynyna eki dos túsinbeı júredi. Bir túni bir - biriniń qorasyna jasyryn qap tasyp júrgende, olar kezdesip qalady. Sonda ǵana olar bolǵan jaıdyń mánin túsinedi. Qaptardy jerge qoıa salyp, dostar qushaqtasa ketedi.
• Ańyz áńgimeniń ıdeıasy nede?
• Dostardyń bir - birine degen adal nıeti men dostyǵyn qalaı baǵalar edińder?
• Óz dostaryńa kómek kórsetken kezderiń bar ma?
6. Jaǵdaıatty taldaý
Murat pen Arman ekeýi 6 - synyptan beri dos. Ekeýiniń dos ekenin ata - ana - lary da biledi. Qazir olar 9 - synypta oqıdy. Ekeýi de oqý ekpindisi. Olar únemi sabaqqa birge daıyndalady. Biraq Arman sońǵy kezde kóp ózgerdi. Sabaǵy da tómendedi. Murat burynǵydaı habarlasyp sabaqqa daıyndalýǵa shaqyrsa, taýsylmaıtyn syltaý aıtady. Búgin Armannyń ózi Muratqa qońyraý shalyp:
- Eger meniń ata - anam surap jatsa, «ekeýmiz sabaqqa daıyndalyp jatyrmyz» dep aıta salshy, men Azamatpen birge kompúter klýbyna oınaýǵa baramyn» - dedi. Azamat 10 - synypta oqıtyn kórshi bala. Murat ne derin bilmedi. «Joq, men olaı aıta almaımyn» dep aıtsa, dosynyń kóńili qalady. «Iá, jaraıdy» dese ózi jaqsy tanıtyn Armannyń ata - anasyn aldaǵan sáti, kóz aldyna keldi.
- Muratqa máseleni sheshýge qandaı keńes beresiz?
7. Oqý aqparaty.
Muǵalim áńgimelesýden soń oqýshylardyń pikirin túıindeı kelip, er oqýlyqta berilgen aqparatpen tanystyrady.
Adamdardyń bir - birine degen adal senimi, ózara tileýles ortaq kóz - qarasy dostyqqa ulastyrady. Dostyq degenimiz adamdardyń ózara jaýapkershiligi, syılastyǵy men bir - birine qamqorlyǵy, rýhanı jaqyndyqtary. Dostyq qarym - qatynas adamdarǵa ózara senim júkteıdi. Dostar bir - birine qýanyshta da, qıynshylyqta da nıettes, qamqor bolady. Dostyq - syılas - tyqtyń, meıirbandyqtyń móldir kózi. Ony baqyt ta, qıyndyq ta úze almaıdy.
8. Muǵalim syıy
Dostyq ólkesiniń zańy M. Shahanov.
Aldymyzda qansha saýal tosyldy,
Ómir bizdi erte úıirdi bıine.
Sábı kezim.
Birge oınaıtyn dosymdy,
Ertip bardym naǵashymnyń úıine.
Sábılik shaq!
Sútteı appaq kezeń bul,
Ańǵal, beıqam balbulaqtaı syńǵyrly.
D Dosym «kıip kóremin» dep ájemniń
Ańdaýsyzda kózáınegin syndyrdy.
Endi qaıttik, amal - aıla azaıyp,
Qutylýǵa ótkel izdep taryqtyq.
Dosym meniń uıań edi ǵajaıyp,
Ájem óte qatal edi, jaryqtyq.
- Bala munsha bola ma eken mazasyz,
Qane, qaısyń kózáınekti syndyrǵan?
- dedi ájemiz,- qaldyrmaımyn jazasyz,
Syndyrǵan kim? Aldyma kep tur jyldam!
Endi qaıttik, kim usynbaq kómegin?
Bul qyrsyqtan qutqarmaq bop dosymdy:
«Men syndyrdym, keshirińiz... meni dedim...»
Dedim únsiz tómen salyp basymdy.
Bir erekshe dúleı minez tosyp ek,
Shirkin, adam tabıǵaty - aı san qyrly
Qansha ashýly bolǵanymen osy ret,
Ájem meni jazalaýsyz qaldyrdy.
Lezde qaıta kóterilip eńsemiz,
Kóńilimizdiń aıdynynan kún kúldi.
Sol sátte inim sybyr etti:
«Senbeńiz, Kózáınekti qonaq bala syndyrdy».
Ájem kenet ashý býyp kúıgelek,
Ashý býyp ań - tań bolyp qaldy da:
- Júr beri,- dep qulaǵymnan súırelep,
Ertip bardy naǵashymnyń aldyna.
«Qoı, báıbishe, daý týdyrma bekerge,-
Dep naǵashym áńgimesin jalǵady,-
Aıyp pa eken, ózin berip qaterge,
Er jigittiń dosyn qorǵap qalǵany.
Dostyq degen izgiliktiń alańy,
Oǵan kýá ǵasyrlar men zamandar.
Otanyn da satyp kete alady
Qıyn shaqta dosyn satqan adamdar!».
9. Úıge tapsyrma
Oqýlyqtaǵy tapsyrmany oqyńdar. Ondaǵy túıindi oıdy taýyp, sebebin túsindirip kelińder.
Ábýnasyr ál - Farabı
Tirshilikte quryshtaı bol tózimdi
San mártebe aldasa da ózińdi.
Taǵdyryńdy esh ýaqytta jazǵyrma,
Tipti keıde bolsa ázázil azǵyrǵan.
Órge júzgen ónegeli isimen,
Tańda adal dos óz teńińniń ishinen.
Júrgender kóp dostyq atyn maldanyp,
Alaıda tek qalma oǵan aldanyp.
10. Túıindeme (Muǵalimniń qorytyndy sózi)
Dostyq - adam ómiriniń úlken bir arnasy. Ár adam dúnıege kelgennen keıin, jan dúnıesindegi syryn bólisetin dos izdeýi zańdylyq. Halqymyz «Altyn bergen dos emes, aqyl bergen dos» dep tegin aıtpasa kerek. Dos - tyqtyń mańyzdy belgisi - berik ári tereń emosıalyq jaqyndyq. Ol - adamnyń bir - birine sóz júzinde de, is júzinde de adal jáne shynaıy bolýy. Dos - bir aýyz sóz aıtpastan seni túsinetin, qıyn - qystaý kezeńde qoldaý kórsetip, qýanyshyńdy bólisetin, sen úshin qýanatyn jan. Olaı bolsa, barlyǵymyz da adal dos bola bileıik degim keledi.
11. Sońǵy tynyshtyq sáti
«Dostarym»
Ánin jazǵan: Oralhan Kósherov
Sózin jazǵan: Hasen Zakarıanov
Oryndaıtyn: Janar Aıjanova
Ándi tyńdaı otyryp «Oıtúıin jazý» paraǵyn alyp, oqýshylar búgingi sabaq jaıly oılaryn jazyp, pikirler bildiredi.
You Might Also Like
