Sýdy paıdalaný jáne qorǵaý
Sabaqtyń taqyryby: Sýdy paıdalaný jáne qorǵaý
Bilimdilik maqsaty: Oqýshylardyń «Gıdrosfera» taraýy boıynsha alǵan bilimderin bir júıege keltirý.
Tárbıelik maqsaty: oqýshylardy sý nysandaryn qorǵaı bilýge, ony tıimdi paıdalanýǵa úıretý, sýdy lastamaýǵa tárbıeleý.
Damytýshylyq maqsaty: ártúrli oıyndardy uıymdastyrý arqyly oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý.
Sabaqtyń kórnekiligi: dúnıe júziniń fızıkalyq kartasy, globýs, ınteraktıvti taqta t. b.
Pánaralyq baılanys: qazaq tili men ádebıeti.
Sabaq ádisi: baıandama, vıktorına, test jumysy.
Sabaqtyń túri: qorytyndy saıys sabaq.
Sabaq barysy: Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylarǵa saıys sabaq ótkiziletinin eskertip, eki topqa bólý.
1 – top «Ózen» 2 - top «Bulaq» 1 - kezeń. Ár top ózin tanystyrady.. Top jetekshileri óz attaryna sáıkes daıyndap kelgen tanystyrýlaryn oqıdy. Ár topqa eki mınýttan ýaqyt beriledi.
«Ózen» toby: Bizdiń top - «Ózen» Ózen – tabıǵattyń jany emes pe? Ózen – tabıǵattyń qany emes pe? Ózen joq jerde tirishilik joq.
«Bulaq» toby: Biz – bulaqpyz, Janyp turǵan shyraqpyz, Eń taza súzilgen bulaqtaımyz, Aınalaǵa sáýle shashqan shyraqtaımyz.
2 - kezeń. Vıktorınalyq suraqtar.
1. Gıdrosfera degenimiz ne? (Jerdiń sý qabyǵy)
2. Tabıǵattaǵy sý qandaı kúıde bolady? ( Gaz, Qatty, Suıyq)
3. Tabıǵattaǵy sý aınalymy qalaı júredi? ( Jerdegi sý býlanyp bultqa aınalady, keıin jerge jańbyr bolyp jaýady)
4. Muhıt degenimiz ne? (Jer betiniń úlken kólemdi sý qaptap jatqan bóligi)
5. Eń tereń jáne eń úlken muhıt. (Tynyq)
6. Dúnıejúzilik muhıt bólikterin ata. (Tynyq muhıty, Atlant Muhıty, Úndi muhıty, Soltústik Muzdy muhıt)
7. Dúnıejúzilik muhıt bólikteri bir - birimen qalaı jalǵasqan? (Buǵazdar arqyly )
8. Eń tereń shuńǵyma. (Marıan)
9. Buǵaz degenimiz ne? (Eki muhıtty nemese kóldlerdi jalǵastyryp turǵan ensiz ótkel)
10. Shyǵanaq degenimiz ne? (Sýdyń qurylyqqa enip turǵan bóligi)
11. Teńiz degenimiz ne? (Muhıtpen jalǵasyp jatqan kól)
12. Kól qalaı paıda bolady? (Tabıǵı oıystardyń sýǵa tolýynan paıda boshlady)
13. Ózen degenimiz ne? (Belgili bir baǵytta toqtaýsyz aǵyp jatqan sý)
14. Aral teńizine qandaı ózender quıady? ( Syrdarıa, Amýdarıa)
15. Qandaı sýdy lastanǵan sý deımiz? (Ónerkásipte kóp qoldanylatyn sýlar)
16. Tushshy sýlarǵa qandaı sýlar jatady? (Kól, ózen, muzdyq, jerasty sýlary)
17. Tuzdy sýlarǵa qandaı sýlar jatady? Teńiz, muhıt, aǵynsyz kól sýlary)
18. Balqash kóliniń sýy tuzdy ma, tushshy ma? (Batysy ashy, shyǵysy tushshy)
19. Óziń turatyn jerge eń jaqyn ornalasqan kól. (Kaspıı)
20. Ólkeńde qandaı ózender bar? (Jaıyq)
3 - kezeń. Maqal – mátelder jarysy. Bul kezeńde oqýshylar sýǵa baılanysty qazaq halqynyń sýdy baǵalaýǵa, qorǵaýǵa, qadirleýge tárbıeleıtin maqal - mátelderin aıtyp jarysady.
1. Bulaq kórseń kózin ash.
2. Sý júrgen jer bereke, - el júrgen jer – mereke.
3. Sý - yrystyń kózi, eńbek - kiristiń kózi.
4. Darıa basy – bulaq.
5. Sasyq sý da bir, sarań da bir.
6. Sýmen oınama batarsyń, otpen oınama kúıersiń.
7. Ot pen sý – tilsiz jaý.
8. Sý ishetin qudyǵyńa túkirme.
9. Suýdyń da suraýy bar.
10. Sýly jer – nýly jer.
11. Sýdyń jolyn qum bóger.
12. Bulaq kórseń, kózin ash.
13. Sý atasy - bulaq, Sóz atasy - qulaq, Jol atasy - táq.
14. Sý altynnan da qymbat.
15. Sý bergenniń saýaby bar, Sý tókkenniń jaýaby bar.
16. Sý ishetin qudyǵyńa túkirme.
17. Sýly jer quraqsyz bolmas, Taýly jer bulaqsyz bolmas.
«Oılan, tap» oıyny.
1. Tabıǵı oıysqa tolǵan sý. (Kól)
2. Pamırdegi kól (Sarez)
3. Dúnıe júzindegi eń úlken kól (Kaspıı)
4. Altaıdaǵy kól (Zaısan)
5. Dúnıe júzindegi eń uzyn ózen (Nil)
6. Torǵaı ólkesiniń ózeni (Tobyl)
7. Dúnıe júzindegi eń úlken muhıt (Tynyq)
8. Tynyq muhıttaǵy eń úlken shońǵyma (Marıan)
9. Dúnıe júzindegi eń kishi muhıt (Soltústik Muzdy muhıty)
10. Jer betindegi ylǵal kózi (Muhıt)
4 - kezeń.
Test suraqtary:
1. Jerdiń sý qabyǵy qalaı atalady? a). atmosfera á). lıtosfera b). gıdrosfera
2. Dúnıe júzindegi eń tereń shuńǵyma? a) Pýerto - Rıko á) Kermaden b) Marıana
3. Jer sharyndaǵy eń úlken jáne eń tereń muhıt a) Úndi b) Atlant b) Tynyq
4. Dúnıejúzilik muhıt qansha bólikke bólinedi? a) eki á) úsh b) tórt
5. Tabıǵattaǵy tushy sý kózderi a) ózen, kól, bulaq, jer asty sýlary, muzdyqtar, jańbyr sýy á) muhıt, teńiz, muzdyqtar b) shyǵanaq, túbek, sarqyrama
6. Berıng buǵazy qandaı muhıttardy qosyp jatyr? a) Atlant jáne Úndi á) Tynyq jáne Atlant b) Soltústik Muzdy Muhıty jáne Tynyq
7. Tuzdy sýǵa qandaı sýlar jatady? a) ózender men kólder á) muhıttar men teńizder b) bógender men kólder
8. Tabıǵattaǵy sý qandaı kúıde kezdesedi? a) qatty, tuzdy, jyly á) tushshy, jumsaq, gazdy b) qatty, suıyq, gaz tárizdes
9. Lastanǵan sý dep qandaı sýdy ataıdy? a) paıdalanǵan shaıyndy sýdy á) tuzdy sýdy b) tushshy sýdy
10. Aral teńizine quıatyn ózender a) Esil men Ertis á) Syrdarıa men Ámýdarıa b) İle men Nura
11. Marıana shuńǵymasynyń tereńdigi a) 11022 á) 10047 b) 10882
12. Dúnıe júzindegi eń las teńiz a) Kaspıı á) Jerorta b) Sargass
5 - kezeń. Tásil kestesi. Adam tabıǵattyń dosy ma? Ár top taqtadaǵy kestege óz oıyn jazady.
IÁ JOQ
1. Aǵash egedi. 1. Aǵashtardy kesedi.
2. Gúl otyrǵyzady. 2. Qoqys tógedi.
3. Batpaqty qurǵatady. 3. Topyraqty usatady.
4. Bulaq kózin ashady. 4. Sýdy lastaıdy.
5. Qoryqtar uıymdastyrady. 5. Aýany lastaıdy.
«Adam – tabıǵattyń dosy» degen pikirdi ustanǵandar bir top, qarsylar bir topta talqylaıdy. Jarys bitken soń, eń úzdik top músheleri jeńiske jetedi. Barlyq topty upaı arqyly baǵalaıdy.
Bilimdilik maqsaty: Oqýshylardyń «Gıdrosfera» taraýy boıynsha alǵan bilimderin bir júıege keltirý.
Tárbıelik maqsaty: oqýshylardy sý nysandaryn qorǵaı bilýge, ony tıimdi paıdalanýǵa úıretý, sýdy lastamaýǵa tárbıeleý.
Damytýshylyq maqsaty: ártúrli oıyndardy uıymdastyrý arqyly oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý.
Sabaqtyń kórnekiligi: dúnıe júziniń fızıkalyq kartasy, globýs, ınteraktıvti taqta t. b.
Pánaralyq baılanys: qazaq tili men ádebıeti.
Sabaq ádisi: baıandama, vıktorına, test jumysy.
Sabaqtyń túri: qorytyndy saıys sabaq.
Sabaq barysy: Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylarǵa saıys sabaq ótkiziletinin eskertip, eki topqa bólý.
1 – top «Ózen» 2 - top «Bulaq» 1 - kezeń. Ár top ózin tanystyrady.. Top jetekshileri óz attaryna sáıkes daıyndap kelgen tanystyrýlaryn oqıdy. Ár topqa eki mınýttan ýaqyt beriledi.
«Ózen» toby: Bizdiń top - «Ózen» Ózen – tabıǵattyń jany emes pe? Ózen – tabıǵattyń qany emes pe? Ózen joq jerde tirishilik joq.
«Bulaq» toby: Biz – bulaqpyz, Janyp turǵan shyraqpyz, Eń taza súzilgen bulaqtaımyz, Aınalaǵa sáýle shashqan shyraqtaımyz.
2 - kezeń. Vıktorınalyq suraqtar.
1. Gıdrosfera degenimiz ne? (Jerdiń sý qabyǵy)
2. Tabıǵattaǵy sý qandaı kúıde bolady? ( Gaz, Qatty, Suıyq)
3. Tabıǵattaǵy sý aınalymy qalaı júredi? ( Jerdegi sý býlanyp bultqa aınalady, keıin jerge jańbyr bolyp jaýady)
4. Muhıt degenimiz ne? (Jer betiniń úlken kólemdi sý qaptap jatqan bóligi)
5. Eń tereń jáne eń úlken muhıt. (Tynyq)
6. Dúnıejúzilik muhıt bólikterin ata. (Tynyq muhıty, Atlant Muhıty, Úndi muhıty, Soltústik Muzdy muhıt)
7. Dúnıejúzilik muhıt bólikteri bir - birimen qalaı jalǵasqan? (Buǵazdar arqyly )
8. Eń tereń shuńǵyma. (Marıan)
9. Buǵaz degenimiz ne? (Eki muhıtty nemese kóldlerdi jalǵastyryp turǵan ensiz ótkel)
10. Shyǵanaq degenimiz ne? (Sýdyń qurylyqqa enip turǵan bóligi)
11. Teńiz degenimiz ne? (Muhıtpen jalǵasyp jatqan kól)
12. Kól qalaı paıda bolady? (Tabıǵı oıystardyń sýǵa tolýynan paıda boshlady)
13. Ózen degenimiz ne? (Belgili bir baǵytta toqtaýsyz aǵyp jatqan sý)
14. Aral teńizine qandaı ózender quıady? ( Syrdarıa, Amýdarıa)
15. Qandaı sýdy lastanǵan sý deımiz? (Ónerkásipte kóp qoldanylatyn sýlar)
16. Tushshy sýlarǵa qandaı sýlar jatady? (Kól, ózen, muzdyq, jerasty sýlary)
17. Tuzdy sýlarǵa qandaı sýlar jatady? Teńiz, muhıt, aǵynsyz kól sýlary)
18. Balqash kóliniń sýy tuzdy ma, tushshy ma? (Batysy ashy, shyǵysy tushshy)
19. Óziń turatyn jerge eń jaqyn ornalasqan kól. (Kaspıı)
20. Ólkeńde qandaı ózender bar? (Jaıyq)
3 - kezeń. Maqal – mátelder jarysy. Bul kezeńde oqýshylar sýǵa baılanysty qazaq halqynyń sýdy baǵalaýǵa, qorǵaýǵa, qadirleýge tárbıeleıtin maqal - mátelderin aıtyp jarysady.
1. Bulaq kórseń kózin ash.
2. Sý júrgen jer bereke, - el júrgen jer – mereke.
3. Sý - yrystyń kózi, eńbek - kiristiń kózi.
4. Darıa basy – bulaq.
5. Sasyq sý da bir, sarań da bir.
6. Sýmen oınama batarsyń, otpen oınama kúıersiń.
7. Ot pen sý – tilsiz jaý.
8. Sý ishetin qudyǵyńa túkirme.
9. Suýdyń da suraýy bar.
10. Sýly jer – nýly jer.
11. Sýdyń jolyn qum bóger.
12. Bulaq kórseń, kózin ash.
13. Sý atasy - bulaq, Sóz atasy - qulaq, Jol atasy - táq.
14. Sý altynnan da qymbat.
15. Sý bergenniń saýaby bar, Sý tókkenniń jaýaby bar.
16. Sý ishetin qudyǵyńa túkirme.
17. Sýly jer quraqsyz bolmas, Taýly jer bulaqsyz bolmas.
«Oılan, tap» oıyny.
1. Tabıǵı oıysqa tolǵan sý. (Kól)
2. Pamırdegi kól (Sarez)
3. Dúnıe júzindegi eń úlken kól (Kaspıı)
4. Altaıdaǵy kól (Zaısan)
5. Dúnıe júzindegi eń uzyn ózen (Nil)
6. Torǵaı ólkesiniń ózeni (Tobyl)
7. Dúnıe júzindegi eń úlken muhıt (Tynyq)
8. Tynyq muhıttaǵy eń úlken shońǵyma (Marıan)
9. Dúnıe júzindegi eń kishi muhıt (Soltústik Muzdy muhıty)
10. Jer betindegi ylǵal kózi (Muhıt)
4 - kezeń.
Test suraqtary:
1. Jerdiń sý qabyǵy qalaı atalady? a). atmosfera á). lıtosfera b). gıdrosfera
2. Dúnıe júzindegi eń tereń shuńǵyma? a) Pýerto - Rıko á) Kermaden b) Marıana
3. Jer sharyndaǵy eń úlken jáne eń tereń muhıt a) Úndi b) Atlant b) Tynyq
4. Dúnıejúzilik muhıt qansha bólikke bólinedi? a) eki á) úsh b) tórt
5. Tabıǵattaǵy tushy sý kózderi a) ózen, kól, bulaq, jer asty sýlary, muzdyqtar, jańbyr sýy á) muhıt, teńiz, muzdyqtar b) shyǵanaq, túbek, sarqyrama
6. Berıng buǵazy qandaı muhıttardy qosyp jatyr? a) Atlant jáne Úndi á) Tynyq jáne Atlant b) Soltústik Muzdy Muhıty jáne Tynyq
7. Tuzdy sýǵa qandaı sýlar jatady? a) ózender men kólder á) muhıttar men teńizder b) bógender men kólder
8. Tabıǵattaǵy sý qandaı kúıde kezdesedi? a) qatty, tuzdy, jyly á) tushshy, jumsaq, gazdy b) qatty, suıyq, gaz tárizdes
9. Lastanǵan sý dep qandaı sýdy ataıdy? a) paıdalanǵan shaıyndy sýdy á) tuzdy sýdy b) tushshy sýdy
10. Aral teńizine quıatyn ózender a) Esil men Ertis á) Syrdarıa men Ámýdarıa b) İle men Nura
11. Marıana shuńǵymasynyń tereńdigi a) 11022 á) 10047 b) 10882
12. Dúnıe júzindegi eń las teńiz a) Kaspıı á) Jerorta b) Sargass
5 - kezeń. Tásil kestesi. Adam tabıǵattyń dosy ma? Ár top taqtadaǵy kestege óz oıyn jazady.
IÁ JOQ
1. Aǵash egedi. 1. Aǵashtardy kesedi.
2. Gúl otyrǵyzady. 2. Qoqys tógedi.
3. Batpaqty qurǵatady. 3. Topyraqty usatady.
4. Bulaq kózin ashady. 4. Sýdy lastaıdy.
5. Qoryqtar uıymdastyrady. 5. Aýany lastaıdy.
«Adam – tabıǵattyń dosy» degen pikirdi ustanǵandar bir top, qarsylar bir topta talqylaıdy. Jarys bitken soń, eń úzdik top músheleri jeńiske jetedi. Barlyq topty upaı arqyly baǵalaıdy.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń maqsaty: Týǵan jer týraly bilimderin tolyqtyrý, taqyryptyń negizgi ıdeıasyn ashý, taqyrypqa baılanysty sóılesý daǵdylaryn damytý.
