Tabıǵı materıaldardan «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyrý
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy tabıǵı materıaldardan «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyrýdy úıretý
Bilimdilik: Oqýshylardyń kompozısıa týraly bilimderin keńeıtý, «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyrýdyń ádis - tásilderin kórsetý.
Tárbıelik: Oqýshylardy uqyptylyqqa, belsendilikke, shapshańdyqqa, tazalyqqa baýlý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaýyn, dúnıetanymyn arttyrý shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Ádis – tásilderi: Suraq - jaýap, túsindirý, kórnekilik
Kórnekiligi: Qumyradaǵy gúlder
Kerekti qural - jabdyqtar: apelsınniń qabyǵy, jelim, qatty karton, mata, ıne, jip, qaıshy t. b
Barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Jańa sabaq
IV. Qorytyndylaý
V. Úıge tapsyrma berý
VI. Baǵalaý
İ. Uıymdastyrý bólimi:
M: Balalar, búgin bizde óte erekshe sabaq. Óıtkeni bizge qonaqqa apaılar kelip otyr. Osy apaılarǵa ózderińdi jaqsy jaqtarynan kórsete bilýlerińe tilektespin.
Psıhologıalyq daıyndyq
Gúl ósirseń terlep,
Munyń aty eńbek.
Keste tikseń zerlep,
Munyń aty eńbek.
Qıyndyqtyń bárin
Eńbek qana jeńbek.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
M: Úıge qandaı tapsyrma berildi?
O: Jemistiń qabyǵyn úzbeı kesip ákelý
M: Barlyǵymyz jemisti kesip ákeldik pe?
O:
İİİ. Jańa sabaq
Kirispe áńgime
M: Tabıǵı materıaldarǵa neler jatady?
O: Aǵash, jańǵaq, butaq, tas, topyraq, qaǵaz t. b.
M: Jaraısyńdar, balalar, búgin bizder tabıǵı materıaldardan «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyramyz.
Tabıǵat baılyǵy alýan túrli. Tabıǵı materıaldardan tamasha kádesyılar jasap úırenýdi ary qaraı jalǵastyramyz. Biz búgin sıtrýsty jemisterdiń qabyǵy men japyraqtarynan ártúrli materıaldardan «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyramyz.
Kompozısıa (latyn sózi – kompositio – qurastyrý, tártipke keltirý) – kórkem shyǵarmanyń qurylysy. Kórkem áńgime ne poema, ne roman, qaısysyn oqysaq ta ár alýan sújetke qurylady. Sújet degenimiz - shyǵarmadaǵy adamdardyń bir - birimen baılanysy, qarym - qatynasy, kúres - tartystary, shyǵarmadaǵy oqıǵalardyń damýy bolyp esepteledi. Endeshe oqıǵa qalaı bolsa solaı sýrettelmeıdi. Belgili bir tártippen damıdy. Bir oqıǵa sebep bolsa, ekinshisi onyń nátıjesi. Adamdar arasyndaǵy qarym - qatynas kúres - tartystar tek kezdeısoq emes, ómir shyndyǵy, ómirge eki túrli kózqaras, eki túrli minezdiń túıisýi ekendigi ańǵarylady. Oqıǵanyń belgili bir mezgilde bolǵandyǵy kórsetiledi. Shyǵarmada kezdesetin oqıǵanyń osylar tárizdi ár alýan bólshekterdiń qalaýyn taýyp jazýshy asqan sheberlikpen qıýlastyryp, bir bútin nárse etip shyǵarady. Mine osyny shyǵarmanyń kompozısıasy - qurylysy dep ataıdy.
Kompozısıa (qurylys)- kórkem shyǵarmanyń barlyq túrine qatysy bar uǵym. Al sújet tek oqıǵaly shyǵarmalarǵa ǵana qoldanylady. Al eńbekke baýlý páninde kompozısıa degenimiz - bul túri, túsi ártúrli bezendirý elementterin, bólikterin bir - birimen sáıkes úılestirip ornalastyrý. Endi qaýipsizdik erejesin eske túsireıik.
Qaýipsizdik erejesi
1. Jelimdi paıdalanǵan kezde jumys ornyna selofan nemese qaǵaz tóse.
2. Jelimdi qylqalammen kóp ilip alma.
3. Qylqalamdy arnaýly orynǵa qoı.
4. Qaıshymen oınaýǵa bolmaıdy.
5. Ineni kıimińe shanshyma.
6. Ineni arnaýly orynda saqta.
7. Quraldarmen oınama.
8. Bireýge úshkir zatty usynǵanda ushyn ózińe, sabyn kisige qaratyp ber.
Jumystyń oryndalý reti.
1. Bir tústi mata daıyndap, oǵan ólshemi 1sm kem qatyrma qaǵazdy qoıyp artyq bóligin qaıyryp jelimde.
2. Matanyń teń ortasynan bormen tik syzyq túsir. Qumyra men gúldiń ornyn belgile.
3. Apelsınniń qabyǵyn birkelki bolatyndaı etip, úzbeı kesip al.
4. Kesilgen qabyqty raýshan gúliniń túrine keltirip ora.
5. Gúldi matadaǵy belgilengen orynǵa tigip, aǵash japyraqtaryn japsyr.
6. Tústi qaǵazdan qumyranyń pishinin qıyp, belgilengen orynǵa jelimde.
(Oqýshylardyń jasaǵan jumystarynan shaǵyn kórme uıymdastyrylady.
IV. Qorytyndylaý
M: Sonymen balalar biz ne jasap úırendik?
O:
M: Senderge búgin sabaq unady ma?
O:
V. Úıge tapsyrma berý
M: Balalar, úıden qustyń qaýyrsynyn, qatty karton, jelim, qaıshy ákelý.
VI. Baǵalaý
M: Sabaqqa jaqsy qatysqan oqýshylardy maqtaý, madaqtaý ádisi arqyly baǵalaımyn.
Bilimdilik: Oqýshylardyń kompozısıa týraly bilimderin keńeıtý, «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyrýdyń ádis - tásilderin kórsetý.
Tárbıelik: Oqýshylardy uqyptylyqqa, belsendilikke, shapshańdyqqa, tazalyqqa baýlý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaýyn, dúnıetanymyn arttyrý shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Ádis – tásilderi: Suraq - jaýap, túsindirý, kórnekilik
Kórnekiligi: Qumyradaǵy gúlder
Kerekti qural - jabdyqtar: apelsınniń qabyǵy, jelim, qatty karton, mata, ıne, jip, qaıshy t. b
Barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
İİİ. Jańa sabaq
IV. Qorytyndylaý
V. Úıge tapsyrma berý
VI. Baǵalaý
İ. Uıymdastyrý bólimi:
M: Balalar, búgin bizde óte erekshe sabaq. Óıtkeni bizge qonaqqa apaılar kelip otyr. Osy apaılarǵa ózderińdi jaqsy jaqtarynan kórsete bilýlerińe tilektespin.
Psıhologıalyq daıyndyq
Gúl ósirseń terlep,
Munyń aty eńbek.
Keste tikseń zerlep,
Munyń aty eńbek.
Qıyndyqtyń bárin
Eńbek qana jeńbek.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
M: Úıge qandaı tapsyrma berildi?
O: Jemistiń qabyǵyn úzbeı kesip ákelý
M: Barlyǵymyz jemisti kesip ákeldik pe?
O:
İİİ. Jańa sabaq
Kirispe áńgime
M: Tabıǵı materıaldarǵa neler jatady?
O: Aǵash, jańǵaq, butaq, tas, topyraq, qaǵaz t. b.
M: Jaraısyńdar, balalar, búgin bizder tabıǵı materıaldardan «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyramyz.
Tabıǵat baılyǵy alýan túrli. Tabıǵı materıaldardan tamasha kádesyılar jasap úırenýdi ary qaraı jalǵastyramyz. Biz búgin sıtrýsty jemisterdiń qabyǵy men japyraqtarynan ártúrli materıaldardan «Qumyradaǵy gúl» kompozısıasyn qurastyramyz.
Kompozısıa (latyn sózi – kompositio – qurastyrý, tártipke keltirý) – kórkem shyǵarmanyń qurylysy. Kórkem áńgime ne poema, ne roman, qaısysyn oqysaq ta ár alýan sújetke qurylady. Sújet degenimiz - shyǵarmadaǵy adamdardyń bir - birimen baılanysy, qarym - qatynasy, kúres - tartystary, shyǵarmadaǵy oqıǵalardyń damýy bolyp esepteledi. Endeshe oqıǵa qalaı bolsa solaı sýrettelmeıdi. Belgili bir tártippen damıdy. Bir oqıǵa sebep bolsa, ekinshisi onyń nátıjesi. Adamdar arasyndaǵy qarym - qatynas kúres - tartystar tek kezdeısoq emes, ómir shyndyǵy, ómirge eki túrli kózqaras, eki túrli minezdiń túıisýi ekendigi ańǵarylady. Oqıǵanyń belgili bir mezgilde bolǵandyǵy kórsetiledi. Shyǵarmada kezdesetin oqıǵanyń osylar tárizdi ár alýan bólshekterdiń qalaýyn taýyp jazýshy asqan sheberlikpen qıýlastyryp, bir bútin nárse etip shyǵarady. Mine osyny shyǵarmanyń kompozısıasy - qurylysy dep ataıdy.
Kompozısıa (qurylys)- kórkem shyǵarmanyń barlyq túrine qatysy bar uǵym. Al sújet tek oqıǵaly shyǵarmalarǵa ǵana qoldanylady. Al eńbekke baýlý páninde kompozısıa degenimiz - bul túri, túsi ártúrli bezendirý elementterin, bólikterin bir - birimen sáıkes úılestirip ornalastyrý. Endi qaýipsizdik erejesin eske túsireıik.
Qaýipsizdik erejesi
1. Jelimdi paıdalanǵan kezde jumys ornyna selofan nemese qaǵaz tóse.
2. Jelimdi qylqalammen kóp ilip alma.
3. Qylqalamdy arnaýly orynǵa qoı.
4. Qaıshymen oınaýǵa bolmaıdy.
5. Ineni kıimińe shanshyma.
6. Ineni arnaýly orynda saqta.
7. Quraldarmen oınama.
8. Bireýge úshkir zatty usynǵanda ushyn ózińe, sabyn kisige qaratyp ber.
Jumystyń oryndalý reti.
1. Bir tústi mata daıyndap, oǵan ólshemi 1sm kem qatyrma qaǵazdy qoıyp artyq bóligin qaıyryp jelimde.
2. Matanyń teń ortasynan bormen tik syzyq túsir. Qumyra men gúldiń ornyn belgile.
3. Apelsınniń qabyǵyn birkelki bolatyndaı etip, úzbeı kesip al.
4. Kesilgen qabyqty raýshan gúliniń túrine keltirip ora.
5. Gúldi matadaǵy belgilengen orynǵa tigip, aǵash japyraqtaryn japsyr.
6. Tústi qaǵazdan qumyranyń pishinin qıyp, belgilengen orynǵa jelimde.
(Oqýshylardyń jasaǵan jumystarynan shaǵyn kórme uıymdastyrylady.
IV. Qorytyndylaý
M: Sonymen balalar biz ne jasap úırendik?
O:
M: Senderge búgin sabaq unady ma?
O:
V. Úıge tapsyrma berý
M: Balalar, úıden qustyń qaýyrsynyn, qatty karton, jelim, qaıshy ákelý.
VI. Baǵalaý
M: Sabaqqa jaqsy qatysqan oqýshylardy maqtaý, madaqtaý ádisi arqyly baǵalaımyn.