Tapqyr bolsań - talas joq
Mýzykadan klastan tys is - shara 4 a, b klastaryna arnalǵan «Tapqyr bolsań - talas joq» saıysy
Maqsaty; 1. Sımfonıalyq shyǵarmalar jaıly júıeli de, jan - jaqty bilimderin oqýshylardyń ózderine taldatý arqyly bilimderin tekserý.
2. Oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin án, beıneleý, mýzyka arqyly damytý.
3. Mádenı murany jaqsartý maqsatynda kásibı mýzykany tyńdaýǵa, onyń mańyzyn túsinip, qadirleı bilýge tárbıeleý.
Saıystyń túri; Jarys sabaq.
Kórnekilikteri; kórkem jazylǵan taqyryp, sazgerlerdiń sýretteri, sımfonıalyq shyǵarmalar jazylǵan kassetalar, naqyl sózder.
Saıystyń barysy:
Qosh keldińizder qymbatty ustazdar, qadirli kórermender, bal - bul jaınaǵan búldirshinder. Sizderdiń denderińizge saýlyq, ómirlerińizge baqyt, eńbekterińizge shyǵarmashylyq tabys tileı otyryp, búgingi estetıkalyq pánder birlestiginiń 10 kúndiginiń josparyna sáıkes ótkizilgeli otyrǵan «Tapqyr bolsań - talas joq» atty saıysymyzdy ashyq dep jarıalaımyz.
Bul saıysta oqýshylar İ - toqsan boıynsha ótken «Qos arna» taqyrybynan alǵan bilimderin ortaǵa salady. Mýzyka álemindegi eki arna - halyq mýzykasy men kásibı (professıonaldy) mýzyka sóz bolady.
Olaı bolsa saıysqa qatysýshy toptardy ortaǵa shaqyraıyq;
Kel balalar kúleıik,
Kóńildenip júreıik.
Baldyrǵanbyz demeıik,
Ómir syryn bileıik. dep kelgen 4a synyp oqýshylary………………,
4b synyp oqýshylary ……………………………ortaǵa úlken qoshemetpen shaqyraıyq.
Jerdiń betin jadyratsyn kúlkińiz,
Jańa ǵasyr buzylmasyn shyrqymyz.
Jer anamyz tynyshtyqty terbetsin,
Jarqyrasyn qazaq degen ultymyz. dep búgingi saıysymyzǵa ádil baǵa beretin qazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
Qazylar alqasynyń tóraıymy: ………………………
Sonymen halyq mýzykasyn qaraǵanda qurylysy jaǵynan kúrdelirek, kólemdirek, sımfonıa, opera, balet, oratorıa, hor mýzykalary týraly bilgenimizdi ortaǵa salatyn sát týdy. Búgingi saıysymyz 5 bólimnen turady.
1. «Bilgenge marjan»- suraq - jaýap bólimi.
2. «Bul kim?» sazgerlerdi ómir - tarıhy arqyly aıyrý bólimi.
3. «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?» bólimi, ıaǵnı sımfonıalyq mýzykany janryna qaraı ajyratý.
4. «Ándi súıseń - menshe súı» bólimi, tyńdaǵan ánniń atyn tabý, 1 shýmaǵy men qaıyrmasyn oryndap berý.
5. «Bilimdi myńdy jyǵar» bólimi mýzyka saýaty boıynsha alǵan bilimderińniń erejelerin tekseremiz.
Al, olaı bolsa balalar iske sáttilik tileı otyryp«Bilgenge - marjan» birinshi bólimimizdi bastaımyz
Suraqtar 4a synyp oqýshylaryna beriledi.
1. Oratorıa neshe bólimdik tarıhı mýzykalyq shyǵarma?(birneshe)
2. Ánshilerdiń qosylyp án salatyn úlken tobyn ata.(hor)
3. Áıelderdiń jińishke, bıik daýysy ne dep atalady?(soprano)
4. Erlerdiń jýan daýysy ne dep atalady?(bas)
5. Jyraýdyń áńgimesi ne aıtatyn jyry?(ballada)
6. Sımfonıalyq orkestrdiń quramyndaǵy ysqyshpen oınalatyn, syrt pishini skrıpkaǵa uqsas, biraq odan 3 - 4 ese úlken tórt ishekti aspap.
(vıolonchel)
7. Sımfonıalyq orkestr oryndaıtyn shyǵarma (sımfonıalyq mýzyka)
8. Opera, balet, oratorıanyń ádebı - poetıkalyq mátini (lıbretto)
9. Ybyraı Sandybaıulynyń áni (Gákký)
10. «Qyz Jibek» operasyn jazǵan kim? (E. G. Brýsılovskıı)
11. Orkestrdyń jetekshisi? (dırıjer)
12. Q. Mýsınniń sımfonıalyq poemasy (Jaılaýda)
4b synyp oqýshylaryna
1. Áıelderdiń qońyr, tómengi daýysyn ne dep ataıdy? (ált)
2. Erlerdiń bıik, joǵary daýysyn ne dep ataımyz? (tenor)
3. Bir áýendi birneshe daýystardyń qaıtalaý erejesin ne dep ataımyz?
(kanon)
4. Mýzykalyq shyǵarmada negizgi áýenniń qubylyp otyrýy (varıasıa)
5. «Ǵasyrlar úni» oratorıasynyń ekinshi bólimi ne dep atalady?
(Shabýyl)
6. Kúrdeli mýzykalyq shyǵarmanyń túri (sımfonıalyq mýzyka)
7. Mýzykalyq shyǵarmadaǵy negizgi áýenniń búkil shyǵarma boıyna júrip otyrýy? (leıtmotıv)
8. Muhıt Meraly ulynyń áni (Dúnıe - aı)
9. «Ǵasyrlar úni»oratorıasyn jazǵan kim? (Sydyq Muhamedjanov)
10. «Aqsaq qulan» hor poemasy kimdiki? (Myńjasar Mańǵytaevtiki)
11. Mýzykalyq shyǵarmanyń sharyqtaý shegi (kúlmınasıa)
12. Áýendi horǵa nemese basqa aspaptyń oryndaýyna yńǵaılap óndeý.
(aranjırovka)
Ekinshi bólim «Bul kim?»
Tapsyrma 4a synybyna beriledi?
1. Ol Torǵaı qalasynda dúnıege kelgen. Ol jas kezinen óleń jazyp, dombyra tartqan. Sonymen qatar mektep qabyrǵasynda júrip aq, matematıkaǵa qabiletti ekenin baıqatty. Alaıda onyń mýzykaǵa degen qushtarlyǵy basym bolyp, birjola óner jolyna túsedi. Onyń balalarǵa arnalǵan kóptegen ánderi bar Mysalǵa; «Aıgólek», «Biz - Otannyń bóbegi». Áńgime kim degen sazger týraly? (Baqytjan Baıqadamov)
2. Halyq kompozıtory. Osy kúngi Batys Qazaqstan oblysy, Qaratóbe aýdany, Aqbaqaı degen jerde dúgıege kelgen.
Bala jasynan ánge, dombyraǵa qumar, izdep júrip jyr tyńdap, aýyl syrtynda ketip bara jatqan jolaýshynyń salǵan ánin bir estigennen qaǵyp alatyn bolǵan. Ákesinen taraǵan alty aǵaıyndynyń altaýynyń da dombyra men ánge yqylasy aýyp, kúı shertpeıtini, áý dep án salmaıtyny bolmaǵan. Jasy 25 - ke kelgesin aty shyǵa bastaǵan, al 30 jasynda óz janynan án shyǵarýǵa, shyǵarmashylyq jolǵa túsýge bet alady. Onyń «Dúnıe - aı» áni «Qyz Jibek» operasynda Jibektiń leıtmotıvine paıdalanyldy. Ol kim? (Muhıt Meralyuly)
Tapsyrma 4b synyp oqýshylaryna beriledi?
1. Dondaǵy Rostov qalasynda týǵan. Mýzykalyq qabileti men mýzykaǵa degen súıispenshiligi anasy arqyly berilgen. Lenıngrad konservatorıasyn bitirgennen keıin jas kompozıtordy 1933 jyly Ahmet Jubanov Almatyǵa shyqyryp, jas kompozıtorlardy shyǵarmashylyqqa úıretken. Mahambet Bókeıhanovtan, Luqpan Hamıtovtan ataqty kúıshi - dombyrashylardan halyq ánderi men kúılerin jazyp aldy. Ómirinde 5 opera jazǵan sazger. «Qyz Jibek» operasyn 1934 jyly alǵash ret sahnaǵa shyǵardy. Sabaqta onyń «Qos qarlyǵash» ánin úırendik. Ol kim degen kompozıtor. (E, G. Brýsılovskıı)
2. 1860 jyly burynǵy Kókshetaý ýezinde dúnıege kelgen. Jas kezinde moldadan oqyp, hat tanyǵan, odan ári kóp oqı almady. 8 - 9 jasynan án salǵan. Ákesi kedeı, azdap ustalyq qurǵan, aǵash sheberi bolǵan. Alǵashqy ánderi; «Altybasar», «Qaraqat kóz», «Arar - aı». Ol shyǵarmalaryn Aqan, Birjan sıaqty án úlgisinde jazǵan. Onyń halyqqa kóp taraǵan ánderi «Jıyrma bes», «Jeldirme». Ol 1925 jyly Býrabaıda SM, Seıfýllınmen kezdesedi. Ekeýi Oqjetpestiń baýraıynda otyryp, kóp áńgimelesedi, sol sátti S, Seıfýllın óziniń «Kókshetaý» poemasynda: Ánshi bar Kókshetaýda talaı
Áni bar Gákký degen ańqyldaǵan,
Aqqýdaı aıdyn kólde qańqyldaǵan,- dep onyń ánshiligin, aqyndyǵyn kórsetken. Ol kim degen halyq sazgeri?
(Ybyraı Sandybaıuly)
3 - bólim «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?» ıaǵnı sımfonıalyq shyǵarmalardy janryna qaraı ajyratý.
1. «Elim - aı» ánine №1 varıasıa. Naǵym Meńdiǵalıevtiki.
2 Qurmanǵazy kúıine jazylǵan Baqytjan Baıqadamovtyń aranjırovka «Aqbaı»
4 - bólim «Ándi súıseń - menshe súı» Bul bólimde men baıan aspabynan ánniń áýenin tartamyn sender sol áýenniń atyn taýyp, birinshi shýmaǵyn qaıyrmasymen aıtyp beresińder.
1. «Baldyrǵandar áni» B. Dáldenbaevtiki.
2. «Otanym - Qazaqstan» A. Isaǵulovaniki.
5 - bólim «Bilimdi myńdy jyǵar» Bul bólimde mýzyka sabaǵynda ótken erejelerdi eske túsirip aıtyp beremiz.
4a synybyna
1. Mýzykalyq shyǵarmadaǵy negizgi áýenniń búkil shyǵarma boıyna júrip otyrýy. (leıtmotıv)
2. Áýendi horǵa nemese basqa aspaptyń oryndaýyna yńǵaılap óńdeýdi ne deımiz? (aranjırovka)
3. Halyq ómirinen alynyp, tarıhı shyndyqty, bostandyq úshin kúresti nemese tabıǵat kórinisterin baıandaıtyn bir bólimdi shyǵarmany ne deımiz? (sımfonıalyq poema)
4b synybyna
1. Mýzykalyq shyǵarmanyń sharyqtaý shegi degenimiz ne?
(kúlmınasıa)
2. Quramynda ishekti, úrmeli, uryp oınaıtyn aspaptardan turatyn orkestrdiń jetildirilgen túri. (sımfonıalyq orkestr)
3. Sahnada qoıylý úshin jazylǵan, basynan aıaǵyna deıin ánmen órnektelgen, kólemdi mýzykalyq - dramalyq shyǵarmany ne deımiz? (opera)
Al endi ádil qazylar bir sheshimge kelgenshe
Saılanyp kelipsizder myna báriń,
Arnalyp, shyrqalady senderge ánim,
Tileımin talaptaryń qutty bolsyn,
Saıysqa daıyndyqpen kelgen báriń,- dep aıtatyn Quralaıdy «Jasa, Qazaqstan» ánimen ortaǵa shaqyramyz.
Saıys qorytyndylanyp, jeńimpazdar maqtaý qaǵazymen marapattalady.
Maqsaty; 1. Sımfonıalyq shyǵarmalar jaıly júıeli de, jan - jaqty bilimderin oqýshylardyń ózderine taldatý arqyly bilimderin tekserý.
2. Oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin án, beıneleý, mýzyka arqyly damytý.
3. Mádenı murany jaqsartý maqsatynda kásibı mýzykany tyńdaýǵa, onyń mańyzyn túsinip, qadirleı bilýge tárbıeleý.
Saıystyń túri; Jarys sabaq.
Kórnekilikteri; kórkem jazylǵan taqyryp, sazgerlerdiń sýretteri, sımfonıalyq shyǵarmalar jazylǵan kassetalar, naqyl sózder.
Saıystyń barysy:
Qosh keldińizder qymbatty ustazdar, qadirli kórermender, bal - bul jaınaǵan búldirshinder. Sizderdiń denderińizge saýlyq, ómirlerińizge baqyt, eńbekterińizge shyǵarmashylyq tabys tileı otyryp, búgingi estetıkalyq pánder birlestiginiń 10 kúndiginiń josparyna sáıkes ótkizilgeli otyrǵan «Tapqyr bolsań - talas joq» atty saıysymyzdy ashyq dep jarıalaımyz.
Bul saıysta oqýshylar İ - toqsan boıynsha ótken «Qos arna» taqyrybynan alǵan bilimderin ortaǵa salady. Mýzyka álemindegi eki arna - halyq mýzykasy men kásibı (professıonaldy) mýzyka sóz bolady.
Olaı bolsa saıysqa qatysýshy toptardy ortaǵa shaqyraıyq;
Kel balalar kúleıik,
Kóńildenip júreıik.
Baldyrǵanbyz demeıik,
Ómir syryn bileıik. dep kelgen 4a synyp oqýshylary………………,
4b synyp oqýshylary ……………………………ortaǵa úlken qoshemetpen shaqyraıyq.
Jerdiń betin jadyratsyn kúlkińiz,
Jańa ǵasyr buzylmasyn shyrqymyz.
Jer anamyz tynyshtyqty terbetsin,
Jarqyrasyn qazaq degen ultymyz. dep búgingi saıysymyzǵa ádil baǵa beretin qazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
Qazylar alqasynyń tóraıymy: ………………………
Sonymen halyq mýzykasyn qaraǵanda qurylysy jaǵynan kúrdelirek, kólemdirek, sımfonıa, opera, balet, oratorıa, hor mýzykalary týraly bilgenimizdi ortaǵa salatyn sát týdy. Búgingi saıysymyz 5 bólimnen turady.
1. «Bilgenge marjan»- suraq - jaýap bólimi.
2. «Bul kim?» sazgerlerdi ómir - tarıhy arqyly aıyrý bólimi.
3. «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?» bólimi, ıaǵnı sımfonıalyq mýzykany janryna qaraı ajyratý.
4. «Ándi súıseń - menshe súı» bólimi, tyńdaǵan ánniń atyn tabý, 1 shýmaǵy men qaıyrmasyn oryndap berý.
5. «Bilimdi myńdy jyǵar» bólimi mýzyka saýaty boıynsha alǵan bilimderińniń erejelerin tekseremiz.
Al, olaı bolsa balalar iske sáttilik tileı otyryp«Bilgenge - marjan» birinshi bólimimizdi bastaımyz
Suraqtar 4a synyp oqýshylaryna beriledi.
1. Oratorıa neshe bólimdik tarıhı mýzykalyq shyǵarma?(birneshe)
2. Ánshilerdiń qosylyp án salatyn úlken tobyn ata.(hor)
3. Áıelderdiń jińishke, bıik daýysy ne dep atalady?(soprano)
4. Erlerdiń jýan daýysy ne dep atalady?(bas)
5. Jyraýdyń áńgimesi ne aıtatyn jyry?(ballada)
6. Sımfonıalyq orkestrdiń quramyndaǵy ysqyshpen oınalatyn, syrt pishini skrıpkaǵa uqsas, biraq odan 3 - 4 ese úlken tórt ishekti aspap.
(vıolonchel)
7. Sımfonıalyq orkestr oryndaıtyn shyǵarma (sımfonıalyq mýzyka)
8. Opera, balet, oratorıanyń ádebı - poetıkalyq mátini (lıbretto)
9. Ybyraı Sandybaıulynyń áni (Gákký)
10. «Qyz Jibek» operasyn jazǵan kim? (E. G. Brýsılovskıı)
11. Orkestrdyń jetekshisi? (dırıjer)
12. Q. Mýsınniń sımfonıalyq poemasy (Jaılaýda)
4b synyp oqýshylaryna
1. Áıelderdiń qońyr, tómengi daýysyn ne dep ataıdy? (ált)
2. Erlerdiń bıik, joǵary daýysyn ne dep ataımyz? (tenor)
3. Bir áýendi birneshe daýystardyń qaıtalaý erejesin ne dep ataımyz?
(kanon)
4. Mýzykalyq shyǵarmada negizgi áýenniń qubylyp otyrýy (varıasıa)
5. «Ǵasyrlar úni» oratorıasynyń ekinshi bólimi ne dep atalady?
(Shabýyl)
6. Kúrdeli mýzykalyq shyǵarmanyń túri (sımfonıalyq mýzyka)
7. Mýzykalyq shyǵarmadaǵy negizgi áýenniń búkil shyǵarma boıyna júrip otyrýy? (leıtmotıv)
8. Muhıt Meraly ulynyń áni (Dúnıe - aı)
9. «Ǵasyrlar úni»oratorıasyn jazǵan kim? (Sydyq Muhamedjanov)
10. «Aqsaq qulan» hor poemasy kimdiki? (Myńjasar Mańǵytaevtiki)
11. Mýzykalyq shyǵarmanyń sharyqtaý shegi (kúlmınasıa)
12. Áýendi horǵa nemese basqa aspaptyń oryndaýyna yńǵaılap óndeý.
(aranjırovka)
Ekinshi bólim «Bul kim?»
Tapsyrma 4a synybyna beriledi?
1. Ol Torǵaı qalasynda dúnıege kelgen. Ol jas kezinen óleń jazyp, dombyra tartqan. Sonymen qatar mektep qabyrǵasynda júrip aq, matematıkaǵa qabiletti ekenin baıqatty. Alaıda onyń mýzykaǵa degen qushtarlyǵy basym bolyp, birjola óner jolyna túsedi. Onyń balalarǵa arnalǵan kóptegen ánderi bar Mysalǵa; «Aıgólek», «Biz - Otannyń bóbegi». Áńgime kim degen sazger týraly? (Baqytjan Baıqadamov)
2. Halyq kompozıtory. Osy kúngi Batys Qazaqstan oblysy, Qaratóbe aýdany, Aqbaqaı degen jerde dúgıege kelgen.
Bala jasynan ánge, dombyraǵa qumar, izdep júrip jyr tyńdap, aýyl syrtynda ketip bara jatqan jolaýshynyń salǵan ánin bir estigennen qaǵyp alatyn bolǵan. Ákesinen taraǵan alty aǵaıyndynyń altaýynyń da dombyra men ánge yqylasy aýyp, kúı shertpeıtini, áý dep án salmaıtyny bolmaǵan. Jasy 25 - ke kelgesin aty shyǵa bastaǵan, al 30 jasynda óz janynan án shyǵarýǵa, shyǵarmashylyq jolǵa túsýge bet alady. Onyń «Dúnıe - aı» áni «Qyz Jibek» operasynda Jibektiń leıtmotıvine paıdalanyldy. Ol kim? (Muhıt Meralyuly)
Tapsyrma 4b synyp oqýshylaryna beriledi?
1. Dondaǵy Rostov qalasynda týǵan. Mýzykalyq qabileti men mýzykaǵa degen súıispenshiligi anasy arqyly berilgen. Lenıngrad konservatorıasyn bitirgennen keıin jas kompozıtordy 1933 jyly Ahmet Jubanov Almatyǵa shyqyryp, jas kompozıtorlardy shyǵarmashylyqqa úıretken. Mahambet Bókeıhanovtan, Luqpan Hamıtovtan ataqty kúıshi - dombyrashylardan halyq ánderi men kúılerin jazyp aldy. Ómirinde 5 opera jazǵan sazger. «Qyz Jibek» operasyn 1934 jyly alǵash ret sahnaǵa shyǵardy. Sabaqta onyń «Qos qarlyǵash» ánin úırendik. Ol kim degen kompozıtor. (E, G. Brýsılovskıı)
2. 1860 jyly burynǵy Kókshetaý ýezinde dúnıege kelgen. Jas kezinde moldadan oqyp, hat tanyǵan, odan ári kóp oqı almady. 8 - 9 jasynan án salǵan. Ákesi kedeı, azdap ustalyq qurǵan, aǵash sheberi bolǵan. Alǵashqy ánderi; «Altybasar», «Qaraqat kóz», «Arar - aı». Ol shyǵarmalaryn Aqan, Birjan sıaqty án úlgisinde jazǵan. Onyń halyqqa kóp taraǵan ánderi «Jıyrma bes», «Jeldirme». Ol 1925 jyly Býrabaıda SM, Seıfýllınmen kezdesedi. Ekeýi Oqjetpestiń baýraıynda otyryp, kóp áńgimelesedi, sol sátti S, Seıfýllın óziniń «Kókshetaý» poemasynda: Ánshi bar Kókshetaýda talaı
Áni bar Gákký degen ańqyldaǵan,
Aqqýdaı aıdyn kólde qańqyldaǵan,- dep onyń ánshiligin, aqyndyǵyn kórsetken. Ol kim degen halyq sazgeri?
(Ybyraı Sandybaıuly)
3 - bólim «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?» ıaǵnı sımfonıalyq shyǵarmalardy janryna qaraı ajyratý.
1. «Elim - aı» ánine №1 varıasıa. Naǵym Meńdiǵalıevtiki.
2 Qurmanǵazy kúıine jazylǵan Baqytjan Baıqadamovtyń aranjırovka «Aqbaı»
4 - bólim «Ándi súıseń - menshe súı» Bul bólimde men baıan aspabynan ánniń áýenin tartamyn sender sol áýenniń atyn taýyp, birinshi shýmaǵyn qaıyrmasymen aıtyp beresińder.
1. «Baldyrǵandar áni» B. Dáldenbaevtiki.
2. «Otanym - Qazaqstan» A. Isaǵulovaniki.
5 - bólim «Bilimdi myńdy jyǵar» Bul bólimde mýzyka sabaǵynda ótken erejelerdi eske túsirip aıtyp beremiz.
4a synybyna
1. Mýzykalyq shyǵarmadaǵy negizgi áýenniń búkil shyǵarma boıyna júrip otyrýy. (leıtmotıv)
2. Áýendi horǵa nemese basqa aspaptyń oryndaýyna yńǵaılap óńdeýdi ne deımiz? (aranjırovka)
3. Halyq ómirinen alynyp, tarıhı shyndyqty, bostandyq úshin kúresti nemese tabıǵat kórinisterin baıandaıtyn bir bólimdi shyǵarmany ne deımiz? (sımfonıalyq poema)
4b synybyna
1. Mýzykalyq shyǵarmanyń sharyqtaý shegi degenimiz ne?
(kúlmınasıa)
2. Quramynda ishekti, úrmeli, uryp oınaıtyn aspaptardan turatyn orkestrdiń jetildirilgen túri. (sımfonıalyq orkestr)
3. Sahnada qoıylý úshin jazylǵan, basynan aıaǵyna deıin ánmen órnektelgen, kólemdi mýzykalyq - dramalyq shyǵarmany ne deımiz? (opera)
Al endi ádil qazylar bir sheshimge kelgenshe
Saılanyp kelipsizder myna báriń,
Arnalyp, shyrqalady senderge ánim,
Tileımin talaptaryń qutty bolsyn,
Saıysqa daıyndyqpen kelgen báriń,- dep aıtatyn Quralaıdy «Jasa, Qazaqstan» ánimen ortaǵa shaqyramyz.
Saıys qorytyndylanyp, jeńimpazdar maqtaý qaǵazymen marapattalady.
You Might Also Like
-
Tárbıe saǵatynyń taqyryby: Qazaqstan joly – 2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq
