InfoHub Logo

Ertede bir han halqyna jar shaqyrtty:

— «Kimde-kim aldyma kelip, kidirmeı-múdirmeı, bir ótirik áńgime qurastyryp aıtyp ótse jáne artynan qyryq aýyz ótirikti óleń qylyp aıtsa, sol adamǵa qyzymdy berip, kúıeý etemin, tipti, ýázir qoıamyn. Biraq, bir sertim bar: áńgimesiniń, ıá óleńiniń ishinde bir aýyz ras sóz qosylsa, darǵa tartqyzamyn!» – depti.

Bul habar jurttyń qulaǵyna tegis tıgen soń, hannyń qyzyn alyp, kúıeý bolýǵa qyzyqpaıtyn adam bolmaıdy. Árkimder-aq dámeli bolyp: «Oı, aıtpaı nesi bar!» – dep hannyń aldyna barady, biraq ótirigin kelistirip aıta almaı darǵa tartylyp jatady.

Jurttyń eń sońynan bir tazsha bala kirip kelip, ıilip, tájim etip, sóıleýge hannyń ruqsatyn suraıdy.

Sonda han turyp:

— Ie, ne aryzyń bar? – deıdi.

— Taqsyr, jarlyǵyńyzdy estip, ótirik áńgime men ótirik óleń aıtqaly kelip turmyn! – deıdi tazsha.

— Janym-aı, jas bala kórinesiń! Senen estıar talaı adamdar da aıtamyn dep kelip, aıta almaı ketken. Jarqynym, ólýge asyǵyp júrgen ne qylǵan balasyń? Tilimdi al da, qaıta ǵoı! – deıdi han.

— Taqsyr-aý, solardan janym artyq pa? Aıta almasam, obalym ózime ǵoı, ruqsat etińiz! – deıdi tazsha.

— Al, endeshe sóıleı ǵoı! – deıdi han. Tazsha:

— «Taqsyr, ákemniń belinde, anamnyń kóńilinde jatyp, ákemniń ákesiniń jylqylaryn on bes jyl baqqan ekenmin! Alǵan aqyma ózime qalyń berip, áıel alyp, bes-alty bala súıgen ekenmin! Sol áıelimnen týǵan balalarymnyń qolymdaǵy eń kenjesi osy ýaqytta jıyrmanyń beseýinde, ózimnen on jas úlken!

Jazdyń qaınap turǵan ystyq kúni jylqymdy sýaraıyn dep, quryq ústine quryq salyp, jaý tıgendeı qýalap, aıdyn shalqar bir kólge kelsem, – taqsyr-aı, – kúnniń ystyǵyn sonan bilersiz: kóldiń sýy kisi boıy, qol usynym muz bolyp, qatyp qalypty, baltamen olaı shapqyladym, oıylmaıdy, bulaı shapqyladym, oıylmady, baltanyń júzi japyrylyp qaldy. Baltamdy qoınyma salyp qoıyp, súımenimdi qolyma alyp, olaı túıdim, bolmady bulaı túıdim, bolmady, súımenim maıysyp qaldy. «Endi ne qyldym?» – dep daǵdaryp tur edim, qudaı des berip bir amal oıyma túse qaldy. Dereý keńirdegimnen ustap, basymdy keýdemnen julyp alyp, aqyryn ǵana shekemmen bir shyq etkizip qalǵanymda, – taqsyr-aı, biri ótirik bolmasyn – myń jylqym qatar turyp sý ishetin sýat oıyldy da qaldy. Qatqan muzdyń astynda qalǵan alpys ala úırek, jetpis shil úırek pyr-pyr etip ushyp ketti. Jáne meniń baǵyma kóldiń sýy zárdeı ashshy shyǵyp, sonda da jylqym iship-iship, ishi-syrty birdeı bolyp, qaryndary qampaıdy da qaldy! Sonan soń jylqylarymdy kók muzdy jaryp shyqqan sar balaýsa men kók jońyshqaǵa matap salyp, sanamaı, tústemeı, túgendegenimde, – qudaı bererinde súıtip beredi ǵoı! – Alty qulash ala bıeden týǵan, jeti qulash jıren qulynym jylqynyń ishinde de joq, ury alǵanyn bilmedim, qasqyr jegenin bilmedim...Jalma-jan quryǵymdy muzǵa shansha salyp, basyna shyǵyp, tóńirekke kóz jiberip edim, kórinbedi. «Quryǵym alasa bolǵan shyǵar», – dep, quryqtyń basyna qamshymdy jalǵadym, kórinbedi, oǵan pyshaǵymdy shanshyp, shyǵyp qarap edim, taǵy da kórinbedi, pyshaǵymnyń basyna qynymdy shanshyp, oǵan shyǵyp qarap edim, sonda da kórinbedi, kóńilim áli bıiktetýde bolyp, oǵan teben shanyshtym. Jáne kóre almadym. Ábden daǵdarǵan soń, quryǵymnan aqyl suradym: «Apyr-aı, endi ne qylaıyn?! Aqylyń bolsa, aıtshy?» dedim. Ol ant soqqan, jatyp turyp ózimdi sókkeni ǵoı: «It bolmasań, aınalyp-aınalyp, jerge qaraı bergenińshe, kózińdi jumyp, aspan jaqqa da qarasań bolmas pa edi!»—degeni ǵoı! «Oıbaı-aý, aspandy bult basyp turǵanyn kórmeısiń be?» – dep edim, onan jaman balaǵattap: «Ant urǵan-aý, qolyń joq pa? – deıdi. — Bulttyń árisin ári, berisin beri sermep jiberseń, bolmas pa edi!» – dedi. Oılap tursam, onyń sózi de jón eken. Dereý qolymdy sozyp jiberip, bulttyń bylaıǵysyn bylaı, olaıǵysyn olaı sypyryp jibergenimde, kúnniń kózi jarqyrap, shaıdaı ashyldy da ketti! Ábden muralyp bolyp, kózimdi shart jumyp, aspanǵa qaraǵanymda, – munan artyq ne tamasha bolsyn! – Temir qazyqtyń ar jaǵynda, Sholpan juldyzynyń ber jaǵynda manadan beri qarap, taba almaı júrgen jıren qulynym jaıylyp júr eken. Áıelim ul tapqandaı qýanyp, quryǵymnyń basynda turyp, sekire berippin! Jalma-jan quryǵymdy qaıyq qylyp, pyshaǵymdy eskek qylyp, teńizge túse qalyp edim, shym batyp baramyn, Dereý pyshaǵymdy qaıyq qylyp, quryǵymdy eskek qylyp túse qalǵanymda, kirpik qaqqansha syr etip, teńizden óte shyqtym! Jıren qulynǵa mine salyp, qaıtadan teńizge túse qalǵanymda, shym batyp baramyn. Dereý ınemdi qaıyq etip, qulyndy óńgerip túse qalǵanymda — kózdi ashyp-jumǵansha, teńizdiń betimen de emes, túbimen de emes, ortasymen de emes, syr etip, óte shyqtym. Jylqyǵa kelgen soń: «Júris alǵan qurǵyr taǵy kózden ǵaıyp bolyp, áýre qylyp júre me?» dep, enesin qulynyna, qulyndy aıǵyrdyń quıryǵyna baılap, jylqyǵa qospaı, dalaǵa aıdap qoıa berdim. Bir ýaqytta aıdyn muzdyń ústine qarap tursam, bitpegen qý tobylǵynyń túbinde bir týmaǵan tý qoıan jatyr eken; jalma-jan sadaǵymdy alyp, oǵymnyń masaq jaǵymen atyp edim, ótpedi, masaq jaǵyn kiriske qoıyp, kóz jaǵymen tartqanymda, juldyzdaı aǵyp ótti de ketti. Asyǵyp: úsigip, atymdy bir qý qazyqqa baılaı salyp, etegime tezek tere berdim. Bir ýaqytta qarasam, atym týlap júr eken; etegimdegi tezekti tóge salyp, atyma qaraı júgireıin desem, – sumdyq-aı! — Manadan beri tezek   dep tergenimniń bári bódene eken, pyr-pyr etip, bet-betine ushty da ketti.          Manaǵy qý qazyq dep atymdy baılaǵanym aqqýdyń moıny eken, sonyń qanatynan úrkip, atymnyń týlap júrgeni de sol eken. Atymdy ustap alyp, manaǵy teben ınemdi qazyq qylyp,basymdy toqpaq qylyp jerge qaǵyp jiberip, atymdy soǵan baılap qoıyp, «Ýh!» – dep demimdi aldym. Atyp alǵan   qoıanymdy soıaıyn desem,qynymda pyshaǵym joq. «Apyr-aý,qaıda qaldy?» – dep, oıǵa qalyp turǵanymda, úsh kún, úsh túnde baryp esime túse qaldy: baıaǵy quryǵymnyń basyna shanyshqan boıymen qaraýyl qaraǵan jerde umyt qalǵan eken. Soǵan qaıta barýǵa erindim de, kúrek tisimniń bireýin sýyryp alyp, qoıandy sonymen soıa berdim. Qashannan ózimniń mal soıǵyshtyǵymdy jete qabyldap, qoıandy úsh kúnde soıyp bolyp, qaqtap, tuzdap:«Endi maıyn eritip alaıyn», – dep, bir bútin qazanǵa eritkenimde, meniń soryma maı aǵyp, turmady. Dereý bútin qazandy tastaı salyp, bir tesik qazanǵa salyp eritip edim, – taqsyr-aı, munan qyzyqty kórip pe edińiz? Bir tamshysy jerge tambaı,tura qaldy. Erigen  maıda ydysqa qotarǵanymda, bir túıe qarnyna, bir ógiz qarnyna, bir borsyq qarnyna áreń-áreń syıdy. «Bul tıtteı maı meniń qaı keregime jaraıdy? Onan da etigimdi maılap alǵanym olja shyǵar!» – dep bas salyp maılaǵanymda, bir etigimniń julyǵyna zorǵa jetti, qonyshyma jetpedi, anaý etigim aýyz tımesten qaldy. «Er eńbegine bir toısyn!» – degen sóz bar edi-aý! – dep qoıannyń bir kesek etin qolymmen kúnge ári-beri qaqtap pisirip, aýzyma salaıyn dep oılaǵanymda – sumdyq-aı! – aýzym ornynda joq eken, júregim muzdaı bolyp: «Apyrmaı, aýzym qaıda?!» – dep qaıta-qaıta betimdi sıpalasam, aýzym joq degenim oıynshyq eken, solaıymen keýdemde basym da joq eken! Taqsyr-aı, sondaǵy qoryqqanym áli esimnen ketpeıdi-aý! «Iapyrm-aı, bassyz qalaı kún kóremin?» – dep alaqanymdy mańdaıyma qoıyp, oıǵa batyp, turǵanymda, bireý ıyǵymnan tartyp: «Áke, myna basty tanısyń ba?» – deıdi. Baıqap qarasam: ózimniń basym, taýyp ákelip turǵan ózimniń balam! «Shyraǵym, muny qaıdan taptyń?» – dep suraǵanymda: «Sýat oıyp, ıneni qazyq qyp qaqqan jerińde jatyr eken, seniń basyń ekenin tanyp, alyp keldim», – dedi.        Taqsyr-aı, sondaǵy qýanǵanym áli esimnen ketken joq!.. «Kóp jasa, baqytty bol, úbirli-shúbirli bol!» – dep balama bata bergenim-aı sonda! Kópten uıqy kórmeı sergeldeń bolyp júrgen baıǵus basym! Sol mezgilde uıqy qystap, qalǵymaıyn ba! Muzdan tósek, qardan jamylǵy qylyp, jata qalsam, tósektiń jylylyǵyna buıyǵyp ólgen adamdaı uıyqtap, qatyppyn da qalyppyn.

Tún ortasy bolǵan kezde, bir nárseniń sart ta-surt estilgen dybysynan shoshyp, oıanyp qarasam, eki etigim judyryqtasyp, qyzyl ala qan bolyp, tóbelesip jatyr eken. «Bularyń qalaı?» – dep surasam, maı jaǵylmaǵan etigim jylamsyrap:

— «Qaıteıin! Maı bitkenniń bárin anaý jalmaýyzyń jep qoıdy, maǵan aýyz tıgizgen de joq», – dedi. Onda ekinshisi:

— «Ózińniń kem nesibeligińnen kórmeı, maıdyń jetpegenin menen kórgeniń, ne sasqanyń?» – dedi. Ashýymnyń ábden kelgeni emes pe? Mańdaılaryna bir-bir shertip, ekeýin eki jaǵyma qoıyp jata berdim. Tań atqan soń qarasam, – kózin ashpaǵyr! – maı  jaǵylmaǵan etigim ókpelep, túnde  qashypty da ketipti. «Alda júgermek-aı», – dep, eki aıaǵymdy bir etikke tyǵyp alyp, izine túsip qýa berdim.

Aıdan-aılar júrdim, astymdaǵy atym zoryǵyp óldi. Jyldan-jyldar júrdim. Bir kezderde, jaıalyqtaı jaýyrynyna qaýyn egip, pisirip, otyrǵan bir eginshige keldim. Eginshi beıshara bir ósken qaýyndy aldyma qoıyp: «Jarqynym, pyshaǵyń bar eken, óziń jaryp jeı ǵoı!» – dedi. Kezdigimdi sýyryp alyp, qaýynǵa sala bergenimde, – shirkinniń jetesi bosap júr eken! – temirtegi sýyrylyp, qaýynnyń ishine tústi de ketti. «Qap, jolym qyrsyǵyp júrgen beıbaq edim, bu da sonyń saldary ǵoı! – dedim de: «Bala kúnnen birge ósip, bite qaınaǵan zamandasym edi, qalaı kózim qıyp, tastap keteıin! – dep, qaýynnyń ishine súńgip, ózim de kirip kettim! Al izde: taý da qalmady, tas ta qalmady, toǵaı da qalmady.. «Apta boldy-aý?» – degende maǵan uqsap, joq qarap, sandalyp júrgen bir joqshyǵa kez boldym. Joǵymnyń túsin, túgin, en tańbasyn aıtyp surap edim, – «qudaı soqqan neme; tifý!» – dep, betime túkirip jibergeni ǵoı! «Aý, jynyń bar nememisiń? Joq surasam betime túkiresiń?» – degenimde, — o da bir isik neme eken, – ákireńdep: «Jyndy demeı, ne deıin! Men bir aıdan beri atymdy zoryqtyryp, bir aıǵyr úıirli qysyraǵymdy taba almaı júrgenimde, sen tórt elige tolmaıtyn temirtekti izdeısiń!» – dedi.    Álginiń sózine shydaı almaı, sol jerde jattym da tóbelestim jaralanbaǵan jerimiz de qalmady, qyp-qyzyl qanǵa boıaldyq, aqyrynda, men de, ol da, silemiz quryp sharshap, tóbelesti doǵaryp, bir-birimizden nasybaı alyp atyp jón-jónimizge kete berdik.

Bir kúnderde uly jıyn, as berip jatqan qalyń eldiń ústinen shyqtym. «Jaqsy boldy ǵoı! Osy jıynda etigime de suraý salaıynshy», – dep, oshaqty jaǵalap kele jatqanymda, asta tabaq tartyp júrgen bozbalalardyń arasynda, tabaq kóterip júrgen baıaǵy qashqan etigim anadaıdan kózime ottaı basyldy. Qatynym ul tapqandaı qýanyp, sekire berippin! Etigimniń de kózi meni shalyp, uıalǵannan eki beti qyp-qyzyl bolyp ketti, qolyndaǵy kótergen bir tabaq qazy-qarta, jal-jaıany ákelip: «Keshegi maǵan jaǵýǵa qımaǵan maıyń osy ma edi?» – dep, aldyma sart etkizip qoıa saldy. Paı-paı, taqsyr-aı, sondaǵy uıalǵanym ómirimde esimnen keter emes! Minekeı, taqsyr, týǵannan bergi ómirimde basymnan ótken ister osy, – dep tazsha áńgimesin bitirdi.

Qıystyryp, bir aýyz shyn sóz aralastyrmaı, aıtqanyna hannyń kóńili tolyp:

         — Qane, balam, endi ótirik óleńińdi aıtshy! – depti. Sonda tazshanyń aıtqany:

Qaınyma qarǵa minip, uryn bardym.

Kúıeýden ózim qatar buryn bardym.

Aıǵyryn shegirtkeniń ustap minip,

Aldynan qaıyn atamnyń qyryndadym!

 

Júk artyp ınelikke, erte kóshtim,

Shúıkelep sary maıdan arqan estim.

Murtyna shegirtkeniń at arqandap,

Degende: óldim-taldym!— áreń sheshtim.

 

Mindim de qara qońyz aıańdadym.

Saldyrtyp aıańyma qoıan aldym.

Iapyr-aı, sol qoıannyń semizin-aı,

Kóterip qońyzyma qoıa almadym!

 

Mindim de jasyl qońyz sona qýdym,

Basynan munar tóbe saǵym býdym.

Dáýlettiń qudaı bergen arqasynda,

Qanmenen kóılegimniń kirin jýdym.

 

Úsh jasta mergenshilik kásip qyldym,

Shı oqpen myń qulandy atyp qyrdym.

Aýynan órmekshiniń kilem toqyp,

Uıalmaı, júz tusaqtan satyp turdym.

 

Balyqtyń qabyrshaǵyn otqa jaqtym,

Ótirik bir sóz aıtpaı jurtqa jaqtym.

Bir sonam asyrandy qashyp ketip,

Dúnıeden, on jyl izdep, ázer taptym.

 

Aqyldan er jetken soń boldym jarym,

Bir sýyr, mal degende, qolda barym.

Áıelim tel qoıandy jazdaı saýyp,

Túıredi sary maıdy eki qaryn.

 

Bergende baqa qyzyn kóbelekke,

Júripti qara shybyn jeńgelikke,

Bir týyn qúmyrsqanyń ustap soıyp,

Toı qylyp, at shaptyrdy tóńirekke.

 

Mindim de qara qońyz sona qýdym,

Úsh júma, úsh aı júrip, qona qýdym.

Qýmasqa beldi baılap, turyp edim.

Degenge jeńgem jerik bola qýdym.

 

Baı boldym tórt túlikke týmaı jatyp;

Balama qalyń berdim bárin satyp.

Retin mal jaıýdyń bilmegen soń,

Sondyqtan kedeılikke qaldym batyp!

 

Baılyqtan yza shektim aqyrynda,

Bir túıir mal bolmady jaqynymda;

Malymnyń bárin jınap otqa jaǵyp,

Otyrmyn kedeıliktiń taqyrynda.

 

Kamystan jylqy ustaýǵa quryq qyldym,

Jýsannan úıge tireý syryq qyldym;

Bir talyn soıylymnyń kesip alyp,

Kóshkende mal aıdaıtyn shybyq qyldym.

 

Jıynǵa, saltanatqa kıdim qurym,

Qytyqtap, zorǵa aıtqyzdym hannyń syryn.

Kelgende qalyńdyǵym jıyrma jasqa,

Qaınyma jıyrma bes jas bardym buryn,

 

Júz salǵan qorǵasynnan qara baltam,

Shyqpady on matadan syńar qaltam.

Dáýlettiń maǵan kelgen arqasynda,

Kóshkende júz túlkige júgimdi artam.

 

Aıdadym, jylqy qylyp, toqsan túlki,

Borsyqty ustap minseń attyń múlki.

İshinde top adamnyń týlap jyǵyp,

Qyldyń-aý, oıbaı, qarsaq, jurtqa kúlki!

 

Arasyn jyryp qostym shól qýańnyń,

Molyqtym, elin bılep bes dýannyń.

Eki júz qunan qoıym egiz týyp,

Osyǵan, nanar bolsań kóp qýandym!

 

Men kórdim qara shirkeı bala qazdaı,

Júk arttym bes qarsaqqa ala jazdaı,

Túlkisin qyrdyń qyzyl jaılaımyn dep

Qan túsip aıaǵyna, óle jazdy-aı.

 

Tamyrǵa shyn sózimdi qap-qap berdim.

Naızasyn nar qamysqa saptap berdim.

Júırigin tasbaqanyń ustap minip,

Túlkige tastan qashqan tap-tap berdim.

 

Basynan Qap taýynyń qora, qyldym,

Biter dep bes myń jylqy, jora qyldym;

Topan sý taý basyna damyl bermeı,

Qylmasqa endi qora toba qyldym.

 

Balasy qasqa aıǵyrdyń bóltirik-ti,

Aıtpaımyn óltirseń de ótirikti!

Myń kisi bir tyshqanǵa mingeskende,

Apyrym-aı, bárin týlap óltiripti!

 

Men ózim kishkeneden qarǵa baqtym,

Qashyrmaı sol qarǵany zorǵa baqtym.

Bireýi janýardyń úzdik shyǵyp,

Moınyna aq kıizden belgi taqtym.

 

Basynda keregeniń úrgen qaryn,

Kóterdim balýandyqpen sonyń bárin,

Túıege teńdep sony qoıǵanymda,

Mertikti, kótere almaı, qara narym!

 

Masanyń silekeıin jeli qyldym;

Shymshyqtyń jumyrtqasyn keli qyldym.

Qamystan segiz qabat úı istetip,

Jonynan shegirtkeniń kógen tildim.

 

Shymshyqtyń shylym shektim baqaıynan;

Qoıannyń atym úrikti topaıynan,

Tazshanyń aqyly artyq, oıy jetik,

Kórtyshqan etik qyldym shoqaıynan.

 

Basyna báıterektiń tiktim orda,

Kókoraı shalǵyn eken qorda-qorda,

Qos atpen kúni-túni birdeı qýyp,

Qashaǵan bir bıtimdi tuttym zorǵa.

 

Men ózim ótirikpen paıda etkenmin;

Bıt terisin bıalaı qalta etkenmin.

Etine bir shirkeıdiń qazan tolmaı,

Soımasqa qaıtyp shirkeı ant etkenmin.

 

Mys egip, kóbik qarda altyn ordym,

İzine aq jylannyń qaqpan qurdym;

Shegirtkem minip júrgen týlap edi,

Jalǵyz tal qyl qamshymmen ólgenshe urdym.

 

Túgestim sar aıaqpen Syrdyń sýyn;

On narǵa artyp júrmin qyzdyń býyn;

Enshige ákem bergen myń qoıannyń

Sol qysta qyryp aldym barlyq týyn.

 

Tilimniń kelmeıdi ebi ótirikke,

Taqsyr-aý, osynym da ótirik pe?

Qyryq baıtal qalyńmalǵa sanap alyp,

Qyz berdim, otaý tigip kekilikke!

 

Bıeni qymyz ishtim muzǵa baılap;

Tyshqandy jaýyr qyldym úsh jyl aıdap.

Qyryq toǵyz múshelimde ákem týyp,

Júgirdim qýanǵannan alaqaılap.

 

Otynym jazda jaqqan muzdan boldy,

Salymym júz jasaǵan qyzdan boldy.

Byltyrǵy jeroshaqqa jaqqan otym,

Tutanyp zorǵa bıyl qyzǵan boldy.

 

Saýysqan alyp-ushty bóltirikti,

Aıtpaımyn qyz berseń de ótirikti!

Shirkinniń tepkisiniń qattysyn-aı,

Bir qyzdy shybyn teýip óltiripti!

 

Qoıannyń shańyraqtaı omyrtqasy;

Kónekteı kólbaqanyń jumyrtqasy;

Bolǵandaı endi ótirik nesi qaldy,

Túbinen shaý qıaqtyń erdiń qasy.

 

Jonynan atjalmannyń aıyl aldym,

Úsh jerge ishin jaryp maıyn aldym.

İzine attyń basqan qaq turypty,

Qyryq qulash qarmaq salyp, jaıyn aldym.

 

Shymshyqtyń shylym shektim qý basynan;

Atjalman arqan estim shýdasynan.

Qyryq qarǵa, otyz sona quda túsip,

Inelik kıit kıdi qudasynan.

 

Serik bop qurqyltaımen qyldym saýda,

Aınaldy seriktiktiń arty daýǵa.

Borsyqqa jarap júrgen mine shaýyp,

Urandap, bir búıirden tıdim jaýǵa!

 

Darıaǵa toǵan bastym ebelekten,

Jaratyp qasqyr qýdym kóbelekpen.

Jyǵylyp taskeneden moıny úzilip,

Bir kempir – «á» degenshe óle ketken.

 

Aspanǵa alty jerden tireý qoıdym.

Boryshyma jel jemisin bere qoıdym.

Júregin qurqyltaıdyń tórt bólip jep,

Nansańyz, ómirimde bir-aq toıdym.

 

Saýysqan elden asty aqqýdy ilip.

Elime qyzǵysh shaýyp saldy búlik.

Kaqalyp keshe keshke jegen etke.

Qolqamda bes jyl turdy kári jilik.

 

Kúmisten aq tyshqanǵa taǵa qyldym;

Quıryǵyn kórtyshqannyń jaǵa qyldym;

Terisin sary masanyń tespeı soıyp,

Jıynǵa on bes qarys saba qyldym;

Jabylyp toǵyz jigit kótere almaı,

Qylmasqa ondaı saba toba qyldym.

 

Ótirik aıtpaǵannan, jurtqa jaqtym,

Qumyrsqany qaıyryp, qoıdaı baqtym.

El qydyrǵan keshegi eser kezde,

Búgelektiń basyna tana taqtym.

 

Bir qoıandy mindim de aspanǵa ushtym,

Ekpinine shydamaı, jerge tústim.

Alty kúndeı aq boran soǵyp edi,

Jalǵyz qýraı yǵynda as qyp ishtim. 

 

Dúnıeniń aýyry úrgen qýyq,

Jalǵyz ózim kóterdim aýzyn býyp.

Úlkenine shirkeıdiń arba jektim,

Ondaı myqty kórmedim ózim týyp.

 

Bes qarsaqty kúninde basa jektim

Júrgize almaı, shirkindi azap shektim;

Eki teńdi ústine teńdep alyp,

Qara joldyń ústinde borp-borp shaptym.

 

Úlkenine shirkeıdiń arba saldym,

Basqa, kózge tópelep zorǵa saldym.

Meni myqty degenge jurt nanbaıdy,

Qoıdaı bıtti kóterip otqa saldym.

 

Ótirikti aıtpaımyn eń basynan,

Arqan estim boztorǵaı shýdasynan.

Alty ınelik, bes torǵaı toı qylypty,

Kıit kıdik solardyń qudasynan.

 

Ótirik óleń aıtpaımyn eń basynan,

Shylym qyldym shymshyqtyń qý basynan.        

Qara shirkeı etine qazan toldy.

Astaý-astaý et qaldy ár basynan.

 

Masa degen bir talaı batyr eken,

Sona degen qansorǵysh paqyr eken,

Ekeýiniń qylyǵy asqynǵan soń,

Qumyrsqalar jazalap jatyr eken.

 

Búgelektiń terisi – er-turmanym,

Qoıan minip men ózim jaý qýǵanmyn.

Shegirtkeniń aıǵyryn ustap minip,

Tura qashqan túlkini bir burmadym.

 

Kólbaqanyń kólekteı ıegi bar,

Kórtyshqannyń qyryq qulash úıegi bar.

Ózim baryp, jerinen alyp keldim,

Bir túlkiniń qyryq arba súıegi bar! – dep aıaqtady óleńin tazsha.

Tazshanyń áńgimesi de, óleńi de bastan-aıaq hannyń ózi aıtqandaı, ras sózden bir aýyz qosylmaı aıtylǵanyna hannyń meıiri qanyp:

«Adam qaı iske bet túzep umtylsa, sol istiń údesine shyǵady. Eger osy neshe túrli jaqsylyq jumystardy moınyna artsa, onyń da údesine shyǵaryna kóńilim senedi. Túbinde munyń qolynan úlken-úlken jumys keler», – dep, aıtqan ýádesimen qyzyn da berdi, ýázir de qyldy.

Tazsha sóıtip muratqa jetti.

---