InfoHub Logo

Ótken zamandarda Ábdihamıt degen patshanyń ýaqytynda bir adam ekinshi bir adamnan jer satyp alypty. Álgi jer satyp alǵan adam jerin aıdap jatsa, aıdaǵan jerinen bir qumyra altyn taýyp alypty.

Jer satyp alǵan adam jer satqan adamǵa baryp: «Seniń satqan jerińnen bir qumyra qyzyl altyn shyqty, ol altyn seniń esińnen shyǵyp ketken eken, sony baryp alyp ketersiń», – deıdi. Sonda jer satqan adam aıtady: «Men saǵan jerdiń bárin satqanmyn. Ol meniń altynym bolsa, endi seniki», – deıdi. Jer alǵan kisi aıtady: «Men seniń tek jerińdi alǵanmyn, altynyńdy almaımyn» dep, ekeýi Ábdihamıt patshanyń aldyna kelipti. Sonda patsha ekeýinen de surap, bul ekeýi de altyndy almasa, jerden shyqqan altyndy kim alady dep ýázirlerinen suraıdy.

Sonda bir ýáziri turyp aıtty: «Bul jerden shyqqan altyn patshanyń nesibesi bolsa kerek»– deıdi. Sonda patsha aıtady: «Qudaıdan qoryqpaǵan aqymaq ekensiń, jer satqan almaıdy, jer alǵan almaıdy, men alatyndaı ony meniń qaı ata-babam kómip qoıyp edi», – dep, álgi ýázirdi qýyp jiberedi. Sonda bir ýázir turyp: «Jer satqan men jer alǵannan surańyz. Uly, qyzy bolsa birin-birine nekelep qosyp, altyndy sol ekeýine bersin», – deıdi.Sonda patsha surapty: «Qaısyńda ul bar, qaısyńda qyz bar?» dep. Jer satqan «ulym bar» dese, jer alǵan «qyzym bar» deıdi. Ekeýiniń de balasyn shaqyrtyp alyp, qyzdy ulǵa neke qylady. Uldyń aty – Naron, qyzdyń – aty Sálıma eken. Álgi altyndy ul men qyzǵa beredi.

Sonda turyp Sálıma aıtady:

— Áı, Naron, meniń saǵan aıtatyn sózim bar. Naron:

— Aıt, – deıdi.

— Men aıtsam, ekeýimizdiń atalarymyz almaǵan dúnıeni bizder qalaı alamyz? Bizder patshaǵa baryp aryz qylaıyq. Bizden alyp basqa bireýge bersin. Biz bul báleden qutylsaq táńiri mańdaıymyzǵa jazyp qoıǵan nesibemiz bar bolar, sol nesibemiz taýsylǵanda ólermiz, – deıdi.

Naron men Sálıma patshaǵa aryz qylady. «Bul páleni bizden alyp basqa bireýge berseńiz eken, bizdiń atalarymyz almaǵan altyndy biz qalaı alamyz? Bizge qudaıdyń bergen nesibesi bar, sony nesibe etsek te bolady», – depti. Patsha bularǵa tań qalyp, nysaptaryna «bárekeldi» dep, Naron menen Sálımadan altyndy alyp, óziniń janynan kóp dúnıeni berip qaıtarady. Patsha ýázirine bul altyndy ne qylasyńdar deıdi. Bir ýáziri: «Bul altyndy burynǵy shyqqan jerine qaıta kómý kerek», – deıdi.

Taǵy bir Ábdıálim degen ýáziri: «Qudaıdyń bergen dúnıesin jerge kómip ne kerek. Bul dúnıeni qaıyrly iske jumsaý kerek. Kimde-kim bir jemis aǵashyn tamyrymen alyp kelse sol aǵashty osy altynǵa satyp, jaqsy jerge egip, sol aǵashty baý qylyp, jemis salǵan ýaqytta beısharalarǵa úzip jeýge yqtıar berip qoısa, jaqsy-aq bolar edi», – deıdi.

Bul sóz patsha men ýázirlerine de maqul kórindi. Ábdihamıt patsha álgi Ábdıálim ýázirine aıtypty: «Jaqsy, óziń sol izgi jerine jumsarsyń», – dep. Sonda Ábdıálim ýázir halyqqa habar berip, taýdyń baǵynan jemis aǵashtaryn altynǵa satyp aldy. Bul aǵashtardy jaqsy jerge egip, qalǵan altyndardy otyz adamǵa bólip berip osy baqshaǵa qaraıtyn bolasyńdar, deıdi. Bular úsh jylǵa ýáde qylyp úsh jylǵa sheıin otyz adam álgi aǵashtardy kútip baptady, bul aǵashtar ósip jemis salypty. Bul aǵashtardyń bári qalyń ósip, qarańǵy bolyp ketken soń, qudaıdyń qudiretimen on myń túp gaýhar sham paıda bolypty. Bul gaýhar shamnyń jaryǵy kúndiz-túni birdeı jaryq bolyp, jaryqtarynyń arasyndaǵy jemisteri kórinedi. Sol ýaqytta Ábdıálim ýázir baıaǵy egilgen aǵashtardy kelip kórińiz dep Ábdihamıt patshaǵa habar beredi. Ábdihamıt patsha birneshe adamdarmen álgi aǵash egilgen baýǵa barmaqshy bolady, ýázir áıelimen neshe túrli tamaq ázirlep qoıady. Patsha kelip baýdyń ishinde tamasha qylyp otyrady.

Onan soń, baqshashylardyń bireýi bir dastarqan jemisti ákelip patshanyń aldyna qoıady. Patsha: «Bul jemisterden bizderge jeýge jaramaıdy, bul jetim-jesirlerdiń aqysy bolsa kerek», – dep jemisti qaıtarady. Álgi baqshanyń jemisteri eshqashan taýsylmaıdy eken. Ol baqsha osy kúnge sheıin bar deıdi. Bul kúnde baqsha tek adam úshin ǵana emes, neshe túrli janýarlar tamaq taýyp qorek etetin, jazda saıa, qysta pana qylatyn qasıetti mekenge aınalypty desedi.

---