Teńge – táýelsizdik sımvoly (tanymdyq sabaq)
Teńge – táýelsizdik sımvoly. 1993 jylǵy 15 qarashada Qazaqstannyń ulttyq valútasy — teńge aınalysqa engizildi. (tanymdyq sabaq)
Maqsaty: Qazaqstannyń ulttyq aqshasyna kóshý tarıhy, onyń mańyzyn túsindirý. Aqshanyń paıda bolý tarıhy, óz ulttyq teńgemizdiń aınalymǵa kirýi, qalaı, kimder jasaǵany týraly maǵlumat berý. Basqa el valútalarymen tanystyrý. Jańadan aınalymǵa engen ulttyq valúta, ony engizýdiń qajettiligi, bezendirilýi týraly keńirek tanystyrý.
Kútiletin nátıje Oqýshylardyń Qazaqstannyń táýelsiz memleket retinde qol jetkizgen jetistikterine maqtanysh sezimderin oıatý.
Kórnekiligi: teńgeler beınelengen jınaq, «Teńge - táýelsizdik sımvoly» kórmesi, kórmege basqa elder aqshalary men monetalary qoıylady, slaıd shoý.
Sabaq barysy
1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún, qurmetti ustazdar men oqýshylar! "Teńge – táýelsizdik sımvoly" atty tanymdyq kitaphanalyq sabaǵymyzdy bastaımyz. Ár memlekettiń ózine tán belgileri bolady. Búgingi sabaǵymyzda sol basty belgilerdiń biri Qazaqstannyń ulttyq valútasy teńge týraly áńgimeleımiz.
Qazaqstan Respýblıkasynyń «Án urany» aıtylady.
2 - júrgizýshi: Sabaǵymyzǵa belsene aralasyp, zeıin qoıyp tyńdaı otyryńyzdar, sabaq sońynda tapqyrlar men zeıindilikti shyńdaıtyn suraq - jaýap oıynymyz bar.
1 - oqýshy: Táýelsizdik alǵan eldiń eń birinshi aıryqsha belgisi - ulttyq valúta. Ol - Qazaqstan Respýblıkasy kóleminde paıdalanylatyn zańdy tólem quraly. Aqsha - asyl qazyna, halyq baılyǵy.
2 - oqýshy: Halqymyz teńgeni buryn da paıdalanǵan. Teńge ataýy orta ǵasyrlardan bastaý alady. VIII - IX ǵasyrlarda ár bıleýshiniń óz rýynyń rámizderi beınelengen teńgeleri aınalymda júrdi. XIV ǵasyrdyń aıaǵynda Qazaqstan aýmaǵynda Ámir Temirdiń máneti aınalysta boldy.
3 - oqýshy: XVI - XVIİİ ǵasyrlarda mys tıyndar qoldanysta júrip, Qazaqstannyń Orta Azıa memleketterimen jáne Reseımen saýda - sattyq baılanysta bolǵanyn aıǵaqtaıdy. Qazaqtyń «tánge» degen aqsha ataýynyń orystyń «dengı» degen sózi shyqqan. Erte zamandarda teńgelerdi Túrkistan, Taraz qalalaryndaǵy arnaýly sheberhanalarda jasaǵan.
2 - júrgizýshi: Qurmetti ustazdar men oqýshylar, endi teńgeniń aınalymǵa kelý tarıhymen tanysaıyq.
4 - oqýshy 1991 jyly 1 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Prezıdenti bolyp Nursultan Ábishuly Nazarbaev saılandy.
Teńge ómirge ońaılyqpen kelgen joq. Elbasymyz óz teńgemizdi shyǵarýǵa qarjygerlerge arnaıy tapsyrma berdi. Ulttyq valútamyzdyń óz dızaıni, óz ıdeıasy bolýy kerektigin qatań tapsyryldy. Qazaqstan aımaǵynda erte kezeńde qandaı aqsha bolǵanyn, tarıhta bul jóninde qandaı derekter bary izdestirildi.
5 - oqýshy: 1992 jyly tamyzdyń 27 - si kúni Ulttyq bank basqarmasy teńge kýpúrasynyń úlgilerin bekitti. Birinshi betinde qazaq halqynyń áıgili uly tulǵalarynyń ál - Farabı, Súıinbaı, Qurmanǵazy, Shoqan, Abaıdyń beıneleri basyldy. Ekinshi betinde oıý - órnekter, tabıǵat kórinisteri beınelenip, eltańbamyz salynǵan. Ertesine qazaq valútasyn ómirge keltirgen sýretshiler Tımýr Súleımenov, Meńdibaı Alın, Aǵymsaly Dúzelhanov, Qaırolla Ǵabjálelovter Anglıaǵa attandy.
6 - oqýshy 1993 jyldyń kúzinde Qazaqstan TMD elderiniń eń sońynda rúbl aımaǵynan shyqty.
7 - oqýshy: Teńge Ulybrıtanıanyń álemge áıgili ári eń kóne «Harrıson jáne onyń uldary» dep atalatyn banknottyq fabrıkasynda basylyp shyqty.
8 - oqýshy: Teńgeniń 16 - ǵa jýyq qupıa qorǵanysy belgisi bar. Qazaqstan teńgesi qazirgi aqsha jasaý tehnologıasynyń sońǵy jetistikterine súıenip jasalǵan. Qupıa belgini úkiniń kózimen qarasańyz da, baıqaı almaısyz.
9 - oqýshy: 1993 jyly qarashanyń 12 - si kúni Elbasy Nursultan Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynda ulttyq valúta engizý týraly» jarlyqqa qol qoıdy. Arada úsh kún ótken soń, 15 qarasha kúni tańerteńgi saǵat 8 - den bastalyp, 20 qarashada saǵat 20 - da aıaqtalyp táýelsiz Qazaqstan Respýblıkasynyń óz valútasy qarjy naryǵynda aınalymǵa engizip, eldiń qolyna tıip, el máre - sáre bolysty. Óıtkeni tól teńgemiz táýelsizdigimizdiń basty belgisi edi.
10 - oqýshy
Men «Teńgemin, teńgemin!»
Qazaq degen eldenmin.
Táýelsizdik – tuǵyrym,
Jarqyn meniń ǵumyrym!
11 - oqýshy: Ulttyq Bank bastapqyda 1 teńgeni sol kezdegi myń rúblge baǵalaǵan bolatyn. Degenmen, elimizdiń saıası, áleýmettik máseleleri jáne memleketaralyq qatynastar eskerilip 1 teńge 500 somǵa bekitildi. Teńge birinshi aınalymǵa kirgen kúni 1 dollar 4, 75 teńge bolyp bekitildi.
12 - oqýshy
Teńge, teńge, teńgeler,
Teńge adamǵa dem berer.
Tirshiliktiń arbasy,
Teńgemenen dóńgeler.
13 - oqýshy Ulttyq valúta banknot jáne moneta túrinde aınalysqa engizildi. Banknot — Ulttyq Banktiń Almaty qalasyndaǵy Banknot fabrıkasynda, al moneta — oblysymyzdyń ortalyǵy Óskemendegi Moneta saraıynda shyǵarylady.
14 - oqýshy: 1994 jyly qaǵaz tıyndardyń ornyna jezden jasalynǵan 2, 5, 10, 20 jáne 50 nomınaldy monetalar shyqty. Qazaqstan Respýblıkasynyń 1995 jylǵy naýryzdaǵy № 2155 «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki týraly» Zańynyń 42 - babyna sáıkes, monetalar mynadaı túrge bólinedi:
— ınvestısıalyq monetalar — ınvestısıalaý jáne jınaqtalǵan aqsha qarajaty obektisi bolyp tabylatyn, qymbat metaldan daıyndalǵan monetalar;
— koleksıalyq monetalar — koleksıalaý jáne jınaqtalǵan aqsha qarajaty obektisi bolyp tabylatyn, qymbat metaldan jáne qymbat emes metaldan shekteýli tırajben daıyndalǵan mereıtoılyq, eskertkish jáne arnaıy soǵylǵan monetalar;
— aınalysta júretin monetalar — qymbat emes metaldan daıyndalǵan jáne qolma - qol aınalymǵa arnalǵan monetalar.
15 - oqýshy: Elimizde ınvestısıalyq monetalar «Jibek Joly» dep atalady, olar 1996 jyly 19 aqpannan bastap aınalysqa shyǵaryldy.
16 – oqýshy: QR 1995 jylǵy 30 naýryzda № 2155 Zańyna sáıkes QR Ulttyq Banki 2006 jylǵy úlgidegi nomınaly 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000 teńgelik banknottary aınalysqa shyqty.
1 - júrgizýshi Aldyńǵy shyqqan aqsha men qazirgi shyqqan aqshanyń arasynda aıyrmashylyqtar bar.
17 - oqýshy
Gúl jaınaǵan elimde,
22 jyl tórimde
Teńgelerim ardaqty
Ie boldyń senimge.
Sh. Ýálıhanov atyndaǵy orta mektep
Synyp jetekshisi Abylhanova Q. A.
Teńge – táýelsizdik sımvoly (tanymdyq sabaq). júkteý
Maqsaty: Qazaqstannyń ulttyq aqshasyna kóshý tarıhy, onyń mańyzyn túsindirý. Aqshanyń paıda bolý tarıhy, óz ulttyq teńgemizdiń aınalymǵa kirýi, qalaı, kimder jasaǵany týraly maǵlumat berý. Basqa el valútalarymen tanystyrý. Jańadan aınalymǵa engen ulttyq valúta, ony engizýdiń qajettiligi, bezendirilýi týraly keńirek tanystyrý.
Kútiletin nátıje Oqýshylardyń Qazaqstannyń táýelsiz memleket retinde qol jetkizgen jetistikterine maqtanysh sezimderin oıatý.
Kórnekiligi: teńgeler beınelengen jınaq, «Teńge - táýelsizdik sımvoly» kórmesi, kórmege basqa elder aqshalary men monetalary qoıylady, slaıd shoý.
Sabaq barysy
1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún, qurmetti ustazdar men oqýshylar! "Teńge – táýelsizdik sımvoly" atty tanymdyq kitaphanalyq sabaǵymyzdy bastaımyz. Ár memlekettiń ózine tán belgileri bolady. Búgingi sabaǵymyzda sol basty belgilerdiń biri Qazaqstannyń ulttyq valútasy teńge týraly áńgimeleımiz.
Qazaqstan Respýblıkasynyń «Án urany» aıtylady.
2 - júrgizýshi: Sabaǵymyzǵa belsene aralasyp, zeıin qoıyp tyńdaı otyryńyzdar, sabaq sońynda tapqyrlar men zeıindilikti shyńdaıtyn suraq - jaýap oıynymyz bar.
1 - oqýshy: Táýelsizdik alǵan eldiń eń birinshi aıryqsha belgisi - ulttyq valúta. Ol - Qazaqstan Respýblıkasy kóleminde paıdalanylatyn zańdy tólem quraly. Aqsha - asyl qazyna, halyq baılyǵy.
2 - oqýshy: Halqymyz teńgeni buryn da paıdalanǵan. Teńge ataýy orta ǵasyrlardan bastaý alady. VIII - IX ǵasyrlarda ár bıleýshiniń óz rýynyń rámizderi beınelengen teńgeleri aınalymda júrdi. XIV ǵasyrdyń aıaǵynda Qazaqstan aýmaǵynda Ámir Temirdiń máneti aınalysta boldy.
3 - oqýshy: XVI - XVIİİ ǵasyrlarda mys tıyndar qoldanysta júrip, Qazaqstannyń Orta Azıa memleketterimen jáne Reseımen saýda - sattyq baılanysta bolǵanyn aıǵaqtaıdy. Qazaqtyń «tánge» degen aqsha ataýynyń orystyń «dengı» degen sózi shyqqan. Erte zamandarda teńgelerdi Túrkistan, Taraz qalalaryndaǵy arnaýly sheberhanalarda jasaǵan.
2 - júrgizýshi: Qurmetti ustazdar men oqýshylar, endi teńgeniń aınalymǵa kelý tarıhymen tanysaıyq.
4 - oqýshy 1991 jyly 1 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Prezıdenti bolyp Nursultan Ábishuly Nazarbaev saılandy.
Teńge ómirge ońaılyqpen kelgen joq. Elbasymyz óz teńgemizdi shyǵarýǵa qarjygerlerge arnaıy tapsyrma berdi. Ulttyq valútamyzdyń óz dızaıni, óz ıdeıasy bolýy kerektigin qatań tapsyryldy. Qazaqstan aımaǵynda erte kezeńde qandaı aqsha bolǵanyn, tarıhta bul jóninde qandaı derekter bary izdestirildi.
5 - oqýshy: 1992 jyly tamyzdyń 27 - si kúni Ulttyq bank basqarmasy teńge kýpúrasynyń úlgilerin bekitti. Birinshi betinde qazaq halqynyń áıgili uly tulǵalarynyń ál - Farabı, Súıinbaı, Qurmanǵazy, Shoqan, Abaıdyń beıneleri basyldy. Ekinshi betinde oıý - órnekter, tabıǵat kórinisteri beınelenip, eltańbamyz salynǵan. Ertesine qazaq valútasyn ómirge keltirgen sýretshiler Tımýr Súleımenov, Meńdibaı Alın, Aǵymsaly Dúzelhanov, Qaırolla Ǵabjálelovter Anglıaǵa attandy.
6 - oqýshy 1993 jyldyń kúzinde Qazaqstan TMD elderiniń eń sońynda rúbl aımaǵynan shyqty.
7 - oqýshy: Teńge Ulybrıtanıanyń álemge áıgili ári eń kóne «Harrıson jáne onyń uldary» dep atalatyn banknottyq fabrıkasynda basylyp shyqty.
8 - oqýshy: Teńgeniń 16 - ǵa jýyq qupıa qorǵanysy belgisi bar. Qazaqstan teńgesi qazirgi aqsha jasaý tehnologıasynyń sońǵy jetistikterine súıenip jasalǵan. Qupıa belgini úkiniń kózimen qarasańyz da, baıqaı almaısyz.
9 - oqýshy: 1993 jyly qarashanyń 12 - si kúni Elbasy Nursultan Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynda ulttyq valúta engizý týraly» jarlyqqa qol qoıdy. Arada úsh kún ótken soń, 15 qarasha kúni tańerteńgi saǵat 8 - den bastalyp, 20 qarashada saǵat 20 - da aıaqtalyp táýelsiz Qazaqstan Respýblıkasynyń óz valútasy qarjy naryǵynda aınalymǵa engizip, eldiń qolyna tıip, el máre - sáre bolysty. Óıtkeni tól teńgemiz táýelsizdigimizdiń basty belgisi edi.
10 - oqýshy
Men «Teńgemin, teńgemin!»
Qazaq degen eldenmin.
Táýelsizdik – tuǵyrym,
Jarqyn meniń ǵumyrym!
11 - oqýshy: Ulttyq Bank bastapqyda 1 teńgeni sol kezdegi myń rúblge baǵalaǵan bolatyn. Degenmen, elimizdiń saıası, áleýmettik máseleleri jáne memleketaralyq qatynastar eskerilip 1 teńge 500 somǵa bekitildi. Teńge birinshi aınalymǵa kirgen kúni 1 dollar 4, 75 teńge bolyp bekitildi.
12 - oqýshy
Teńge, teńge, teńgeler,
Teńge adamǵa dem berer.
Tirshiliktiń arbasy,
Teńgemenen dóńgeler.
13 - oqýshy Ulttyq valúta banknot jáne moneta túrinde aınalysqa engizildi. Banknot — Ulttyq Banktiń Almaty qalasyndaǵy Banknot fabrıkasynda, al moneta — oblysymyzdyń ortalyǵy Óskemendegi Moneta saraıynda shyǵarylady.
14 - oqýshy: 1994 jyly qaǵaz tıyndardyń ornyna jezden jasalynǵan 2, 5, 10, 20 jáne 50 nomınaldy monetalar shyqty. Qazaqstan Respýblıkasynyń 1995 jylǵy naýryzdaǵy № 2155 «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki týraly» Zańynyń 42 - babyna sáıkes, monetalar mynadaı túrge bólinedi:
— ınvestısıalyq monetalar — ınvestısıalaý jáne jınaqtalǵan aqsha qarajaty obektisi bolyp tabylatyn, qymbat metaldan daıyndalǵan monetalar;
— koleksıalyq monetalar — koleksıalaý jáne jınaqtalǵan aqsha qarajaty obektisi bolyp tabylatyn, qymbat metaldan jáne qymbat emes metaldan shekteýli tırajben daıyndalǵan mereıtoılyq, eskertkish jáne arnaıy soǵylǵan monetalar;
— aınalysta júretin monetalar — qymbat emes metaldan daıyndalǵan jáne qolma - qol aınalymǵa arnalǵan monetalar.
15 - oqýshy: Elimizde ınvestısıalyq monetalar «Jibek Joly» dep atalady, olar 1996 jyly 19 aqpannan bastap aınalysqa shyǵaryldy.
16 – oqýshy: QR 1995 jylǵy 30 naýryzda № 2155 Zańyna sáıkes QR Ulttyq Banki 2006 jylǵy úlgidegi nomınaly 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000 teńgelik banknottary aınalysqa shyqty.
1 - júrgizýshi Aldyńǵy shyqqan aqsha men qazirgi shyqqan aqshanyń arasynda aıyrmashylyqtar bar.
17 - oqýshy
Gúl jaınaǵan elimde,
22 jyl tórimde
Teńgelerim ardaqty
Ie boldyń senimge.
Sh. Ýálıhanov atyndaǵy orta mektep
Synyp jetekshisi Abylhanova Q. A.
Teńge – táýelsizdik sımvoly (tanymdyq sabaq). júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Qyzdarǵa ásemdik jarasadyMaqsaty: a) Bilimdilik: Qazaq halqynyń ádet - ǵuryp, salt - dástúrlerin qyz balany boıyna sińire otyryp sypaıylyqqa, dostyq qarym - qatynasty qalyptastyr...
