InfoHub Logo

Sındbad Baǵdattaǵy baı saýdagerdiń jalǵyz uly bolatyn. Ákesi qaıtys bolǵan soń, ol bar baılyqty demde taýysady. Júzim baǵyn satyp, odan túsken aqshaǵa ártúrli zattar satyp alady. Zattardy alys jerlerge aparyp, jaqsy baǵaǵa satpaq bop saýdagerlerdiń kemesine otyrady.

Birneshe kún toqtamaı júzgen keme bir ǵajaıyp araldyń jaǵasyna kep toqtaıdy. Bir kezde kapıtan: «Jelkenderdi kóterińder! Bul aral emes, úlken balyqtyń jotasy!» dep aıǵaılaıdy. Sol sát alyp balyq quıryǵyn sýǵa bir urady. Onyń kúshinen tolqyn kóterilip, bir az adam teńizge qul ap túsedi. Olardyń arasynda Sındbad ta bar edi. Kapıtan sýda qalǵan adamdarǵa qaramastan ary qaraı júzip ketedi. Sındbad batyp bara jatyp, bir aǵash dińine jabysyp úlgeredi. Bir kún júzip, ertesine kún bata belgisiz bir araldyń jaǵasyna jetedi.

Sındbad jaǵalaýmen kele jatyp, aıaǵy tusalǵan atty kóredi. Qýanyp ketip, endi mine bergende bir adam júgirip kelip: «At patshaniki, men — at kútýshimin», — deıdi de, Sındbadty patshaǵa ertip keledi. Sındbad patshaǵa basynan ótken oqıǵany baıandap beredi. Patsha onyń zıany joq adam ekenine kózi jetip, aralda qaldyrady. Sol jerde biraz ýaqyt jumys istegen Sındbad elin qatty saǵynyp, jıi kúrsinetin bolady. Birde aralǵa baıaǵy ózin tastap ketken keme kelip toqtaıdy. Sındbad keme kapıtanyna baryp jolyǵady. Kapıtan da ony tanyp, taýarlaryn qaıtaryp beredi. Sóıtip, Baǵdadqa qaıta oralǵan Sındbad taýarlarynan kóp paıda túsirip, óz úıinde jaıma-shýaq ómir súrip jatady.

Ekinshi saıahatyna shyǵarda Sındbad kemege az ǵana taýar tıeıdi. Keme bir qaladan ekinshisine júzip, saýdagerler óz taýarlaryn satady. Qaıtyp kele jatyp keme bir aralǵa toqtaıdy. Kemedegiler jaǵaǵa túsip, biraz demalǵysy keledi. Sındbad ta biraz tynyǵyp almaq bop alma aǵashynyń kóleńkesine qısaıa ketedi. Oıansa, keme joq. Aǵashtyń ushar basyna shyǵyp, jan-jaǵyna alaqtaı qaraıdy da kemeniń ketip qalǵanyna kózi jetedi. Kenet onyń kózine kúnge shaǵylysqan appaq kúmbez kórinedi.

Sındbad kúmbezge qaraı júredi. Janyna jaqyn kelip qarasa, kúmbez degeni úlken jumyrtqa ken. Kenet aınala qarakóleńkelenip, jel turyp ketedi. Bul ushyp kele jatqan qustyń lebi edi. Sındbad munyń Rýh atty alyp qus ekenin túsinip, jumyrtqanyń tasasyna jasyryndy. Qus jemtik aýlaýǵa ushar kezde Sındbad sáldesin sheship alady da, ózin qustyń aıaǵyna baılap qoıady.

Qus aspanǵa kóterilgende, Sındbad esinen tanyp qalady. Esin jısa, shet-sheti taýmen qorshalǵan almazǵa toly alańqaıda jatyr eken. Alańqaıda almazdyń kóptigi sonsha, onyń sanyna jetý múmkin emes kórinedi. Sondaı-aq, bul jer úlken jylannyń ordasy bolyp shyǵady. Qozǵalýǵa qoryqqan Sındbad aınalasyna barlaı qaraıdy. Anadaı jerdegi bıik taspen tasalanǵan qýysqa baryp jasyrynady. Kenet ol qany sorǵalaǵan shıki etti kózi shalyp qalady. «Munysy nesi?» dep oılaǵansha bolǵan joq, almaz jabysqan etti bir alyp qus kóterip ketedi. Sol kezde Sındbadtyń esine saýdagerlerdiń aıtqan áńgimesi túsedi.

Almaz satýmen aınalysatyn saýdagerler jańa soıylǵan maldyń etin alańqaıǵa tastaıdy eken. Almaz jabysqan bul etterdi qus alyp ushady. Saýdagerler qustyń sońynan erip otyryp, etten jerge túsken almazdardy jınap alatyn kórinedi. Sındbad endi osy qýlyqty óz paıdasyna asyrmaq bolady. Jylandarǵa kórinbeı, almazdardy kereginshe jınap alady. Sodan soń sáldeniń bir jaǵyna etti, bir jaǵyna ózin baılap, alyp qustyń kelýin kútedi. Sol-aq eken alyp qustyń taǵy bireýi ushyp kelip, etpen birge Sındbadty da kóterip áketedi. Osylaısha Sındbad alańqaıdan aman-esenúlken oljamen kóteriledi.

Sóıtip, Sındbad saýdagerge kereginshe almaz berip, Baǵdadqa aman-esen oralady. Esh tarshylyq kórmeı, jap-jaqsy ómir súrip jatady. Alaıda ishi pysyp, taǵy da saparǵa shyǵady. Bul jolǵy mingen kemesi teńizde qatty daýyl kóterilgendikten, jaqyn mańdaǵy bir aralǵa aıaldaıdy.

Araldy aınala qarap júrip olar úlken saraıdy kóredi. Saraıdyń aınalasynda adam súıekteri úıilip jatyr eken.
Kenet qaqpadan bir kózdi dáý shyǵa keledi. Záreleri ushqan saıahatshylar jan-jaqqa bytyraı qashady. Biraq dáý olardy ustap alady. Tutqynǵa túskender aqyldasyp, aǵashtan saly jasap, qashpaq bolady. Birde, dáý uıyqtap jatqan kezde, olar ot qaqtaıtyn shanyshqyny otqa qyzdyryp, dáýdiń kózine basyp alady. Dáýdiń kózi kórmeı qalady.Saıahatshylar qaqpany ashyp, qasha jóneledi.

Salyǵa mingen Sındbad pen onyń saparlastary teńizge qaraı júzedi. Sol kezde soqyr dáýdiń ókirgen daýysyn estip, basqa eki dáý júgirip keledi de, salyny taspen atqylaı bastaıdy. Sýda úlken tolqyndar paıda bolyp, salyny aýdaryp kete jazdaıdy. Salyda otyrǵandar sýǵa qulaıdy. Ókinishke qaraı, kóbisi júze almaıdy eken. Olar sol sátte-aq sý túbine ketedi. Tek Sındbad pen eki jas saýdager aman qalady. Úsheýi áreń degende bir aralǵa júzip jetedi. Ábden sharshaǵan olar qatty uıqyǵa ketedi.

Kenet sybdyrlaǵan dybys estildi. Shóp arasynan úlken jylan shyǵyp, bir saýdagerdi shaǵyp alady. Qalǵan ekeýi qashyp, aǵashtyń basyna shyǵady. Jylan olardy qýyp jetip, aǵashtyń tómengi butaǵynda otyrǵan saýdagerge atylady. Sóıtip janyndaǵy serikterinen aıyrylǵan Sındbad jalǵyz qalady. Jerge túsip, jylannan qorǵaný úshin ústine tikenekter japsyryp alady. «Bul jerden qalaıda ketý kerek!» Sındbad osy oımen teńizge barlaı kóz tastaıdy. Kenet ol alystan qaraýytqan kemeniń sulbasyn kóredi. Kóılegin sheship alyp, jaǵada árli-beri aıǵaılaı júgirgen ony teńizshiler baıqap qalady da, keme jaǵaǵa júzip kelip, Sındbadty ózderimen birge alyp ketedi.

Qalaǵa kelgen saýdagerler taýarlaryn satýǵa yńǵaılandy. Al Sındbadtyń eshteńesi joq. Kóńilkúıi túsip ketkenin kórgen kapıtan oǵan jany ashyp: «Meniń kememniń júk qoımasynda birshama taýarlar bar. Iesi sapar kezinde joǵalyp ketti. Sen sol taýardy satyp, paıda qyl» deıdi. Keıin surastyra kelse, bul aldyńǵy saparynda bir aralǵa baryp, uıyqtap qalǵanda qalyp qoıǵan óziniń taýarlary eken. Ol taýarlardy satyp, kóp aqsha tabady. SóıtipSındbad saparyn odan ári jalǵastyrdy.

Birde jel turyp, saıahatshylar taǵy bir aralǵa tap bolady. Bul jerdiń patshasy meıirimdi, halqy yntymaqshyl eken. Patsha Sındbadty jyly shyraımen qarsy alady. Qurmettep, basshylyq qyzmetke taǵaıyndaıdy. Birte-birte Sındbad ta bul eldiń ádet-ǵurpyn úırenip, ózine kóptegen dos tabady. Patsha Sındbadty jaqsy kóredi, qalaǵan qyzǵa úılenip, elde qalýyn ótinedi.

Sındbad meıirimdi patshanyń kóńilin qımaı, osy jerde qalýdy uıǵarady. Araldan ózine laıyqty jar taýyp úılenedi. Arada biraz ýaqyt ótkende áıeli aýyryp, qaıtys bolady. Bul eldiń salty boıynsha, áıeli ólgen erkek tirideı áıeliniń qasyna jerlenedi eken. Sındbadty da áıelimen birge taýdaǵy bir úńgirge jerleıdi. Baqytyna qaraı, úńgirdiń bir buryshynda sańylaý bar eken. Sol jerden jol taýyp, teńizge qaraı júrgen Sındbad jolaı júzip bara jatqan kemeni kezdestirip, týǵan jerine aman-esen oralady.

Sındbad eline oralysymen jatpaı-turmaı eńbektenedi. Sóıtip jınaǵan karjysyna keme satyp alady. Endi ol saıahatqa óziniń jeke kemesimen shyǵady. Biraz júzgen soń, keme bir jerge toqtaıdy. Kemedegiler jaǵalaýdy aralap júrip, Rýh degen úlken jyrtqysh qustyń jumyrtqasyn kóredi. Jumyrtqanyń úlkendigine qyzyǵyp, balǵamen uryp jarmaq bolady. Sındbad: «Rýh bilip qoısa senderdi óltiredi!» dep aıqaılaıdy. Biraq onyń sózine eshkim qulaq aspaıdy. Bir kezde jumyrtqa jarylyp, ishinen úlken balapan shyǵady. Sol sát aspannan shyńǵyrǵan daýys estiledi. Jaǵalaýdaǵylar qorqyp kemege qaraı qashady.

Keme ashyq teńizge shyǵady. Eki alyp qus aıaqtarymen eki úlken tasty kóterip alyp, ushyp keledi de, tastardy kemege dáldep tastaı bastaıdy. Keme qatty soqqydan byt-shyt bop synyp, teńizge batyp ketedi. Sındbad qana kemeniń synǵan taqtaıyna jarmasyp, aman qalady. Aryp-ashyp, áreń degende bir aralǵa tap bolady. Onda aryq bir qarıany kezdestiredi. Ol Sındbadtan ózenniń ekinshi jaǵasyna ótkizip jiberýin ótinedi.

Sındbad qarıany moınyna mingizip, ózennen ótkizedi.
Qarıa Sındbadqa:
— Meni jemisi bar aǵashtarǵa apar, meniń jemis jegim keledi, — dep buıyrady.
Sındbad qarıanyń aıtqanynyń bárin oryndaıdy. Biraq qarıa Sındbadtyń moınynan túspeı qoıady. Tipti, uıyqtaǵanda da Sındbadtyń moıynynda otyryp uıyqtaıdy. Sındbad aıtqanyn istemeı qoısa, ókshesimen aıamaı tebedi nemese aıaqtaryn aıqastyryp jiberip, ony qyl qyndyrady.

Ábden zyǵyrdany qaınaǵan Sındbat birde ósip turǵan asqabaqty kóredi de, onyń ishin oıyp, júzimdi salyp qoıady. Birneshe kúnnen soń júzim ashyp, sharap qa aınalady. Sındbad sharapty qarıaǵa berip, uıyqtatyp tastaıdy. Sóıtip, áreń degende odan bosap shyǵady.

Sındbad araldy birneshe kún aralaıdy. Bul jerden tezirek ketkisi keledi. Jaǵaǵa shyǵyp, jolaı júzip bara jatqan kemeni kútedi. Baqytyna qaraı, kóp uzamaı alystan keme kórinedi. Jas balasha qýanǵan Sındbad keme jaǵaǵa jetpeı jatyp sýǵa qoıyp ketedi.

Sındbad mingen keme bir qalaǵa baryp toqtaıdy. Onda kokos jańǵaqtarynyń óte ótimdi taýar ekenin bilgen ol ormannan jańǵaqtardy jınap ákelip, ony qalanyń jergilikti turǵyndaryna satyp, kóp paıda túsirdi. Osylaı Sındbad Baǵdadqa molshylyqpen oralady.

Arada biraz ýaqyt ótken soń, Sındbad taǵy da saparǵa shyǵady. Biraq teńizde oǵan qaraqshylar jolyǵyp, ony bir dáýletti saýdagerge quldyqqa satyp jiberedi.

Saýdager pildiń azý tisin satýmen aınalysady eken. Ol Sındbadqa aǵashtyń basyna shyǵyp, pilderdi naızamen túırep óltirýdi buıyrady. Sındbad biraz pilderdi óltirgen soń, ormandaǵy basqa pilder yzalanyp, Sındbad otyrǵan aǵashty qorshap alady. Eń úlken pil kelip, aǵashty ta myrymen julyp alyp, jerge bir-aq urady.

Sodan soń Sındbadty ilip alyp, pilderdiń bas súıegi men azý tisteri úıilgen tóbege aparyp, laqtyryp tastaıdy. Sındbad bul baılyqty qojaıynyna kórsetken edi, ol qatty qýanady. Qoımasyn pildiń súıegimen toltyrady. Razy bolǵany sonsha, Sındbadqa da pildiń súıeginen kóptep berip, eline shyǵaryp salady. Pildiń súıegin satyp, mol tabysqa kenelgen Sındbad úıine dáýletti bop oralady. Budan keıin ol saıahatyn toqtatyp, óz elinde baqytty ómir súredi.

---