InfoHub Logo

Qazirgi kezde biz jahandaný álemi men tehnologıa, ınovasıa dáýirinde kún keship júrmiz.  Búginde kóptegen adamdar ǵalamdyq  máselelerge úńile qaraýda: jasandy ıntellekt degen ne jáne ǵalymdar ózderiniń ıdeıalaryn qashan asyrady, dúnıege temir de bolsa «adam» qashan keledi. Ázirge ǵylymı álemde bul ónertabystyń negizi bolyp tabylatyny týraly pikirtalastar men daýlar ǵana oryn alady. Osy pikirtalastardyń basty saýaldarynyń biri: adamdar men robottar arasyndaǵy aıyrmashylyqty is júzinde tolyq joıatyndaı etip jasaý bolyp tabylady. Eń aldymen, jasandy ıntellekt degen uǵymǵa toqtalyp kóreıik. "Jasandy ıntellekt" túsinigi "ıntellektýaldy mashınalardy, ásirese ıntellektýaldy kompúterlik baǵdarlamalardy jasaý ǵylymy men tehnıkasy"retinde anyqtalady. Damý prosesinde bul ǵylym ózara is-qımyl jasaıdy, sondaı-aq kóptegen basqa ǵylymdarmen jáne mádenıet salalarymen tyǵyz baılanysta bolady. Mysaly, robototehnıka jáne robot jasaý salasy jasandy ıntellekt jasaý salasyndaǵy ázirlemelermen tyǵyz baılanysty. Biraq «jasandy ıntellekt» ne úshin qajet? Jasandy ıntellekt uǵymynyń ózektiligi qandaı? Jasandy ıntellekttiń ómirge keltirer paıdasy zor. Oǵan dálel bola alatyn ómirdegi san túrli jaǵdaılardy kórsetýge bolady. Qazir kompúterler kóptegen nárselerdi jasaı alady, tipti adamdar qoǵamynyń ózinen de asyp túsedi. Qarapaıym mysal: olar adamdardyń saǵattap, aılap jasaıtyn esebin sekýndta jasap bere alady. JI matematıkalyq esepti sheshýde, medısınalyq boljaýda, shahmat oınaý sıaqty teorıasynda, mátindi bir tilden ekinshi tilden aýdarýda, teoremany dáleldeýde, komersıalyq mekemelerde jáne t.b. salalarda jıi paıdalanylýda. Qazirgi kezde keıbir Jasandy ıntellekt nysandy (obektini) tanı jáne sóıleı de alady.Álemniń kóptegen elderinde jasandy ıntellekt qurylǵylary ártúrli mekemelerde qyzmet atqarýda. Iaǵnı, belgili bir mekemede jasandy ıntellekt qurylǵysy arqyly kez-kelgen jumys tez ári qatesiz aıaqtalady, jáne bul qurylǵy qarajatty talap etpeıdi. Qazirgi kezde aqyldy kólikter, aqyldy úıler jobasy qolǵa alynýda. Endeshe, jasandy ıntellektiń bola alatyn barlyq artyqshylyqtaryn, ozyǵyn saralap kóreıik:

Jasandy ıntellektti qoldana otyryp dáldikke qol jetkiziledi, al qatelik bolýy múmkin jaǵdaı nóldik deńgeı shamasynda.

Jasandy ıntellekt  ǵarysh keńistigin ıgerýde qoldanylady .Túrli robottar ǵaryshty zertteý úshin paıdalanylýy múmkin.Oǵan dálel qazirgi kezde ǵaryshty zerttep júrgen  robottar, Marstyń topyraǵyn zertteýmen aınalysyp jatqan robottar.

Jasandy ıntellekt robottary jer qoınaýyn zertteý úshin paıdalanylýy múmkin.  Jasandy ıntellekt robottary álemdik muhıttyń tereńdigin zertteı alady, adamǵa qajetti otyn, resýrstar óndire alady.

Smartfondar jasandy ıntellektiniń tamasha úlgisi. Jeke kómekshi retinde áreket etetin Siri sıaqty baǵdarlamalar,paıdalanýshyǵa eń qysqa jol men marshrýttardy kórsetetin GPS pen kartalar. Osylaısha, biz JI kúndelikti ómirdi jeńildetetinin  kóre alamyz.

Qaıtalanatyn, tynymsyz jáne kóp eńbekti qajet etetin mindetterdi oryndaý kezinde JI tıimdi qyzmet atqara alady.

Jasandy ıntellekt adamnyń densaýlyǵy men ómirine qaýipti mindetterdi oryndaı alady:  adamdardy qutqarý, órt sóndirý jáne basqalar.

Robottalǵan úı janýarlary adamdarǵa depressıa kezinde kómek kósetip, qol ushyn bere alady. Olarǵa tipti alergıaǵa ıe adamdar da  qamqorlyq jasaı alady.

Jasandy ıntellekttiń taǵy bir zor ozyǵy:   mashınalarǵa uıqy, demalys,nemese túski úzilis qajet emes. Olar  belgili bir isti birinen soń biri atqara alady, tipti bir jumysty san márte oryndasa da bul is olardy jalyqtyrtpaıdy.

Joǵaryda atalǵan dálelder arqyly jasandy ıntellektiń adamǵa tıgizer paıdasynyń mol ekenin ańǵarýǵa bolady. Degenmen «taıaqtyń eki  ushy » bolatynyn umytpaǵan jón. Joǵaryda atap ketkendeı jasandy ıntellektiń ózine tán qarama-qaıshylyqtary men qaýpi, tozyǵy da bar. Endeshe osy bir qatelikterdi saralap kóreıik.

Jasandy ıntellekttiń negizgi kemshilikteriniń biri - tehnıkalyq qyzmet kórsetý jáne jóndeý. Talaptarǵa sáıkes baǵdarlamardy jańartý, synǵan jaǵdaıda, jóndeý quny óte zor bolýy múmkin.

2. Eger Robottar árbir qyzmet salasynda adamdy almastyra bastasa, bul jumyssyzdyqqa ákelýi múmkin.

3. Onyń esesine,óz ıntellektin qoldaný qajettiliginiń azaıýyna baılanysty adamnyń qabileti qysqarýy múmkin. Mashınadan táýeldilik paıda bolýy ábden múmkin.

4. Eger jasandy ıntellekti bar áskerı qurylǵylar, qylmysker adamdardyń qolyna tússe, bul úlken qıratylysqa ákelýi múmkin. Mashına bir isti jasamastan buryn onyń saldaryn oılamaıdy.

Barlyq osy kemshilikterden basqa, robottar adamdy aýystyryp ketýi múmkin degen qorqynysh, úreı bar. Eń durysy, adamdar kólik ıesi bolýy kerek, naqty jumysty adamdar atqarý kerek. Alaıda,eger bári kerisinshe bolsa, adam úshin álem haosqa aınalýy múmkin.Barlyq táýekelder muqıat ólshenbes buryn, adam kómegine jasandy ıntelllektti qoldaný úlken qatelikke ákelýi múmkin. Jasandy ıntellekttiń ozyǵy men tozyǵyn tizbekteı otyryp naqty tujyrym keltirer bolsaq: eger adam essiz Qudaı keıpin oınasa, ol ózin joıa alýy múmkin.

Joǵaryda aıtylǵandardan nátıje keltiretin bolsaq, jasandy ıntellekt  jaqsy dúnıe, biraq ázirge eshqandaı kemshiligi joq dep tujyrymdaýǵa kelmeıdi. Jasandy ınttelekttiń, aqyldy mashınalar men robottardyń ómirge tıgizer ozyǵy da tozyǵy da bar. Sondyqtan ǵalymdar jasandy ıntelekti óndirý barysynda múmkin bola alatyn barlyq qaýipti jaǵdaılardy boldyrmaý qajet. Adamnyń qolymen jasalǵan nárse, adamzatty joıýǵa alyp keledi deýge sengimiz kelmeıdi, biraq adam ózi jasaǵan mashınalardy baqylaý, tekserý máselelerimen jan-jaqty aınalyspasa, oqıǵanyń qalaı órbip ketetinin aıtý qıyn bolatyny sózsiz.

Ermaǵambet Arýjan

---