Tórt - túlik
M. Ábenova atyndaǵy jalpy orta mektep
Oryndaǵan: 1 synyp oqýshysy Qasymova Nesibeli Anýarbekqyzy
Ǵylymı jetekshisi: Almýrzaeva Baıan Kýralbaevna
Ǵylymı jobanyń taqyryby: «Tórt - túlik»
Maqsaty
Tórt túliktiń túrlerimen jan - jaqty tanysyp, adam ómirinde alatyn ornynyń zor ekendigin anyqtaý. Halqymyz maldy baǵyp qaǵý arqyly, eńbek súıgishtikke úıretken.
Kirispe
Qazaq halqy ejelden mal sharýashylyǵymen aınalysyp keledi. Mal kezinde alty alashtyń jese - asy, kıse - kıimi, minse - kóligi, japanda - serigi bolǵan. Biz ejelden malǵa jaqyn halyqpyz. Kezinde ata babalarymyz tórt túlikke jaıly qonys izdep keń dalamyzda kóship qonyp júrgen. Qazaq tórt túlikti erekshe qurmettegen tórt túliktiń jaıymen jazda jaılaýǵa, qysta qystaýǵa kóshken. Maldyń eti, súti tamaq bolǵan, terisinen, júninen arqan jipter, kıiz úı jabdyqtary, kıim - keshek, alasha, kilem toqyp t. b. ár túrli buıymdar jasaǵan. Tórt túlik maldyń sútin jáne odan jasalǵan aıran, qymyz, shubat sıaqty sýsyndardy halqymyz «aǵarǵan» nemese «aq» dep ataǵan.
«Túıe maldyń qasqasy»
Tórt túliktiń ishinde túıe malyn baılyq retinde de, kólik retinde de, azyq retinde de qatty qasterlegen. Osy maldyń saqtaýshy ıesin «Oısylqara» dep ataǵan. Oısylqara ataýy uǵymdyq jaqtan túıe degen maǵynany bildiredi. Qazaqtar túıeniń júninen túıe jún shekpender kıgen, ol jeńil ári jumsaq syrt kıim bolǵan. Túıeniń kúshtiligi, júıriktigi, shydamdylyǵy sıaqty túrli qasıetteri bar, soǵan oraı ony túrlishe ataıdy (jelmaıa, nar, arýana, jampoz, úlek, narqospaq t.b) Tipti túıeniń shýdasyn da, qaınatyp, emge paıdalanǵan. Osyndaı asa qundy mal bolǵandyqtan, qazaqtar óz perzentterin de «qulynym, qozym, qoshaqanym, botam» dep, aınalyp - úıirilgen, erkeletip otyrǵan.
«At - erdiń qanaty»
Tórt túliktiń ishindegi eń taza mal – jylqy. Onyń tazalyǵy sonshalyq – sýdy da keship baryp, taza jerden ishedi. Ol óte sezimtal mal. Qolǵa tez úırenedi. Bir ǵajaby jylqyda ót bolmaıdy. Tórt túliktiń ishinde jylqyny ósirý jeńil. Sebebi jylqyny baǵýda artyq shyǵyn ketpeıdi. Jylqy - jeti qazynanyń biri. Ol sezimtal, talǵampaz janýar.
Oryndaǵan: 1 synyp oqýshysy Qasymova Nesibeli Anýarbekqyzy
Ǵylymı jetekshisi: Almýrzaeva Baıan Kýralbaevna
Ǵylymı jobanyń taqyryby: «Tórt - túlik»
Maqsaty
Tórt túliktiń túrlerimen jan - jaqty tanysyp, adam ómirinde alatyn ornynyń zor ekendigin anyqtaý. Halqymyz maldy baǵyp qaǵý arqyly, eńbek súıgishtikke úıretken.
Kirispe
Qazaq halqy ejelden mal sharýashylyǵymen aınalysyp keledi. Mal kezinde alty alashtyń jese - asy, kıse - kıimi, minse - kóligi, japanda - serigi bolǵan. Biz ejelden malǵa jaqyn halyqpyz. Kezinde ata babalarymyz tórt túlikke jaıly qonys izdep keń dalamyzda kóship qonyp júrgen. Qazaq tórt túlikti erekshe qurmettegen tórt túliktiń jaıymen jazda jaılaýǵa, qysta qystaýǵa kóshken. Maldyń eti, súti tamaq bolǵan, terisinen, júninen arqan jipter, kıiz úı jabdyqtary, kıim - keshek, alasha, kilem toqyp t. b. ár túrli buıymdar jasaǵan. Tórt túlik maldyń sútin jáne odan jasalǵan aıran, qymyz, shubat sıaqty sýsyndardy halqymyz «aǵarǵan» nemese «aq» dep ataǵan.
«Túıe maldyń qasqasy»
Tórt túliktiń ishinde túıe malyn baılyq retinde de, kólik retinde de, azyq retinde de qatty qasterlegen. Osy maldyń saqtaýshy ıesin «Oısylqara» dep ataǵan. Oısylqara ataýy uǵymdyq jaqtan túıe degen maǵynany bildiredi. Qazaqtar túıeniń júninen túıe jún shekpender kıgen, ol jeńil ári jumsaq syrt kıim bolǵan. Túıeniń kúshtiligi, júıriktigi, shydamdylyǵy sıaqty túrli qasıetteri bar, soǵan oraı ony túrlishe ataıdy (jelmaıa, nar, arýana, jampoz, úlek, narqospaq t.b) Tipti túıeniń shýdasyn da, qaınatyp, emge paıdalanǵan. Osyndaı asa qundy mal bolǵandyqtan, qazaqtar óz perzentterin de «qulynym, qozym, qoshaqanym, botam» dep, aınalyp - úıirilgen, erkeletip otyrǵan.
«At - erdiń qanaty»
Tórt túliktiń ishindegi eń taza mal – jylqy. Onyń tazalyǵy sonshalyq – sýdy da keship baryp, taza jerden ishedi. Ol óte sezimtal mal. Qolǵa tez úırenedi. Bir ǵajaby jylqyda ót bolmaıdy. Tórt túliktiń ishinde jylqyny ósirý jeńil. Sebebi jylqyny baǵýda artyq shyǵyn ketpeıdi. Jylqy - jeti qazynanyń biri. Ol sezimtal, talǵampaz janýar.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
