- 29 naý. 2024 09:53
- 928
Kerimsal Jubatqanov, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, Qazaq - Orys Halyqaralyq Ýnıversıtetiniń dosenti
Týǵan tarıhyna jańa kózqaras kerek!
Halyqty týǵan tarıhy ǵana biriktire alady. Bul mádenıettiń, etnologıanyń jáne basqa da
salalardyń ózgermeıtin faktory. Qaýymdastyqty biriktirý qajet bolǵanda, ony tarıh
negizinde, ótkenniń negizinde biriktirýge bolady. Tek ótken ýaqyt bizge búgindi túsinýge
jáne bolashaqtyń bolashaǵyn belgileýge negiz beredi.
Tarıhqa qazirgi qazaq qoǵamyn toptastyrýdyń negizgi qaınar kózi retinde júginý múldem
durys jáne aqıqat. Osy oraıda tarıhqa qazirgi kózqarastyń osy jaǵy týyndaıdy. Ol
úlken ıdeologıalyq, keıde tipti kúndelikti daýlardyń, pikirtalastardyń sferasyna
aınalady, óıtkeni ótkenge degen kózqaras qazir óte ózekti bola bastady.
Bul tek Qazaqstanda ǵana emes, búkil álemde bolyp jatyr. Bul biz álemdegi, adamzat
qurylymynyń kúrt ózgerýiniń qarsańynda nemese qazirdiń ózinde júrip jatqandyqtan
bolyp jatyr.
1945-1991 jj. álem eki alyp derjava – AQSH pen KSRO basqarǵan eki iri júıeden turdy.
Álemniń barlyq basqa bólikteri tartymdylyq polúsin tańdady. Bul tártip Ekinshi
dúnıejúzilik soǵys aıaqtalǵannan keıin bekitildi.
Al HH ǵasyrdyń aıaǵynda bul júıe ornyqty. Belgili bolǵany sonsha, bári ony tanys jáne
turaqty dep sanady. Biraq adamzat tarıhynyń bir ereksheligi bar, ol eshqashan túpkilikti
emes. Adam bolmysynyń máni - bári ózgeredi jáne eshteńe máńgilik emes.
HHİ ǵasyrdyń basyna qaraı bul bıpolárlyq júıe ydyraı bastady. Keńes Odaǵynyń
ydyraýy jáne eń ońtaıly úlgi retindegi qoǵamnyń komýnıstik, sosıalısik modeliniń
ydyraýy jáne álemniń batystyq lıberaldyq-demokratıalyq úlgisiniń saltanat qurýy.
Olardyń qoǵamdaǵy komýnıstik, sosıalısik qurylystyń barlyq qaǵıdalaryn qalaı
synap, qalaı tárk etkenine bárimiz kýá boldyq.
Bizdiń ótken keńestik dáýirimiz «keńestik» dep ataldy, bári de keńestik júıeniń
jetistikterin, keńestik álemdik tártipti synaý men kúrt joqqa shyǵarý tolqynynda boldy.
Batystyń lıberaldyq úlgisi ǵana qalǵandaı kórindi.
Amerıkandyq fılosof Frensıs Fýkýıama basqa damytatyn jerimiz joq, biz kemeldik
shyńyna jettik jáne qazir álemniń damýy osy úlgini búkil álemge taratý bolyp tabylady
dedi. Bul adamzattyń damýyn toqtatýy kerek edi.
Biraq bári de, barlyq jerde emes, batystyq lıberaldyq demokratıalyq álemniń barlyq
qundylyqtary men ıdeologıalaryn qabyldaǵysy kelmeıdi. Al búgin biz osy ótkir
teketires pen adamzat qoǵamy qurylymynyń jańa úlgisin izdeý áreketteriniń kýási bolyp
otyrmyz. Lıberaldy demokratıalyq model qazir qatty synǵa ushyrady.