InfoHub Logo

Týnıs shólderiniń birinde ǵalymdar alyp teńiz qoltyraýynyń tasqa aınalǵan qaldyqtaryn tapty. 10 metrlik jorǵalaýshy óz tuqymyndaǵy eń alyby bolyp otyr.

Týnısstik Tatavın (Tataouine) qalasynyń aımaǵynda qazba jumystaryn Ulttyq georgrafıalyq qaýymdastyqtyń qoldaýymen Bolonı ýnıversıtetiniń paleontologtary júrgizdi. Jumystarynyń nátıjesi Cretaceous Research jýrnalynda jarıalandy. Tabylǵan qaldyqtar reptılıany Machimosaurus tegine: ıýra dáýiriniń alyp teńiz qaltyraýyndaryna jatqyzýǵa negiz boldy. Salmaǵy úsh tonna, denesi on metr, al basynyń salmaǵy 160 santımetrdi quraıtyn bul jorǵalaýshy óz teginiń eń alyby bolyp otyr. Sondyqtan da oǵan Machimosaurus rex («koról») degen at berildi. Oljanyń jasy shamamen 130-150 mıllıondy quraıdy. 

Paleontologıalyq ashylym jasalǵan shól dala burynǵy zamanda shaǵyn múıis bolǵan. Munda balyqtar men tasbaqalar mekendegen, Machimosaurus rex solardy qorek etken bolý kerek. Machimosaurus-tiń basqa túrleri buǵan deıin Shveısarıada, Fransıada, Germanıa men basqa eýropalyq elderde tabylǵan. Paleontologtardyń pikirinshe, Machimosaurus rex óz tuqymdastarynan ólshem jaǵynan ǵana emes, jer betinde mekendegen ýaqyty jaǵynan da asyp tústi: ıýra dáýiriniń «koroli» dáýir aıaqtalǵannan keıin 25 mln jyl ómir súrgen.

Buǵan qosa ejelgi teńiz qoltyraýyndary tushshy sýdy mekendeıtin qoltyraýyndardan birshama kishi. Sońǵylarynyń ishinde eń irisi sarkozýha (Sarcosuchus imperator) tuqymynyń ókilderi bolyp sanalady. Ol shamamaen 110 mıllıon jyl buryn ómir súrgen, salmaǵy 8 tonna, uzyndyǵy 12 metrdi quraǵan jáne basynyń uzyndyǵy 180 sm-ge teń.

---