InfoHub Logo

— Kóke! Kóke!

— Ne shý bul, Álı?

— Asqarbek kóke, Qyrmyzyny asaý qunan alyp qashyp ketti.— Myna sózden soń Asqarbek mol denesine jaraspaıtyn tym shapshań qımylmen ornynan atyp turdy. Ákeniń júzine qobaljý, ýaıym taby qalqyp shyqty. Báıbishesi Gúljamal birden kúıgelektene jóneldi.

— Aıtqanmyn, otaǵasy, buryn da aıtqanmyn. Qyzyńnyń ajaly attan bolady dep aıtqanmyn!

— Táıt! Ajaly nesi? Qyrmyzy úıge aman keledi! — Asqarbek áıeline bar daýsymen aqyryp qaldy da, qora jaqqa júgire jóneldi. Sálden soń ker bestisin taıpaltyp shyǵa keldi.

— Áı, kúshik! Min atyńa! Káne, kórset maǵan baǵytty!

— Kóke, biz birneshe jigit tory qunandy úıretip júrgeli úsh kún boldy.Búgin ol boldyrtyp, dińkelep turǵandaı kórindi. Sodan soń Qyrmyzy minem degende qarsylyq tanytpadym.

— Já, sózdi qoı. Qaı jaqty baǵdarǵa alamyz?

— Qyrmyzy mingen soń, qunan bir erkindikti sezindi me, kenetten quıǵyta shapqylap qoıa berdi. Betalysy  Sarysý jazyǵyna jaqyn tus! — Ókpesi óshe mán-jaıdy jipke tizgen Álı tory qunan júıtkip kózden tasa bolǵan tusty meńzedi. Asqarbektiń bar sengeni — úsh kún júgen kórgen qunannyń baýyryn jaza shabýy uzaqqa barmaı, qyzynyń aman-saý kelýi. Osy oıy janyna tynyshtyq uıalatqan jigit aǵasy tóbe basyna jetti. Osy jerde turyp, tóńirekke kóz salýdy jany súıetin. Biraq búgin ol ádetimen mańaıǵa manaýraı qaraı almady. Qyraǵy kózimen qyran janary jetetin aýmaqty sholyp shyqty. Ózi jatqa biletin ár túp butalarǵa deıin bar yntasymen shuqshıdy. Kúnnen kózin kólegeılep, taǵy úńile berip edi, astyndaǵy ker besti typyrshı qaldy. Syralǵy janýarynyń bul qalpynan Asqarbek onyń ózindeı  jylqy balasy zymyrap shapqylaǵanda qyzǵanyshy oıanatynyn biletin. Sol daǵdysymen besti aýyzdyǵyn syldyrlata basyn shaıqap-shaıqap jiberdi.

— Osy sen áldeneni shamalap tursyń-aý?

— Kóke, anaý kóz ushyndaǵy qyzyl noqat Qyrmyzy emes pe? — Álı óz sózine senimdi bolmasa da, qýanǵanynan kúlip jiberdi.

— Meniń kózim aldap tur ma? Álde rasynda bizge qarsy shaýyp kele me?

— Iá, kóke, qyrsyq qunannyń arynyn basqan sekildi. Júrińiz, qarsy shabaıyq!

— Joq, ana qunan bizdiń  shýymyzǵa eltip, qaıta kósilýi múmkin. Odan da jaı ǵana aıańmen baraıyq.

Álı lám-mım demedi. Onsyz da kókesiniń aldynda aıypty. Kókjıekten talyp kóringen qyzyl núkte jaqyndaı tústi. Ottaı qyzyl kıingen qyzy qunandy óz tezine kóndiripti. Qunan oqta-tekte aýyzdyǵyn qarshyldatqany bolmasa, bas erkin Qyrmyzyǵa tolyq bergendeı. Manaǵy qaýpi seıilgenmen, Asqarbek Qyrmyzyǵa bir ursyp alýǵa bekinip, taıaı berdi. Tory a dep alyp qashqanda, aýyzdyqqa ıe bola alamaı, arpalysqan qyzdyń túıip qoıǵan uzyn shashy tarqatylyp ketipti. Qara shashy jelmen jelbiregen at ústindegi jas qyz has sulýdan beter kórinip, Álı eriksiz kóz ala almaı qaldy. Ezýinde jeńimpaz jaýyngerdiń kúlkisi oınaǵan qyz bular toqaılasqan kezde, torydan sekirip tústi.

— Áke, men búgin ózimdi atbegi, ári shabandoz retinde synadym!

— Men de seni synap turmyn. Atqa oryssha minetin ádetiń áli qalmapty. Sol jaq búıirden sekirip túskenińde sony baıqadym, — dep ákesi atqumar qyzyna ursa almaı, jaı ǵana bir eskertý aıtty.

— Áketaı, oryssha minsem de, qazaqsha minsem de, búgin torynyń zyqysyn shyǵardym emes pe? Alǵashynda sasqalaqtap qaldym da, taý-tasqa salyp, tuıaǵynyń bolatyn qashyrmaıyn dep, ádeıi jazyqqa bet túzedim.

— Jelmen jarysqanyń kórinip tur. Baıqus qunan terge malshynyp ketipti, — dedi Álı.

— Iá, jelmen jarysyp, jeńip kettim. Aq bultqa qol sozyp, ony da almaq edim. Sizderdi kórip, keıin buryldym, — dep Qyrmyzy masaıraı sóıledi.

— Qyzym, úıge qaıtaıyq. Apań ýaıymdap otyrǵan shyǵar, — dep ákesi aýylǵa qaraı bastady. Ábden turalaǵan qunan basyn tómen salyp keledi.

— Balalar, qarańdarshy, myna qorym jyl sanap aýylǵa jaqyndap keledi. Qulashy keńeıgen óliler mekeni tym susty kórinedi.

— Iá, kóke, soǵan qarap aýylda ólim kóp pe dep oılap qalamyn.

— Odan emes, Álı. Munda beıitter retsiz salynǵan. Keıbiri tipti asqaqtap, úlken jerdi alyp tur,— dep Qyrmyzy sózge aralasa ketti.

— Jandaryń jánnatta bolsyn, baýyrlarym,— dep betin sıpaǵan Asqarbek qorymnyń janynan tezdetip óte shyqty.

Asqarbek báıbishesin tynyshtandyrmaq bolyp, úıine kirip ketti. Al Álı men Qyrmyzy attardy sýytyp, qora jaqta qaldy.

— Tory basyn ala qashqanda, oǵan minýińe ruqsat etkenime barmaǵymdy tistep qaldym. — Álı  sút pisirim ýaqyt buryn ózin bılegen qorqynyshynyń áserinen áli aıyǵa qoımaǵan eken.

— Beker jazǵyrma ózińdi. Men jazym bolǵan joqpyn ǵoı.

— Sen bir jamandyqqa ushyraı ma dep qatty qoryqtym, — degen jigittiń sóziniń sońy sybyrǵa ulasty.

— Men úshin emes, ákemnen urys estımin dep qoryqqan bolarsyń, — dep Qyrmyzy syńǵyrlaı kúlip jiberdi.

— Joq, sen úshin! — Otty janarlar túıise qaldy. Kóz syr ushqynyn atqanda, tildiń keregi joq-aý, sirá...

Bul oqıǵadan soń on kún óter-ótpeste Qyrmyzy qalaǵa jınaldy. Áke-sheshesiniń qalaýymen oqýǵa tapsyrýy qajet. Qasyna pysyq jeńgesi Gúlbarshyndy qosyp bergen ákesi qyzyn aýdan ortalyǵyna deıin ózi shyǵaryp saldy. Qoshtasarda aıtqany mynaý boldy:

— Sen — qyz balasyń. Ómirden óz ornyńdy tabý úshin, taý qoınaýyndaǵy  aýylda ýaqyt ótkizbegeniń abzal. Zamannyń qalaı qubylyp turǵanyn bilesiń. Oqyǵandardyń dáýreni júretin zaman bul. Aqyly oqımyn deseń de, bizdiń dáýletimiz jetedi. İshteı bólimge, muǵalimdikke tapsyr, — dedi.

— Áke, sizder úshin muǵalimdikten basqa mamandyq joq. Máselen, mal dárigeri degen de qyzyq mamandyq emes pe? — dep burtıdy Qyrmyzy.

— Oıbaı, Gúl sińlim ne deıdi? Maldyń sońynda júrip ómir ótkizgen biz ońdyq pa? Odan da qalam ustap qana júretin muǵalim bolsańshy — dep Gúlbarshyn da  Asqarbekti qostaı ketti.

— Iá, Gúlbarshyn, durys aıtasyń. Almatyǵa barǵan soń, Qyrmyzynyń tıisti fakúltetke tapsyrýyn qadaǵala.

Qoshtasý aıaqtalyp, Almatyǵa baratyn avtobýs júrekterinde túrli armandardy terbetken jolaýshylardy toltyryp alyp, yńyrana júrip ketti. Áke kóńili perzentiniń bolashaǵy úshin be, álde onyń alysqa uzap bara jatqanyna kóńili tústi me, úıine sulq jetti.«Sapary sátti bolsyn» degen kórshilerine ernin jybyrlatty da, qora jaqqa bettedi. Tańnyń salqynynda qorada erekshe kútimge alynǵan birer qozy-laq bolmasa, ózgesiniń bári jaıylymda. Biraq sharbaqqa jaqyndaı berip, tań qalyp toqtap qaldy. Anaý kúnnen beri Qyrmyzynyń súıikti serigine aınalǵan tory qunan  qamaýda tur. Qasynda Álı bar. Syrt qaraǵan Asqarbekke ekeýi muńdasyp turǵandaı kórindi. Sálden soń aqyryn daýyspen sóılegen Álıdiń sózderi qulaǵyna jetti.

— E-e, torym, keshegi bal kúnder kózden ushty, alaıda kóńilden kóshpeıdi. Qyrmyzy ketip edi, meniń kóńilim jarym bolyp qaldy. Iá, sen de bir túrli muńdy kórinesiń.

Mássaǵan, týǵaly beri Qyrmyzymen birge oınap, birge ósken Álıdi óz ulyndaı kóretin edi. Sóıtse, bul balalar ǵashyq bolyp úlgeripti ǵoı. Ózine búldirshin kórinetin Qyrmyzy men Álıdiń mahabbat áleminiń shyraǵyn jaqqandaryna sener-senbesin bilmeı, ary qaraı tyńdaı berdi.

— Tory, byltyrǵy jazda da Qyrmyzy qalaǵa barmaýdyń retin taýyp edi ǵoı. Ol kezde tipti kóńil bildirýge dátim jetpeı júrgen. Al bıyl ol nege taǵy bir qýlyq jasap, Almatyǵa barmaı qalmady eken? Endi onyń nazdy kúlkisinsiz men qalaı kún keshemin? Saǵynyshtan qusa bolmasam etti. — Tory qunan Álıdiń sózin qostaǵandaı basyn shulǵyp-shulǵyp qaldy.Ótken jazda da qyzyna «oqýǵa bar» dep qolqalaǵanda, dál jolǵa shyǵar kezde ol kenetten basy aınalyp, tósek tartyp qalǵany bar.  Onysy qalaǵa barmaýdyń amaly eken ǵoı. Áke júreginde óz qalaýy men perzentiniń tańdaýy taıtalasqa tústi. Aqyry óz qalaýyn durys dep tapty. Jylqy dese ishken asyn jerge qoıatyn qyzy áke qıalynda salıqaly muǵalim beınesinde munartyp kórindi. Aqyryn jylystap shyǵyp, úıine kire berip edi, hatshy qyz Sara kele qaldy.

— Asqarbek aǵa, sizdi ákim aǵaı shaqyryp jatyr.

— Oǵan ne kerek bolyp qaldy tań atapaı?

— Keńsege júrińizshi.Mán-jaıdy Murat aǵaı ózi túsindiredi. — Qazdańdaı basqan qyzdy kóligine otyrǵyzyp, aýyl ákimdiginiń aldyna kelip bir-aq toqtaǵan Asqarbek tez-aq ishke enip ketti.

— Qosh keldińiz, Asqarbek aǵa! — Murat ornynan turýǵa yńǵaılanǵansha, Asqarbek ózi qolyn usyndy.

— Qosh kórdik. Tań salqynymen jasaıtyn tirlikterim bar. Nege shaqyrdyń?

— Asyqpańyz. Shaı iship otyryp áńgimeleseıik.

— Ýaqytym tar bolyp tur.

— Jaraıdy, onda birden iske kóshelik. Aýdannan nusqaý aldym. Jergilikti kásipkerlerdiń arasynan ınvestor tartyp,  aýylǵa mádenıet úıin turǵyzsaq dep edik. Jarty shyǵyndy aýdan ákimdigi óz jaýapkershiligine alady. Aýyl jastaryna arnalǵan memlekettik baǵdarlama negizinde...

— Já, jattandy sózderińdi aıtpaı-aq qoıshy. Túsindim. Investor bol deısiń ǵoı. — Asqarbek qulaǵyna ábden sińip qalǵan «memlekettik baǵdarlamalar» degen sózdi aıaqtatpastan, ákimge tik qarady.

— Iá, dál ústinen tústińiz, aǵa! Óz aýlyńyzdy órkendetýge ózińiz úles qossańyz dep otyrmyn.

— Jaraıdy. Qajetti qujattardy daıyndata ber. Búgin taýǵa baryp, sharýashylyqtarymdy aralap qaıtýym kerek.

— Onda kelistik. Óte qýanyshtymyn, — degen ákim Asqarbekti áýdem jerge deıin shyǵaryp saldy. Murat qýanbaı qaıtsin, bir aptadan beri aýdannyń ámirin oryndaı almaı, ábden álektenip edi. Aýylda qaltasy qalyń kásipkerler barshylyq bolsa da, mádenıet úıiniń qurylysyna ınvestor bolýdan jeme-jemge kelgende bári bas tartqan bolatyn. Sońǵy úmiti Asqarbekte edi. Úmiti aqtaldy, zildi buıryq oryndaldy.

Asqarbek úıine kelgende, kórshi-qolań tegis jınalyp, toqymqaǵar jasap jatyr edi. Alys saparǵa birinshi ret attanǵan qyzynyń jolyna qut tilegen Gúljamal dastarhanyn túrlendirip, Aına kórshisiniń tilegin tyńdap otyr.

— Qyrmyzynyń osy ketkeni ketken. Qyz bala onsyz da qonaq emes pe? Ári oqýǵa túsip, qalalyq bolsa, keıin turmysqa shyǵyp, sonda qalyp qoıar, — degen Aınaǵa Asqarbek ashyq jaqtyrmaı qarady.

— Seniń tilegiń sáýegeılikpen astasyp ketken be? Qumalaq ashpaısyń ba ózi? Eneńnen juqqan bolar, sirá!

— Shamdanba, ákesi. Siraǵasyn aıtqany ǵoı, — dep Gúljamal jaıdaqtatyp edi, oǵan otaǵasynyń ashýy basyla qoımady.

— Qudaıdyń janynan kelgendeı, balanyń taǵdyryn kesip-piship sóıleýge uıalmaısyń ba, Aına? — dep túnergen kúıi shaıyn soraptady.

— E, nesine uıalamyn? Qyzdyń turmys quryp bólek ketetini atam zamannan belgili. Álde qyzyńdy kúıeýge bermeı, ómir-baqı janyńda ustaıyn dep pe ediń? — Aýzy jeńil Aına órshelenip,sózdiń órtin laýlatty.

— Kúıeýge tıip, qalada qalady degenińdi aıtyp otyrmyn. Men biletin Qyrmyzy qalada qalmaıdy.

— Asaǵa, Qyrmyzyń jolǵa shyqqan soń, kóńiliń buzylyp otyrǵan sıaqty. Biz jaqsy tilekter aıtý úshin jınalǵanbyz. Renjı kórme, — dep Aınanyń kúıeýi Qalı maıdalaı sóıledi.

— Tegin oqýǵa túse almasa, aqyly bólimge de oqyta beremiz dep otyrmyz. — Gúljamal bir jaǵy maqtanyp, bir jaǵy sóz qolamtasyn óshirgisi kelgendeı bárine estirte daýystady.

— Meniń qyzym grantta oqıdy, — dep Aına da esesin jibermeı keýdesin kere qaldy.

— A moı Serega sovsem ne hotel ýchıtsá, — dep Nastá jıylǵandardy bir kúldirdi.Rasynda da onyń uly ýnıversıtet túgil aýyldyń mektebin áýpirimdep júrip zorǵa támamdaǵan. «Bir qaýym qazaqtyń ishinde otyrsa da, ómiri aýzyn qazaqsha ashqan emes. Osy áıelge tańym bar. Ne ishi shirigen ultshyl, nemese óz tiline berilgen adal orys,» — dep ekiudaı oıǵa ketti Asqarbek. Aýdanǵa talaı jıyndarǵa baryp júrip baıqaǵany, ákimder jaǵy orys tilin aqsúıekter tilindeı kóre me, áıteýir qatynas qaǵazdaryn oryssha ádipteýge ázir turatyn. Jınalysqa bir orys kelse, dúıim qazaq sonyń tilinde shúldirleıtin. Al myna Nastá qalyń qazaqtyń ortasynda jıyrma jyldan artyq tursa da, áli óz tilinde saıraıdy.

— Seregań bizdiń Qyrmyzymen birge oqydy emes pe? — Gúljamal emen-jarqyn áńgimeniń kórigin qyzdyryp otyr.  Birin-biri túsinedi, degenmen ekeýi de óz tilderinde sóıleıdi. «Adam men adam sóıleskenshe» degen osy ǵoı,» — dep oılady Asqarbek.

Áńgimemen otyryp, tús bolǵanyn baıqamaı qalǵan qonaqtardyń aldy jyljyǵanda, Asqarbek te sharýa qamymen fermalaryn aralaýǵa ketti. Asyl tuqymdy jylqy ósiretin kásipker toǵyz qorasyn zańdastyryp alǵan. Jumysshylaryna sáýletti úıler turǵyzyp, turmystyq tehnıkamen jabdyqtap, el ishine úlgi bolǵan. Sonda keıbir qısyq aýyzdardyń «jalǵyz qyzynan basqa eshkimi joq, baryn jumysshylaryna shashpaǵanda qaıtsin» degen qańqý sózdi de talaı qulaǵy shalǵan. Estise de estimegendeı keıip tanytatyn. Basqa zar bolsa, munyń kinási emes qoı. Qyrmyzynyń aldynda bir uly boldy. Odan bas-aıaǵy eki-úsh saǵattyń ishinde aıryldy. Ne aýrý ekenin eshkim sol kúıi bile almady. Aýzynan qara sý aǵyp, talyqsyǵan ulyn aýdan ortalyǵyna jetkizse de, ol jerdegiler esh qaıran qyla almady. Al Qyrmyzy týǵanda Allasynan kúni-túni onyń amandyǵyn tiledi. Qyzynan soń Gúljamal eki ret qursaq kóterdi. Biraq uldary birinen soń biri shetinep ketti. «Kóz tıdi» deýshi edi marqum anasy. Qara qulaqtanyp ósip kele jatyp, jaýqazyndaı qıylǵan sábılerine Asqarbek te sol dertti tańatyn. Endi jalǵyzy men jary aman bolsa bolǵany. Osyndaı san alýan oılarmen júrip, úsh qorany tekserip úlgerdi. Kún eńkeıgen shaqta úıine ketýge qamdandy. Buryn úıde Qyrmyzy barda  ońtaıyna kelgen jumysshynyń úıine qona beretin. Búgin Gúljamaldy jalǵyz qaldyrǵysy kelmedi. Kólikte kele jatyp, alaýlap batyp bara jatqan kúnge qarady. Qyp-qyzyl sáýlesimen aq sharby bulttardy sharpyǵan  kún keshki aspandy túrli reńdermen baıytyp jiberipti.  Anaý jibek bult erke qyzynyń aqsha júzindeı.Al mynaý qyzyl túske bókken batys atyrap Qyrmyzynyń jaqsy kóretin qyzyl kóılegindeı. Tabıǵattyń sulýlyǵyn qyzynyń ajarymen astastyrǵan áke úıine asyǵys jetti. Jalǵyz júrse, shaı ishe almaıtyn áıeliniń buny kútip tamaqtanbaı otyrǵanyn biletin. Otaǵasy kele sala, Gúljamal birden daıyn dastarhanǵa shaqyrdy. Áńgimesin de sabaqtaı otyrdy.

— Otaǵasy, Gúlbarshyn  habarlasty. Jolda ketip barady eken. Amandyq bolsa tańǵa salym jetpekshi eken.

— Alla joldaryn ońǵarsyn.

— Sen ketkeli beri as batpady. Jalǵyz ózim tamaq iship jarytpadym. Ánsheıinde úıden shyqpaıtyn Álı de kelmedi.

— Sol Álı úıdi torýyldaı bermesin. — Kúıeýiniń kenetten aıtqan qatqyl eskertýine áıeli tańdanyp qaldy.

— Nege? Qudaıy kórshimiz. Ózi bir jaqsy bala.

— Kelmesin desem, kelmesin. Qazbalaı bermeshi. Qyzymyz boı jetti.

— Olar bir úıdiń balalaryndaı ósti emes pe?

Asqarbek budan ary sózge kelmedi. Keshki jańalyqtardy qalt jibermeıtin ádetimen teledıdar aldyna jaıǵasty. Qalta telefonyn alyp qarap edi, qyzynan tildeı habarlama kelipti: «Áketaı, men Almatyǵa jetken boıda oqýǵa tapsyramyn.» Betinen qaqpaı ósirgen qyzynyń órshil minezine súısingen ákesi alańsyz uıqyǵa ketti.

Aýyldyń jazǵy túni maýjyrap-aq tur. Aýada deneni sál tońazytar salqyn lep bar. It úrse de, tysqa shyǵatyn aýyl qazaǵynyń biri — Álı. Tóbeti qyryldaı úrgenge shyqsa, jigitter jınalyp kelip tur. Eski klýbtyń úıindisine baryp, áńgime-dúken qurýdy shetterinen ádetke aınaldyrǵan.

— El jatsa da, enekem jatpaıdynyń naq ózi ekensińder. — Álı jigitterge oń qabaq tanyta qoımady.

— Tańdy tańǵa uryp júre beretin Álı Qyrmyzy ketken soń úı kúshik bolyp qalǵan ba?

— Eı, Úsen, sen ne tuspaldap tursyń?

— Ótkende Qyrmyzy ekeýińniń atqa mingesip tún ishinde ózen jaǵasyna barǵandaryńdy bilmeı qaldy deısiń be?

— Aýylda jumys joqtyǵyn jeleý etip, aqyry ósek aıtýmen aınalysa bastapsyńdar. Jetisken ekensińder! — Álı Úsenmen sóz jarystyryp turmady, taıynshadaı tóbetin bosatty da, ózi úıine kirip ketti.

— Úsen, jel sózge áýestik rasymen de jaman qylyq qoı. — Dastannyń bul sózine Úsen ezýi kópire jaýap berdi.

— Kózim kórip turǵan soń aıtamyn. Birer kún buryn eki ǵashyq tory qunanǵa mingesip, aýyl syrtyna shyǵyp bara jatqanyn óz kózimmen kórgenmin. Bizdiń saqqulaq Suńqar sháýildep qoımaǵan soń dalaǵa shyqpaımyn ba? Sonda mahabbat dastanyna kezdeısoq kýá bolǵanmyn.

— Úsen, ıtke qustyń atyn qoıǵan sen de bir qıalı ekensiń, — dep tunshyǵa kúlgen Dastan kóshege qaraı aıańdady.Qıraǵan úıindiniń tusyna kelip, kúndelikti oryndaryna dúmderin basty. On shaqty jas jigit tún qarańǵysynda aýyldy arýaqtaı kezip júrýdi ózderinshe «jastyqtyń dáýrenin súrip júrmiz» dep oılaıtyn. Bilektisi júreksizin syra men araqqa jumsaý da sol seriliktiń bir kórinisi.

— Búgin syra alý Álıdiń kezegi edi. Ol úıinde mahabbatynyń muń teńizinde qalqyp júr. Olaı bolsa, Úsen barsyn jyndy sýǵa.

— Aýylǵa jańa mádenıet úıin salatyn bolypty. Jaqynda qurylysy bastalady eken, — dep Úsen sý jańa jańalyqtaryn shetinen sýyrtpaqtap ornynan qozǵala qoımady.

— Qurylysshylardy shetten ákeletin shyǵar. — Dastan óz alańyn bildirip edi, ony bilgish Úsen birden seıiltip jiberdi.

— Joq, ınvestor Asqarbek jumysshylardy tegis osy aýyldyń jigitterinen alamyn depti.

— Eki qolǵa bir kúrek tapsaq jaqsy ǵoı, — desken jastar bul jańalyqqa kádimgideı elegizip qaldy. Eshkim jumsamasa da, syra alyp kelgen Sergeı jigitterge teńdeı etip quıyp berdi. Jumyssyz aýyl jigitteri úshin jastyqty tekke ótkizbeı, shaıqap sharap ishý de bir baqyt bolatyn.

Arada bir apta ýaqyt ótpeı jatyp, el aýzyndaǵy jel sózdiń dińgegi bolǵan mádenıet úıiniń shynymen irgesi qalana bastady. Brıgadır ǵana aýdannan kelgen azamat, ózgeleri túgeldeı osy aýyldyń saıdyń tasyndaı jigitteri. Qurylys qarqyn alyp, kún ótken saıyn qabyrǵalar bıikteı berdi.

Almatyǵa barǵan soń, ýaqyt sozbaı, oqýǵa tapsyrǵan Qyrmyzy jeńgesimen birge «aýylym, qaıdasyń» dep tartyp otyrdy. Ol ákesiniń jarlyǵymen muǵalimdikke tapsyrmady, óziniń jan qalaýymen mal-dárigerlik mamandyǵyna tańdaý saldy. Aqyly, syrttaı bólimge qujattaryn ótkizip tastap, attyń basyn aýlyna burdy. Qyzynyń kele jatqanyn estigen Asqarbek bir qyzaryp, bir bozardy. Bul qyzdy erkin ósiremin dep júrip, eserge aınaldyryp almady ma eken?Óz júreginiń únin ǵana tyńdaıtyn ózimshil bolyp ketken be?San suraq naızadaı qadalyp, sol tún tynshı almady. Aýdan ortalyǵyna baryp, qyzyn kútip alǵanda da, sheshilip sóılespedi. Ákesiniń qahary uzaqqa barmaıtynyna sengen Qyrmyzy  bul sýyq raıǵa asa mán bermedi.

...Aıly túnde múlgigen ózen jaǵasynda shegirtkelerdiń shyryly ǵana tynyshtyqty buzyp tur. Tolǵan aı sútteı nuryn shashyp, appaq sáýlesimen  qos ǵashyqty aıalap turǵandaı. Toryǵa jaıdaq mingesken ekeýi aýyldan shyǵa bergende, Álıdiń ıti de sońdarynan ergen.

— Seni saǵynǵannan ýaqyt toqtap qalǵandaı kórinip edi. Endi baqytty shaqtarym zýyldap ótip jatyr. — Álı aıǵa qarap otyryp, súıiktisin ıyǵynan qushaqtady.

— Saǵyný kezegi maǵan kelgen sıaqty ǵoı. Áskerge barmaı-aq qoısań bolmaı ma?

— Shaqyrtý keldi. Otanǵa qyzmet-paryz, — dep myrs etti Álı.

— Ártistigińdi kórsetpediń be? Men úshin sál-sál ártis bolsań neter edi?

— Saıqymazaq ta boldym. Tekserý komısıasyna «júregim jıi soǵyp, keıde dirildep qalamyn» dep ótirikti soqtym. Olar túrli apparatqa salyp, júregimde aqaý joq ekenin bilip aldy. «Ǵashyǵymdy tastap kete almaımyn» dep olarǵa qalaı aıtamyn? — Qyrmyzy ózi úshin masqarampaz oınyn da oınaǵan jigittiń baýryna tyǵyla tústi.

— Úsh júz alpys bes kún seni kórmeý — men úshin úlken jaza, — dedi shilter bulttar men  juldyzdary samsaǵan  zerli aspanǵa qarap.

— Bir jylǵa qoıannyń terisi de shydaıdy, — dep ázildedi Álı.

— Men qoıan emespin, sondyqtan shydaı almaımyn, — degen erke qyz ózenniń jaqparyna tym jaqyn kelip otyrdy. Tóbet qyzdyń janyna jetip kelip, áldeneni unatpaǵandaı keıin sheginip ketti.

— Janym, qyrsyq botam, nege sýǵa sekiretin Qyz Jibekteı bolyp otyrsyń? — Álı kelip janyna otyryp edi, Qyrmyzy kóńilsiz qalpynan aınymady.Sóıtip otyryp, synaq suraqtaryn jaýdyrdy.

— Álı, men úshin aýylǵa jaıaý qaıtar ma ediń?

— It minip, ırek qamshylasam da, jeter edim!

— Tóbetińniń tisi qyshyp, maǵan umtylsa, ony óltirer me ediń?

— Aqyldy tóbetime seni shyn súıetinimdi aıtyp, sendirer edim.

— Al men myna ózenge qulasam qaıter ediń?

— Shaqyrsań da kelmeıtin qutqarý qyzmetine telefon shalar edim! — Jigittiń qaǵytpasyna  ókpesi qaınap shyǵa kelgen Qyrmyzy ornynan atyp turdy. Álı qyzdy toqtatpaq bolyp, bileginen ustap edi, ol bar pármenimen ıterip qaldy. Qoly qyzdyń bileginen ajyramaǵan kúıi Álı  ǵashyq gúlin qushaqtaı sýǵa qulap tústi. Túngi ózenniń sýyq sýy da eki ǵashyqtyń júrek jalynyn óshire almady.

— Seni súıetinim sondaı, sý ishinde turyp, sen jaýramasyn dep, kóılegimdi sheship berýge barmyn, — dep alqyna sóıledi Álı.

— Álı, meni jiberme! Men júze bilmeımin, — dep shyryldady Qyrmyzy.

— Attyń qulaǵynda oınaıtyn ǵashyǵym sýda qaýqarsyz eken ǵoı. Kel, arqama jabys!

— Teńiz tasbaqasyna uqsap, arqańdy tostyń ǵoı. Nar táýekel!

— Táýekel túbi jel qaıyq. Esersiń de ótersiń! — Sholp-sholp etken sýdyń dybysy men ekeýiniń daýystary túngi tymyq aýada qatty estildi. Álıge jabysyp, sýdan ázer shyqqan Qyrmyzy jaǵada ıegi ıegine tımeı qalshyldap tur. Álı malmandaı sý bolǵan kóılegin sheship, qyzdyń ıyǵyna japty.

— Men seniń sý kóılegińnen de jylynamyn!

— Tońa kórme, balapanym! — Qyrmyzyny qatty qysyp qushaqtaǵan Álı sálden soń onyń dirili basylyp qalǵanyn sezdi. Júrekteri birdeı soqqan, ómir jolynda aq mahabbatpen jolyqqan jastar aı astynda únsiz serttesti. Ásili, qazaq atamyzda «súıem» dep aıǵaılap aıtý qasıeti joq-aý. Ásirese, aırandaı uıyǵan aýyl jastarynda ondaı eýropalyq salt áli dendep ene qoımaǵan. Bular da solaı tilsiz ant ishti.

— Seni súıemin, gúlim! — dedi Álı ishteı.

— Kútemin,ǵashyq halimdi jurttan jasyryp kútemin! — Qyrmyzynyń júregi osylaı dep dúrs-dúrs etti. Sezim meıramyna mas bolǵan qos júrekte jalǵyz tilek alaýlap turdy: «osy tún ótpese eken.» Jazdyń qysqa túni aq tańǵa kezek berýge aınalǵanda, ekeýi aýyldyń ıtterin  dúrliktirip, úılerine oraldy. Qyrmyzy bólmesine terezeden kirdi, Álı jazǵy úıine kirip, uıqyǵa shomdy.

Ózin erte turdym dep oılaǵan Qyrmyzy anasynyń qanjar suraqtaryna tap boldy.

— Betiń nege sonsha tozańdanyp ketken?

— Terim qurǵaq emes pe? Sodan bolar.

— Shashyń da túsi ketip, uıysyp qalypty. Sýǵa túsken mysyq qusap otyrsyń.

— Qaıdaǵy sý, apa?Shashym tipti uzyn, azdap qısam ba deımin.

— Qyzym, shashyń — seniń kórkiń. Qysqa shashy jelpildegen qyzdardy unatpaımyn, — dedi ákesi.

— Qup bolady, ákeshim!

— Ákeshim degen bir aýyz sózińnen sadaǵa keteıin, — dep emirendi Asqarbek.

— Kórshi Álı áskerge baratyn bolypty. Sheshesi keshe qaqpa syrtynda turyp, solaı dedi. Búgin shaǵyn dastarhan jaıady eken.

— Apa, biz barmaımyz ba? — dep elp ete qaldy Qyrmyzy.

— Shaqyrmasa nesine baramyz? — Ákesi shart ete qaldy. Aıaq astynan Álıge nege sýyq qaraı qalǵan? Qyrmyzy ań-tań.

— Aýylda otyryp ta bir-birimizden shaqyrtý kútetin jaǵdaıǵa jettik. Aýyl degen aty bolmasa, qalanyń barlyq tikbaqaı dástúrlerin sińirip úırendik-aý. — Gúljamal bir kúrsinip qoıdy.

— «Nege keldiń?» degen sózdi estıtin shamam joq, — dep Asqarbek dastarhannan turýǵa yńǵaılandy. Kóńilinde kirbiń de saqtamaıtyn Qyrmyzy jaı-japsardy týra qazir anyqtamaq bolyp, ákesine suraq qoıdy.

— Áke, Álıdi nege unatpaı júrsiz? Buryn jaqsy kórýshi edińiz.

— Sen Álıdi bir kórseń aıtshy, tory qunanmen syrlasa bermesin. — Ákesiniń bul sózin ne shynǵa, ne qaljyńǵa balaryn bilmeı, Qyrmyzy anasyna qarady. Ol ıyǵyn qomdap, eshteńeden habarsyz ekenin ymdady.Úıdiń tirligi qyzý bastalǵanda, Álıdiń tóbesi kórindi. Onyń aýlaǵa kirgenin kórgen Qyrmyzy birden ústi-basyn rettep, shashyn jóndep, álek-shálek bola qaldy. Gúljamal sonda baryp Asqarbektiń nege torsańdap júrgenin qapysyz túsindi.

— Ápke, saǵat ekide qonaqqa kelińiz.

— Aqyry áskerge baratyn boldyń ba? Shybyqty at qyp minip, shańnan kórinbeı júretin balaqaı ediń. — Apasynyń sıpattamasy kúlkili kórindi me, álde Álımen qatarlasa shybyq-attardy jarystyrǵan bala kúni esine tústi me, Qyrmyzy kúlip jiberdi.

— Shaqyrǵandaryńa rahmet, balam. Árıne, baramyn.

— Apa, baramyz demeısiz be?

— Úlkenderdiń jıynynda seniń neń bar? Aıtpaqshy, Álı, sen tory qunanǵa qandaı syryńdy aıtyp júrsiń? Kókeń atqa aqtarǵan syryńdy estip qoıǵan sekildi. — Gúljamaldyń bul sózinen soń jigittiń qara tory júzi kúreńitip ketti.Toryǵa syr qylyp aıtqanyn jel taratpaǵan bolar. Kókesi tý syrtynan kelip, bárin estip alǵan eken ǵoı. Áı, qý kókesi-aı!

Álıdi taǵy eki jigitpen birge aýdan ortalyǵyna Asqarbek ózi jetkizip saldy. Týystary da ilese kelip, jigitterge sát sapar tilep jatyr. Bir shette turǵan Asqarbek Álıge eleýsiz ǵana:

— Balam, qunanǵa aıtqan syryń maǵan málim, — dedi.

— Bilemin, kóke, ımandaı syrymdy estipsiz. Ne deıin sizge? — Álı bul joly jaýaptan qashpaı, baısaldy sóıledi.

— Qyrmyzy — meniń ómirim, apasynyń jany. Sen úsh birdeı adamnyń taǵdyryna jaýapty bola alasyń ba?

— Kóke, o ne degenińiz? Men aldaǵy ómirimdi tek Qyrmyzymen ǵana elestete alamyn, — deı bergen jigitti Asqarbek toqtatty.

— Sezimiń shynaıy bolmasa, meniń gúlimnen aýlaq júr. Oshaǵan bolyp janyn jaralama!

— Joq, kóke! Qyrmyzy gúl bolsa, men onyń tynys alatyn topyraǵymyn! — Álıdiń bul sózine Asqarbek bas  shaıqady da qoıdy.

Qoshtasýdyń bir jyly mahabbat qamalyn berik eter. Saǵynýdyń bir jyly sezim irgetasyn nyǵaıta túser. Ańsaýǵa toly bir jyl aq mahabbattaryn baıandy eter...

Alǵashqy úsh kún Qyrmyzyǵa ótpesteı kórindi. Buryn-sońdy eshkimdi bulaı sarǵaıa saǵynyp kórmepti. Kimdi saǵynsyn? Ata-anasy únemi janynda.  Tipti kórshileri, týystary da osy aýyldan jyraqtap ketken emes. Saǵynyshtyń sary dámin alǵash tatqan boıjetken bul kúıin anasynan jasyra almady.

— Apa, qalǵan úsh júz alpys eki kúndi qalaı ótkizemin? — Órege qurt jaıyp turyp, anasyna erkeleı qarady.

— Bıyl aqpan jıyrma segiz kúnnen turady, — dep qaljyńdady anasy.

— Túý, apa, siz de meni qyljaq etýden rahat tabasyz-aý deımin.

— Kútýdiń qunyn súıgender biledi. Ákeń áskerge ketkende, eki jyl saryla kútkenmin. — Gúljamal óziniń jastyq shaǵyn saǵyna esine aldy.

— Eki jyl aýyr bolǵan joq pa, apa? — Qyrmyzy óreden qur alyp, aýzyn toltyra asady.

— Aýyr bolǵanda qandaı? Áne-mine keledi degende ákeń kóz aldyma elesteı bastady. Aspanǵa qarasam da, onyń júzin kóremin. Sýǵa qarasam da, ákeńniń kelbetin kóremin.

— Apa, qaljyńyńyz ba? Sizdi ondaı romantık dep oılamappyn, — dep Qyrmyzy shek-silesi qatqansha kúldi.

— Bireý keldi me? It nege úrip ketti, qyzym? — Gúljamal qyzyna qarap edi, ol ezýinde kúlki oınap, aýlaǵa shyqty. Kelgen uzyntura Sergeı eken.

— Prıvet, svetok, — dedi qurdastyǵyn paıdalanyp ázildep.

— Oryssha uqpaımyn. Orys tilin úshke oqyǵanmyn.

— Sálem, gúl!

— Aýdarmań sapasyz bolsa da, qabyldaımyn. Ne buıymtaı?

— Papam jiberdi, anyǵyn aıtsam, mamam jiberdi. Sharýashylyqqa jumysshy kerek degensińder me?

— Saǵan jylqy emes, túıe baqqan jarasady! — Qyrmyzynyń shymshymasyna Sergeı aqtaryla kúldi.

— Papam jumys izdegen edi.

— Sen túıindeme toltyryp, maǵan qaldyryp ket. Keshke ákeme beremin.

— Qaljyńyńdy qoıshy. Keshke papań keler shamada ózim bir soǵyp qaıtamyn. — Imıgen aryq jigit kósheniń ıtterin abalatyp, uzap ketti. Aına qaqpasynan moınyn sozyp, aýlasyna kirip bara jatqan Qyrmyzyny baıqap qaldy. «Osy qyz shoshaqaı ma, qalaı ózi? Bizdiń uldyń basyn aınaldyrypty. Endi myna oryspen yrjyńdasyp tur.» Ǵaıbat sózdi jany súıetin áıel bul oıyn, árıne, ishinde saqtaı almaı, aýylǵa ósektiń shoǵyn tastady.

Qurylysty bir qarap, sharýashylyqty da qamdap, Asqarbek úıine keshteý oraldy. Áıeli men qyzy keshki astaryn ishpeı, kútip otyrǵan.

— Áke, kúndiz Sergeı kelip ketti, — dedi Qyrmyzy jańalyqtardy anasynan birinshi jetkizetin ádetine basyp.

— Ne úshin kelipti?

— Ákesi sharýashylyqqa jumysshy bolaıyn dep talpynǵan kórinedi.

— Talpynǵan jerinen tapjylmaı otyra bersin. Araqqa úıir ol nememen alysyp ne muratqa jetpekpin?

— Otaǵasy, ózderiniń turmystary nashar. Jumysqa alsań jaqsy bolar edi. Nastáǵa da obal, eldiń qonaǵyn kútip, úıin áktep, bezek qaǵyp júrgeni. — Gúljamal áıelge ǵana tán meıirimmen kúıeýine kóp jaıdy baıandap berdi. Sóıtkenshe bolmaı, qaqpa tarsyldaı qaldy. Asqarbek ózi shyǵyp, Sergeımen az-maz sóılesti de, qaıtyp keldi.

— Shaı ish demediń be?

— Dastarhanǵa kel dep edim, kerjaqtyń «toıyp turmyn» demesi bar ma? — Asqarbektiń bul sózine anasy men qyzy jarysa kúldi.

— Senderdiń yqpaldaryńmen ákesin jumysqa alatyn boldym.

— Saýap jasapsyń, otaǵasy.Nastá aqyry kúıeýin tárbıelep alǵan eken ǵoı.

— Búkirdi kór ǵana túzeıdi, — dedi Asqarbek oılanǵan kúıi.

Syrǵyp aǵyp, keıde jyljyp aǵyp, bir jyl da ótti. Álıdiń jolyn kútken Qyrmyzydan sońǵy kúnderi degbir qashqan. Sonaý batys óńirde boryshyn ótegen súıiktisi aýlyna kele jatyr. Osyny oılasa, qyzdyń tynysy tarylyp ketedi. Ótken syrly kúnderi kóz aldyna sulý elesterin kóldeneń tartyp, júregin jıi-jıi soqtyratyn. Alǵashqy kýrsyn aıaqtap, aýylǵa tezdete kelýi de asylyna degen seziminiń qudireti. Tańǵa deıin kózi ilinbeı, dóńbekship shyqty.Shyǵys jaq bozarmaı jatyp, úıdiń tirligine aralasyp, áke-sheshesin tań qaldyrǵan Qyrmyzy endi saǵat sanaýǵa kóshti. Orta boıly, tyǵyrshyqtaı, qoı kózdi Álıin bir kórse, shirkin! Armandap júrip keshti de batyrdy. Aýylda jańalyq jatqan ba?Álıdiń áskerden kelgeninen búkil aýyl qulaqtanyp aldy. Taıly-taıaǵyna deıin qalmaı,  Álıdiń úıine aǵyldy. Tek ata-anasy barýǵa asyqpady. Tipti quttyqtap, baratyn oılary da joq sıaqty. Bolmashyǵa toqymyn baýryna alyp týlamaıtyn áke-sheshesine ne bolǵanyn túsinbeı dal boldy. Jan-júregi Álıdiń úıi tusynda bolǵanmen, úlkenderden asyp kete almady.Saǵynyshy Álıdi úıinde uzaq otyrǵyza qoımasy anyq qoı.Túnniń saltanat qurýyn typyrshı kútti. Ózen jaǵasyna ańsary aýyp, júregi órekpı kútti. Qýanyshy kemip, kóńili kirbińdene kútti. Bul tún Álı kelmedi. Tipti telefon da shalmady. Jylaýǵa aınalǵan qyzyn Gúljamal bala kúnindegideı shashynan sıpap jubatty.

— Múmkin alys joldan sharshap kelgen shyǵar. Týystaryn kórip kózaıym bolyp...

— Aı astynda bergen sertin jutty ma, apa?

— Bálkim, qalada bir jyl júrip, ózgergen bolar. — Bul sózimen Gúljamal qyzyn jubatýdyń ornyna jylatyp tyndy.

— Qalaı ózgeredi? Ózin essiz kútip júrgen meniń barymdy umyta ma? Qalaı? — Kóz jasy úzilgen monshaqtaı tyrstyrs tamǵan qyzyn anasy baýryna basty. Perzenti qamyqsa, aqyrzaman ornap qalǵandaı qınalatyn. Qyrmyzy bir ret óksise, apasy myń márte kúńirenetin. Qashan boı jetti bul qyzǵaldaǵy? At pen ıttiń ortasynda júrip, erkek shoralanyp ketti me dep qaýiptenetin. Sóıtken qyzy búgin mahabbatynyń zaryn shegip otyr. Gúljamal ne qaıran qylaryn bilmeı sarsyldy.

Qyrmyzynyń appaq úmitin arqalap, shyǵystyń shyraıly tańy da atty aqyry. Bul tańnan sezimine saýǵa suraǵan ǵashyq qyz belgisizdiktiń dertimen kúıip-jandy. «Nege?» degen suraq janyn qaryp barady. Úı telefonyn qansha ańdysa da, úmitin óleýsiretip, ol da melshıip qaldy. Ahylap júrip keshti áreń batyrdy. Qyzynyń bul sıqyn baıqaǵan Asqarbek ishteı Álıge ashýly. Apyraý, ókpesi bolsa kelip aıtpaı ma? Munyń «úsh taǵdyrǵa birdeı jaýapty bola alasyń ba?» degen sózine ne dep jaýap berip edi. Iá, esine tústi. «Men — Qyrmyzy tynys alatyn topyraqpyn» demep pe edi? Endi topyraq ekenin dáleldep, kesheli beri súlik sorǵandaı óńi qýqyldanǵan jan qyzynyń júregin shattyqqa toltyrmaı ma? Álde anaý qaqshańdaǵan Aına ulyn aınytyp tastady ma? Ne de bolsa jigittigin tanytyp, jalǵyzynyń jasyn tyıýǵa ózi kelýi kerek.Arpyldap ıt úrdi. Qyrmyzy syr bermeýge tyrysqanmen, óńi qubylyp ketti.

— Men shyǵaıyn, dedi Asqarbek. Kóp uzamaı úıge kirip:

— Qyzym, Sergeı kelip tur. Álıdiń úıinde saýyq keshi deı me?

— Bul Álıdiń kózin shel basqan ba? Seregany jibergeni qaı sasqany? — Gúljamaldy mazalaǵan bul jaıt Qyrmyzyǵa múlde áser etpedi. Ǵashyǵyn kóretin, syrlasatyn sát týdy. Basqasy mańyzdy emes. Ákesine suraýly júzben qarap edi, ol basyn ızedi. Saýyq-saıranǵa barýyna ruqsat etti. Jalpy, Asqarbek qyzyna barlyq rette qaltqysyz senetin. Ózine ótirik aıtpaıtynyna, bulardy jaman atqa qaldyrmaıtynyna eshqashan shúbálanǵan emes. Jaı ǵana basyn ızegeni de sodan. Qyrmyzy shapshań jınalyp, úıden shyǵyp ketti.

— Asqar, qyzdyń jaıyn óziń bilesiń. Dertiniń daýasy qaladan tabylar. Qysqy sesıany kútpeı-aq, Almatyǵa jibersek pe eken?

— Ózinen surap kóreıik. Syrtynan sheshim qabyldaǵanymyz jaramas. — Asqarbek teledıdarǵa qarap otyrǵanmen, óz oıymen álek edi.

Saýyq keshi dep dabyraıtyp shaqyrǵany bolmasa, Álıdiń jazǵy úıine jınalǵan on shaqty qyz— jigit eken. Dastarhanda da anaý aıtqandaı qonaqasy joq. Jetim qyzdyń toıyna jaıylǵan dastarhandaı jutap jatyr. Kúndizgi úlkenderdiń jıynynan qalǵan— qutqan ǵana. Sergeı men Qyrmyzy kirip barǵanda, Álı Janatgúldiń janynda jabysyp otyrǵan bolatyn. Onyń qyzdy qushaqtap otyrǵanyn kórse de, saǵynyshy qyzǵanyshynan basym túsken Qyrmyzy kórgenin sol zamatta umytýǵa tyrysty. Álı sýyq amandasty. Muny kúnde kórip mezi bolǵandaı ernin bolarbolmas jybyr etkizdi. Qyrmyzy áldebir sumdyqty sezse de, eldiń nazaryn aýdarmas úshin, ózin ustap qaldy. Saǵyzdaı sozylǵan bas qosý on ekige taıap baryp tarqady. Qyrmyzy Álıdiń ózin shyǵaryp salaryna senimi kámil bolatyn. Myna masqarany qara! Ol Janatgúldiń janynda temekisin qushyrlana tartyp tur. Áskerden úırenip qaıtqan jalǵyz óneri osy tárizdi. Mańǵazdana sóılep, tútinin shıyryp qoıady. Qyrmyzynyń shydamynyń sheti sógildi.

— Álı,— dedi daýsy shyńyltyrlanyp. — Ekeýmiz sóılese alamyz ba?

— Eksǵashyǵyńnyń saǵan aıtary bar sıaqty, — -dep ájýalady Janatgúl. Mektep qabyrǵasynda baqtalasyp júretin osy bir sursha qyzdyń nesin alǵanyn bul bilmeı-aq keledi. Áıteýir, buǵan juldyzy qarsy.

— Janatgúl, men Álımen sóılesý úshin senen ruqsat suramaımyn. Álı, beri shyq! Sóılesemiz! — Bul joly qyzdyń daýsynan ótinish raıy ketip, ámir lebi esip turdy. Álı oqshaýlaý shyqty.

— Álı, seni saryla kúttim. Al seniń myna sýyq qalpyń ne? Eshteńeniń baıybyna bara almadym. — Demikpesi bardaı entige sóılegen qyzǵa Álı nazar salmaı, juldyz sanaǵan bolyp, kókke qarap tur.

— Álı, nege meniń janymdy aýyrtasyń?

— Osy suraqty saǵan qoıǵym keledi. — Álıdiń bul sózine Qyrmyzy selk ete qaldy.

— Astarlap sóılegendi qoı da, ashyp aıtshy.

— Men áskerge ketken kúni Sergeı keshke úıińe barypty. Ekeýiń uzaq áńgimelesipsińder. Bul azdaı mádenıet úıi ashylǵanda, aýyl jastary konsert qoıypsyńdar.

— Sen ketken kúni Sergeımen kezdespedim. Ol ákeme kelgen.

— Qoıa tur aqtalmaı. Sol konsertte ana oryspen qushaqtasyp án aıtypsyń. Onyń sýretterin maǵan dostarym salǵan. Men bárinen habardar bola tura, saǵan qushaq jaıa umtylaıyn ba?

— Álı, ol jaı sahnalyq qoıylym bolatyn. Biz ekeýmiz serttestik emes pe, janym?

— Saǵan bergen sertimdi buzamyn. Sergeımen jarasyp keterińe esh kúdiktenbeımin.

— Qaıdaǵy Sergeı? Men sen dep ómir súrip júrmin.

— Aıtpaqshy, ákeń orys kúıeý balasyna qymbat kóligin berip, ekeýiń taý asyp qydyrǵandaryńdy aıtpaı umytyp ketippin ǵoı. — Jigit ashshy mysqyldap, selkildeı kúldi.

— Endi aqtalmaımyn. Joq! Seniń osyndaı sezim qaraqshysy ekenińdi bilmeppin! — Jalt burylǵan qyz janynan ótkende Álı ózin saǵyndyrǵan átirdiń ısin sezdi. Sezdi de, aqylyna baǵynbaǵan júregi bir sát qyzdyń sońynan júgirýge az qaldy. Oqystan kózine Qyrmyzynyń oryspen túsken sýretteri elestedi. Sol sýretter qolyna tıgende bul ómirden baz keshken. Endi qıyndyq qamytyn kıý Qyrmyzynyń enshisinde. Osy oı toqtatqan jigit úı janynda tarqamaı turǵan dostarynyń ortasyna keldi. Janatgúl Álıdiń qolynan ustap, onyń nekeli áıelindeı tym taqalyp turdy.

Qyrmyzy alǵashqy arynymen qoraǵa bardy. Ózi kún saıyn mápelep júrgen tory qunanyna muńyn shaqpaq edi. Lyqsyp kelgen bar sezimin túıip tastap, toryny sharbaqtan jetektep alyp shyqty. Qarǵyp minip, quıǵyta shaba jóneldi. Tasyrlaǵan at tuıaǵynyń dúbiri Álıge de estildi. Ol sezimderin yzamen, alqynǵan ashýmen tumshalap tastap tura berdi. Al Qyrmyzy Álı ekeýi serttesken ózen jaǵasyna qaraı qustaı ushty. Joǵaltqanyn sol jerden tabatyndaı qunannyń bar shabysymen zymyrady. Osy jyldamdyqpen óz qasiretinen arylatyndaı qunannyń basyn erkine jiberdi. Sezimtal jylqy balasy ıesiniń jan azabyn sezgendeı dúbirlete shapty. Áp-sátte ózen jaǵasyna taban tiredi. Bári ornynda tur. Anaý tusqa bir túp qaraǵan ósken eken. Ózgesiniń bári báz-baıaǵysynnsha. Tek qana Álı joq. Joq! Qyz qumǵa tizerlep otyra ketip, egile jylady. Es bilgeli eńirep jylap kórmegen erke qyz tuńǵysh ret bordaı úgitilip jylady. Tory qyzdan alystamaı, moınyn soza jaqyn tur. Sońyn ala jetken ıti qyńsylap kelip, qyzdyń aıaǵyn qusha jantaıa ketti. Kóz jasyn aǵyzyp, qumǵa jatyp solyǵyn basqan qyzdyń júzin ıti jalap, aıanyshty dybyspen qyńsylap qoıa berdi. It ekesh ıt te adam janynyń arpalysyn sezip tur. Tory qalyń ernin jybyrlatyp, baıaǵy kúnderdegideı munyń qulaǵyn tistelep oınaǵysy keletindeı. «Janýarym, sen kýásiń adaldyǵyma! Álıdi qalaı saǵynǵanymdy saǵan ǵana aıtýshy edim ǵoı. Tiliń bolsa, ana anturǵan Álıge aıtar ma ediń meniń halimdi? Ony oılamaǵan bir sátim joq. Ol ózgelerdiń ósegine ılanyp, meni shetke qaqty. Torym, dertimniń daýasy bar ma meniń?» Qyrmyzy qaıta jylamsyrap sóılegende, ıti jerdi tyrnap, qunan tumsyǵymen qyzdyń ıyǵyntúrtti. Qyrmyzy otyrǵan ornynan túregelip, toryny syrlas dosyndaı qatty qushaqtady. Kenet qyzdyń qolyna yp-ystyq bir qol tıdi. «Álı!» dep basyn julyp aldy. Qatelesipti. Torynyń ar jaq qaptalynda soraıyp Sergeı tur.

— Sen qunanǵa minip shaýyp ótkende qaıda baratynyńdy boljap edim. Kóktem shyqsa, osy jaqqa kelýge qumartyp turatynsyń. İshim sezetin osy tustyń bir sıqyryn.

— Ol sıqyr joq endi! Joq!

— Men Álıge aramyzda eshteńe joǵyn aıttym. Ol meni tyńdamady. — Sergeı aǵyl-tegil jylaǵan qyzǵa jany ashyp, salaly saýsaqtarymen shashynan sıpady. Biraq jubata almady.

— Júr, qaıtaıyq. Qazir ata-anań izdep qalar, — dedi aqyry aýzyna sóz túspeı.

— Durys aıtasyń. Olar meni myna túrde kórmeý kerek. — Kesippiship sóılegen Qyrmyzy toryny jetektep, aýylǵa qaraı baratyn jolǵa tústi.

Munartqan aı syńar ǵashyqty jubata almaǵanyna nazalanǵandaı bult astyna kirip ketti…

Aıaldaýdy bilmeıtin ýaqyt zymyrap óte berdi. Jan dertine de osy ýaqyttan daýa tapqandaı, Qyrmyzy aýyl ómirine belsene aralasyp ketti. Anasynyń aqylymen qalaǵa qonys aýdarmady. Qıyndyqtyń ózi paıda bolǵan mekeninde tunshyqtyrmaq nıette aýylynda qalyp qoıdy. Mádenıet úıin jurt kóp jınalatyn berekeli orynǵa aınaldyrdy. Tamyz aıynda Abaıdyń týǵan kúnine arnap, aýyl jastary arasynda kórkem sóz oqý sheberleriniń saıysyn ótkizdi. Sonda Sergeı Abaıdyń «Jelsiz túnde jaryq aı» óleńin júregin ustap turyp, jatqa aıtyp, eldi súısindirdi. Boıynda joq ónerdi jaryqqa shyǵarmaq bolǵan jigitke kúlgender de tabyldy.

— Sol syn aıtyp otyrǵan pysyqaılar Abaıdyń bir óleńin jatqa aıtyp, aldyma kelse qanekeı, — dep Qyrmyzy Sergeıdi jaqtap shyrpyr boldy.

— Men eshkimge renjimeımin. Tek bir-aq nársege kóńilim tolmaıdy.

— Ol ne?

— Myna mádenıet úıiniń jaýapty qyzmetkeri, ári eńbekaqy alatyn, ári bar ataqty maldanatyn — Mereke. Al eńbek seniki.

— Ol jaǵyn qazbalamaı-aq qoı. Aýyl úshin bárimiz óz úlesimizdi qosýymyz kerek. — Qyzdyń bul jaýabyna Sergeı rıza bolyp, júregindegi qurmeti burynǵydan da arta tústi. Ónerpazdar keshiniń sońy Asqarbektiń syılyqtaryna ulasty. Qatysqandardyń báriniń kóńilinen shyqqan kásipker kópshiliktiń alǵysyna bólendi.

Qaýyrt tirlikti bir túıindep, aýyl keshi sánimen qulpyryp tur. Qaladaǵydaı kósheleri túzý bolmasa da, aq shań aýyl ústin tumshalasa da, bul meken ózinshe bir ystyq, ózgeshe bir kıeli kórinetin. Jas otbasylardyń qaısybiri qalaǵa qonys aýdarǵanmen, kempir-shaldar týǵan jerlerine qazyq bolyp qaǵylǵandaı jyljyr emes. Aýyldaǵy bardy damytyp, júırik jetpeıtin joqtan úmit úzbeı, aýyl tirshiligi jalǵasa berdi.

Erte túsetin shyǵys kúzi tosynnan aq kóbik qar atqan qaharly qysqa aınaldy. Aýyl ishindegi joldar tolassyz jaýǵan qarmen bitelip, qozǵalys qıyndady. Kósheni qardan arshýǵa shyqqan ákimdiktiń jalǵyz traktorynyń isi ónbedi. Asqarbek bastaǵan belsendi top aqyldasa kelip, aýyl kóshelerin tazartýǵa traktorlary bar azamattardy kezekke qoıdy. Jybyrlap bolsa da, jeltoqsan aıy ótip jatty. Aqyrǵan aıazǵa qaramaı— aq, aýyl turǵyndary jastardan taǵy bir tańǵajaıyp konsert kútti. Uzyn qulaq Táýelsizdik kúnine oraı jastardyń konsert ázirlep júrgenin «tikeleı efırge» shyǵaryp úlgergen.

Aıtýly kún de jetti. Táýelsizdik tarıhy qoparyla qozǵalyp, el ortasynda júrgen batyrlar shejire shertti. Ǵıbratty kesh jastardyń urandy ánimen aıaqtaldy. Sońǵy qatarda otyrǵan Álıge sahnada turǵan Qyrmyzy burynǵydan da sulý kórindi. Oılamaǵan jerden onyń qasynda án aıtqan bolyp turǵan Sergeıge kózi tústi. Onyń bar nazary Qyrmyzyda. Qyzǵanyshtyń qorqaý kúshigi ishinde qyńsylǵan Álı ornynan turyp, konsertke qatysqandardyń bólmesine qoıyp ketti. Sergeıdi kútti.  Tazy ıtteı súmetilgen nemege zil judyryǵynyń dámin bir tatqyzsa, odan keıin ózi de Qyrmyzyǵa jolaı qoımas. Mine, kútken Sergeıi kirip keldi. Qyrmyzymen qoltyqtasyp alypty. Álı qutyrynyp ketti. Qannen-qapersiz turǵan jigitke barystaı atyldy. Ol bul oılaǵandaı áljýaz emes eken. Munyń judyryǵyna temirdeı soqqymen jaýap berdi.

— Qyrmyzynyń janyna jolaýshy bolma! — dep tis arasynan ysyldady Álı.

— Meniń janymda kim júretinin sen sheshetin be ediń?

— Iá, bilem, maǵan ashýlysyń. Biraq áli de  meni súıesiń!

— Joq, men seni umyttym! Ózen jaǵasyna baryp, qum shaınap jylaǵan sátimnen beri seni umytqanmyn.

— Men qyzǵanyshtyń jeteginde kettim! Meni keshir! Seni jaqsy kóremin! — Álı Sergeıdi julqyp tastaı bere, Qyrmyzyǵa qaraı umtyldy. Qyzdyń sýyq júzinen taısalyp toqtap qaldy.

— Meni súıetinińdi jasyra almaısyń, — dedi úmitti kózben.

— Joq! Men Sergeıdi súıemin! — Myna sóz qaq basynan urǵandaı sileıtip salǵan Álı qatty da qaldy. Qyrmyzysy kóz aldynda jıren shashty kerjaqpen qol ustasyp ketip bara jatty.

Syrtqa shyqqan soń Sergeı ázer tilge keldi.

— Álıden qarymta qaıtarý úshin meni súıem dediń be? Ári dúıim jurttyń aldynda. Qyzyq boldy.

— Meni saǵan ıtermelegen ózi ǵoı. Endi nege aldyma kelip, «súıem» dep quny ketken sózin qaıtalaı beredi?

— Sen Álıge áli kúnge deıin ashýlysyń, biraq túbi ókpeń tarqar, qaıtadan juptaryń jarasar.

— Bir sýyǵan kóńildi jylytý múmkin emes.

— Iá, synǵan keseni qansha qursaýlasań da, syzaty kórinip turady. — Sergeıdiń bul teńeýine Qyrmyzy máz bola kúldi. Aýlada shatynaǵan aıazǵa qaramaı qımylsyz turǵan ákesi qyzyna salqyn sóıledi:

— Konsert bite sala qaıtpaısyń ba?

— Áke, men jaıaý keldim. Jarty saǵattaı ýaqytym jolǵa ketkeni sodan.

— Kir úıge, — dedi ákesi. Otbasylyq jınalystyń nyshanyn sezgen qyz úıine jyldam enip ketti.

— Aýylda ósek órship ketti. Sergeıge telip, «orys kúıeý balasyn taırańdatyp qoıdy» degen alyp-qashpa sóz qaptap ketti. — Anasynyń bul sózine Qyrmyzynyń ýáji daıyn.

— Apa, el ne demeıdi? Mán bermeńiz.

— Qalaı mán bermeımin? Anaý orys ta saıtandaı sap etip keledi de turady. Beısaýat kele bermesin.

— Áke, onyń ár kelisiniń máni bar. Ótkende bir kelgende Abaıdyń óleń kitabyn alǵan. Odan keıin...

— Qyzym, bizdiń alańdaýymyzdyń esh mánisi joq pa? Sergeı munda kelmeıtin bolsyn! Áńgime bitti! — Sózin qatqyl aıaqtaǵan Asqarbek qonaq bólmege ketti de, anasy men qyzy ońasha qaldy. Gúljamal qansha syr tartqanymen, qyzy ashylyp sóılespedi.

Adam tabıǵatynda tyıym salynǵan jaqqa qumartyp turatyny bar. Qyrmyzy da sondaı kúıge tústi. Júregine kúıik bolyp jabysqan Álı esiminen qutyldy da, qańtarda búrshik jarǵan jańa mahabbatyna kóńil tórinen oryn berdi. Ulty basqa bolsa da, dini bóten bolsa da, janyna jaqyn Sergeı dep bildi. Áke-sheshesi qyzdaryna Sergeımen kezdesýge tyıym salǵanymen, jastardyń saýyq keshterine barýyna qarsy bolmady. Ári jalǵyz qyzdaryna senim artatyn qalyptaryn ańǵartqandaı «kóp kidirme» dep dýman keshterge jiberetin. Búgin de aýyldyń balasynan qarıasyna deıin úılený toıynda júr. Tórebaı men Názıra toıhanaǵa jınalǵan eldiń aq tilekterine kómilip qaldy.

— Qarashy, qalyńdyq kóılegi kez kelgen qyzdy sulý etip kórsetedi, — dedi Qyrmyzy Sergeıge váls bılep júrip.

— Joq, men kelispeımin. Tek seni ǵana has sulý etip kórsetedi, al senen basqaniki jaı sulýlyqqa talpyný.

— O, Sereja, sen qazaqtyń ádebı tilinde sóıleıtin bolypsyń ǵoı?

— Qazaqtar úsh kúnnen keıin kórge de úırenedi. Orystar jıyrma jyldan soń qazaqsha úırenedi! — Jigittiń ázil-shynyn aralastyrǵan sózine Qyrmyzy emenjarqyn kúldi. Sheńber quryp turǵan jastardyń ishindegi Álıdi kózi shalyp qaldy, onyń janarynan ókinishtiń, saǵynyshtyń kóleńkesin kórgendeı boldy. Biraq qyz juregi selt etpedi.

Toıdan keıin ata-anasynyń kózin ala bere, Qyrmyzy Sergeımen birge úıine qaraı jylystady. Qas qylǵanda jyldam jetip bardy. Aýlada biraz sóılesip turǵandary sol edi, ákesi men anasy jerden shyqqandaı bolyp jetti. Asqarbek kele Sergeıge shúılikti:

— Saǵan qyzymnan aýlaq júr demep pe edim? Sóz uqpaıdy ekensiń!

— Aǵa, men sóz uǵamyn! Tipti qazaqsha jaqsy sóıleımin.

— Áke, siz dórekilik kórsetip tursyz!

— Qyzym, júr, úıge kireıik! — Anasy qolynan tartyp edi, qyzy qozǵala qoımady.

— Ket! — dep jekirdi Asqarbek. — Joǵal! Kápirge beretin qyz joq mende!

— Ketpeımin! Men qyzyńyzdy súıemin! — Jaıbaraqat daýyspen sóılegen Sergeı Asqarbekti doly ashý qyspaǵynda qaldyrdy.

— Taýda júrgen ákeńe bar! Aıazda iship, úsip qalmasyn! Mahabbatty qaıtesiń!

— Qudaı saqtaımyn dese saqtaıdy! — Bul joly jigit shıryǵa sóıledi. Asqarbek ony jelkesinen nuqyp, aýladan shyǵaryp jiberdi.

Úıine kire sala, qyzyna aıǵaılady.

— Álı ekeýińniń arań osy orystyń kesirinen sýydy. Endi ony jaqyn tartyp, juptaryń jazylmaıtyn dárejege jetipsiń. Aǵaıyn-týystyń ortasynda otyrǵan meni olaı masqaralama! Qar toqtap, jol ashylysymen qalaǵa attanasyń!

— Áke!

— Boldy! Aıttym — bitti, kestimúzildi!

— Ákeń durys aıtady. Bári seniń ıgiligiń úshin! — Apasy ákesin jaqtap sóılese, onda munyń muńyn tyńdar qulaq joq bolǵany. Osyndaı toqtamǵa kelgen Qyrmyzy bólmesine qaraı júgirdi.

«Qyrmyzy Almatyǵa ketedi eken» degen habardy estigen Sergeıden maza qashty. Surqaı ómirine sán berip turǵan jaryq juldyzy sónip qalatyndaı derttendi. Oılanyp-oılanyp dertiniń amalyn tapty: qazaqtyń óz saltymen qyzdy alyp qashý kerek, árıne, kelisimimen. Bul oıyn anasyna aıtyp edi, ol qoldaı ketti. Mahabbat maıdanynda ózin qorǵar anasy turǵanda neden taısalsyn?! Asqarbek fermalaryn aralap, tym kesh kelgen bir kúni eki jas jolyqty. Áńgimeleri qysqa bolsa da, kóp jaıtty anyqtady.

— Kúldi eldiń kózinshe súıem dep ediń ǵoı.

— Al sen ákeme «qyzyńyzdy súıemin» degensiń.

— Men shyn sóılegem!

— Men de aq sóılegem!

— Onda maǵan turmysqa shyqshy! — Sergeı qar ústine tizerlep otyra qaldy. Usynatyn júzigi bolmasa da, qyzǵa qolyn sozdy.

— Serigim, júzigiń bolmasa da, ıá deımin!

Aq qar, kók muzda ant-sý ishken ekeý toq kóńilmen tarqasty. Erteń túnde ortaq jańa ómirleriniń esigin ashpaqqa ýaǵdalasty.

Qańtardyń borany doldanyp, ysqyryna soǵyp tur. Jańa jaýǵan qardan shashý shashyp, úılerdiń   terezelerin qaltyratty. Borannyń tezine shydas bermeı, elektr symdary úzildi. Aýyl tegis qarańǵylyqta qaldy. Qarańǵyda ózderi «baqyt» dep at qoıǵan, ózgeler «essizdik» dep aıdar taqqan álemderine ený úshin qos ǵashyq josparly áreketterin oryndady. Qyrmyzy Nastányń aldyna kelin bolyp bardy. Ol munyń betinen súıip, «baqytty bolyńdar» dedi. Qarapaıym dastarhan. Aıadaı tar bólme. Shalqı janǵan maı shamnyń jaryǵy. Osynyń bári Qyrmyzyǵa qarabaıyr bolyp kórinbedi. Ol Sergeı ekeýiniń aldaǵy jubaılyq ómirleriniń sátti bolaryna senimdi edi.

Erteńine boran da basyldy. Sar shunaq aıaz turyp, kóbik qardy qatyryp tastady. Asqarbektiń úıinde naǵyz boran bastaldy. Bul doly borannyń tarqaı qoıýy ekitalaı edi.

— Qyzymyz joq!

— Ne deısiń? Joǵy nesi?

— Bólmesine tilhat qaldyryp ketipti!

— Ákel, oqıyq! — Asqarbek Gúljamaldyń qolyndaǵy tildeı qaǵazdy julyp aldy. Óz kózine ózi sener emes. Álpeshtep júrgen jalǵyzy bulardy tárk etip, orysqa qashyp ketipti. Asqarbek shógip otyra ketti.

— Ne isteımiz? Artynan qýǵynshy jibereıin be?

— Qaıdaǵy qýǵynshy? Moldany shaqyr! — Atan túıedeı aqyrǵan kúıeýiniń pármenin Gúljamal lezde oryndady. Molda kelgen soń Asqarbektiń aıtqany áıeldi esinen tandyrdy.

— Búgin qyzym qaıtys boldy. Jerleý rásimine qajettiniń bárin áperemin, ony óldige jarıalaısyń!

— Qyzyńdy óldi dep el aldynda jar salsań, onymen at quıryǵyn kesiskeniń bolady.

— Maǵan ýaǵyz aıtpa! Qaraly habardy el-jurtqa jetkiz!

«Qyrmyzy qaıtys bolypty» degen jamanat habar aýylǵa jaı oǵynan beter tarady. Qaza jaıly estigen Álı ornynan tura almaı qaldy. İshi ulyp qoıa berdi. Jylaýǵa sheshesinen arlanyp, tistenip, sup-sur bolyp ketti... Qorymnyń bir shetinen zırat qazýǵa kirisken top kóp áýrelendi. Toń bolyp qatyp qalǵan jer qazylar emes.

— Qalaı qazsańdar da, kór daıyn bolatyn bolsyn! Jerdi túrli tásilmen jylytyp, tońyn alyp tastańdar. Odan ary qazý ońaıǵa túsedi!

Molda óziniń atqarýy tıis joralǵysyn jasaýǵa kiristi.

— Búgin Allanyń quly Asqarbek qyzy Qyrmyzyny óldi dep jarıalady. Onymen barlyq týystyq, rýhanı baılanystaryn úzdi. Endi Qyrmyzy esimi tek marqumdardyń sanatynda ǵana atalady.

— Jalǵastyr! — dep túnerdi Asqarbek.

— Marqumnyń tirlikte jasaǵan kúnálaryn keshesińder me?

Jınalǵandardyń ishinen eshkim til qatpady. Shyrqyraǵan názik daýys qulaǵyna jetken Asqarbek miz baqpaı tura berdi. Sergeıin ertip, mola basyna jan dármen jetken Qyrmyzynyń etegi jasqa toldy.

— Áke, áketaı, perzentińdi ólimge qalaı qıdyń? Ákeshim, bul netkeniń? Anam da meni tirideı kómýge kelisti me? — Zarlap kelip aıaǵyna jyǵylǵan qyzyn kórse de, kóńil kózi soqyr bolatyn. Asqarbek qolyn jaıǵan kúıi qımylsyz tur.

— Áke, toqtat myna sumdyǵyńdy! Men — seniń qanyńmyn, janyńmyn!

— Táıt! Sumdyqty bastaǵan sensiń! Iá, meniń qanymsyń, biraq janym bolýdan qalǵansyń! Sen ana kápirmen qashyp ketkende bizdi oılamadyń! Endi men úshin ólisiń!

— Aǵa, Qyrmyzyny bulaı jazalamańyz! Meniń orys bolǵanym ba jazyǵym?

— Sendeı teris týǵan kerjaqqa qyz bergenshe, qyzymdy óltirgenim artyq! Qyrmyzym óldi! Kelesi jyly asyn beremin. Tory qunandy pyshaqqa shalamyn!

— Joq, áke, joq! Óz perzentińe bulaı jasama!

— Ary qaraı jalǵastyr, moldeke! — Asqarbek aıǵaı salyp edi, molda baǵanaǵy suraǵyn qaıta qoıdy.

— Jamaǵat, marqum Qyrmyzynyń tirlikte bilip, bilmeı jasaǵan kúnálaryn keshesińder me?

— Iá! — dedi Álı top ortasynan sańq etip.

— Iá! — desti qalǵandary da bir aýyzdan.

Sálden soń bos kórge barlyǵy topyraq tastaı bastady. Árbir kúrek laqtyrylǵan saıyn Qyrmyzynyń júregine bir-bir qasiret túıini bolyp baılana berdi. Sergeı jer baýyrlap qalǵan qyzdy qushaqtap turǵyzbaq edi.

— Men tirimin! Men tirimin! — dep Qyrmyzy jyn ıektegendeı selk-selk etip jylap jatty. Kór topyraqpen jabylyp, basyna bunyń tolyq aty-jóni jazylǵan taqtaısha qaǵyldy. Qyrmyzy tarqap bara jatqan qaraly toptyń sońynan eńbekteı umtyldy...

---