Ulttyq jádigerlerimizdi jańǵyrtý, jalǵastyrý bizdiń mindetimiz
Baıandama
Taqyryby: Ulttyq jádigerlerimizdi jańǵyrtý, jalǵastyrý bizdiń mindetimiz
«Qazaqstan - 2050» Jańa strategıalyq baǵytyn júzege asyrýda bizge – qazaq halqyna aıyryqsha jaýapkershilik júkteledi.
Taǵylymy mol tarıhymyzben, uly babalardyń ulaǵatty ómirinen alar tálimimizben biz aldaǵy asýlardan alqynbaı asamyz....
Q R prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna joldaýynan.
1. Elimizdiń táýelsizdik alýymen qazaqtyń ótken tarıhyna, áskerı óneriniń, qarý – jaraǵynyń tarıhyna degen qyzyǵýshylyq arta túsýde. Sol kóne jádigerlerimizdi joǵaltyp almaı, óskeleń urpaqqa nasıhattaý, ustazdardyń ǵana emes, búkil qazaq halqynyń mindeti. Qazaq halqynyń qolóneri kóne zaman taqyrybymen damyp, bite qaınasyp, mıras bolyp qalǵan baǵa jetpes baı qazyna. Sondaı ultymyzdyń óner týyndylaryn oqýshylarǵa murajaılardan, kitaptardan kórsete otyryp halqymyzdyń turmysymen túpsiz tereń tarıhymen tanystyrý. Oqýshylarǵa óz halqynyń mádenıetin tereń, jan - jaqty úırený, qolónerge qurmetpen qaraý, qadirleı bilý, ultjandylyq pen eńbekqorlyqqa úıretý, ol bizdiń mindetimiz.
Erkindikti ańsaǵan ata - babamyz, batyrlyǵymen bes qarýy arqyly ultaraqtaı dalamyzdy qorǵap, osy kúnge jetkizdi. Sol sebepti batyrdyń dýlyǵa, saýyt jáne qarý - jaraǵyn oqýshylarǵa nasıhattaı otyra tarıhymen tanystyrý. Elimizdegi etnografıalyq murajaılaryndaǵy oıýmen kómkerilgen, keń dala tósinen tabylǵan qarý - jaraq, kıimderi qazaq halqynyń mádenı ómiriniń shejiresi deımiz. Qazaqtyń dástúrli qarý - jaraǵyn elimizdiń kóptegen etnograf - tarıhshylary zerttep keledi. Sonyń ishinde eń alǵash zerttegen qazaq ǵalymy Sh. Sh. Ýálıhanov bolatyn. Sonymen qatar qazaqtyń dástúrli qarý - jaraǵynyń tarıhyn, formalary men túrleriniń qalyptasý tarıhyn naqtylaýda kóshpeli halyqtardyń ózderi týdyrǵan beıneleý óneri eskertkishteri – balbal tastar men ár zamandaǵy tasqa salynǵan petroglıfter, Qazaqstandy meken etken kóshpeli halyqtarmen ár zamanda kórshiles bolǵan qytaı, ıran, orys, túrik, monǵol t/b. halyqtardyń óner týyndylarynan kórýge bolady. Qazaqtyń dástúrli qarý – jaraǵyn – «er qarýy – bes qarýdy» qorǵanýdyń nemese atys - shabystyń quraly retinde ǵana qarastyrý tym jetkiliksiz. Óıtkeni, mundaı ustanymnyń aqyry dástúrli qarý - jaraqty túptep kelgende jeke tulǵalar – batyrlardyń qarýlary degenge ǵana syıdyrady.
Osyǵan oraı mektep qabyrǵasynda oqýshylarǵa qazaqtyń jaýyngerlik qarý – jaraǵy týraly tanymy men túsinigin keńeıtip, umytylyp bara jatqan qazaqtyń kásibı qolónerin boılaryna sińdire bilsek utarymyz kóp. Jas urpaqty ultymyzdyń kóneden kele jatqan turmys – saltymen, ómirimen, sonyń ishinde qarý - jaraqtyń jasalý tarıhymen tanystyryp, olardyń úıirme jumystarynda nemese eńbek sabaǵynda ıkemdiligi men sheberligin, ónerge degen súıispenshiligin, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý maqsatynda «Jaýyngerlik qarý - jaraq jáne qosalqy bólshekteri» degen taqyryp boıynsha 11synyp jáne 7synyp oqýshylary «Ulttyq qolóner» atty úıirmesinde jumystandy. Ulttyq qolónerdi dáripteý maqsatynda, tehnologıa sabaǵynda «metaldy óńdeý» taraýy boıynsha 9synyp oqýshylary batyrdyń dýlyǵa - saýytyn jasaı otyryp, erekshe oıý - órnek arqyly bezendirip, shekimdeý ádisterimen tanysty. Osyndaı ulttyq tárbıe nátıjesinde úıirme jáne eńbek sabaqtarynda oqýshylar ózine mynadaı daǵdylar qalyptastyrady:
* İzdenimpazdyq;
*Shydamdylyq;
*İskerlik;
*Rýhanı mádenıet;
*Otan súıgishtik.
1. 2. Egerde qazaqtyń dástúrli qarý – jaraǵynyń etnografıasymen tanysatyn bolsaq ár rý - taıpalardyń ózine saı qarý - jaraǵy, jaýyngerlik kıimimen qosalqy bólshekteri bolǵan. Sol sebepti ózimizdiń mektep qabyrǵasynda oqýshylarmen birge jasaǵan qazaq batyrynyń qarý - jaraǵy sonyń bir aıǵaǵy. Qarý - jaraqty jasamas buryn shyǵý jáne jasalý tarıhymen tanysyp, ár rýdyń qarý - jaraǵyn zertteımiz. Sebebi biz jasaǵan qazaq batyrynyń qarý - jaraǵy ár rýdan alynǵan, biraq ta rý ataýy bólek bolsa da, tegi qazaq, ıaǵnı biz qazaq batyrynyń qarý - jaraǵyn jasap shyǵardyq. Ol óner týyndysyn jasamas buryn onyń bir tutas klassıfıkasıalyq sulbasyn jasap alýymyz shart.
Taqyryby: Ulttyq jádigerlerimizdi jańǵyrtý, jalǵastyrý bizdiń mindetimiz
«Qazaqstan - 2050» Jańa strategıalyq baǵytyn júzege asyrýda bizge – qazaq halqyna aıyryqsha jaýapkershilik júkteledi.
Taǵylymy mol tarıhymyzben, uly babalardyń ulaǵatty ómirinen alar tálimimizben biz aldaǵy asýlardan alqynbaı asamyz....
Q R prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna joldaýynan.
1. Elimizdiń táýelsizdik alýymen qazaqtyń ótken tarıhyna, áskerı óneriniń, qarý – jaraǵynyń tarıhyna degen qyzyǵýshylyq arta túsýde. Sol kóne jádigerlerimizdi joǵaltyp almaı, óskeleń urpaqqa nasıhattaý, ustazdardyń ǵana emes, búkil qazaq halqynyń mindeti. Qazaq halqynyń qolóneri kóne zaman taqyrybymen damyp, bite qaınasyp, mıras bolyp qalǵan baǵa jetpes baı qazyna. Sondaı ultymyzdyń óner týyndylaryn oqýshylarǵa murajaılardan, kitaptardan kórsete otyryp halqymyzdyń turmysymen túpsiz tereń tarıhymen tanystyrý. Oqýshylarǵa óz halqynyń mádenıetin tereń, jan - jaqty úırený, qolónerge qurmetpen qaraý, qadirleı bilý, ultjandylyq pen eńbekqorlyqqa úıretý, ol bizdiń mindetimiz.
Erkindikti ańsaǵan ata - babamyz, batyrlyǵymen bes qarýy arqyly ultaraqtaı dalamyzdy qorǵap, osy kúnge jetkizdi. Sol sebepti batyrdyń dýlyǵa, saýyt jáne qarý - jaraǵyn oqýshylarǵa nasıhattaı otyra tarıhymen tanystyrý. Elimizdegi etnografıalyq murajaılaryndaǵy oıýmen kómkerilgen, keń dala tósinen tabylǵan qarý - jaraq, kıimderi qazaq halqynyń mádenı ómiriniń shejiresi deımiz. Qazaqtyń dástúrli qarý - jaraǵyn elimizdiń kóptegen etnograf - tarıhshylary zerttep keledi. Sonyń ishinde eń alǵash zerttegen qazaq ǵalymy Sh. Sh. Ýálıhanov bolatyn. Sonymen qatar qazaqtyń dástúrli qarý - jaraǵynyń tarıhyn, formalary men túrleriniń qalyptasý tarıhyn naqtylaýda kóshpeli halyqtardyń ózderi týdyrǵan beıneleý óneri eskertkishteri – balbal tastar men ár zamandaǵy tasqa salynǵan petroglıfter, Qazaqstandy meken etken kóshpeli halyqtarmen ár zamanda kórshiles bolǵan qytaı, ıran, orys, túrik, monǵol t/b. halyqtardyń óner týyndylarynan kórýge bolady. Qazaqtyń dástúrli qarý – jaraǵyn – «er qarýy – bes qarýdy» qorǵanýdyń nemese atys - shabystyń quraly retinde ǵana qarastyrý tym jetkiliksiz. Óıtkeni, mundaı ustanymnyń aqyry dástúrli qarý - jaraqty túptep kelgende jeke tulǵalar – batyrlardyń qarýlary degenge ǵana syıdyrady.
Osyǵan oraı mektep qabyrǵasynda oqýshylarǵa qazaqtyń jaýyngerlik qarý – jaraǵy týraly tanymy men túsinigin keńeıtip, umytylyp bara jatqan qazaqtyń kásibı qolónerin boılaryna sińdire bilsek utarymyz kóp. Jas urpaqty ultymyzdyń kóneden kele jatqan turmys – saltymen, ómirimen, sonyń ishinde qarý - jaraqtyń jasalý tarıhymen tanystyryp, olardyń úıirme jumystarynda nemese eńbek sabaǵynda ıkemdiligi men sheberligin, ónerge degen súıispenshiligin, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý maqsatynda «Jaýyngerlik qarý - jaraq jáne qosalqy bólshekteri» degen taqyryp boıynsha 11synyp jáne 7synyp oqýshylary «Ulttyq qolóner» atty úıirmesinde jumystandy. Ulttyq qolónerdi dáripteý maqsatynda, tehnologıa sabaǵynda «metaldy óńdeý» taraýy boıynsha 9synyp oqýshylary batyrdyń dýlyǵa - saýytyn jasaı otyryp, erekshe oıý - órnek arqyly bezendirip, shekimdeý ádisterimen tanysty. Osyndaı ulttyq tárbıe nátıjesinde úıirme jáne eńbek sabaqtarynda oqýshylar ózine mynadaı daǵdylar qalyptastyrady:
* İzdenimpazdyq;
*Shydamdylyq;
*İskerlik;
*Rýhanı mádenıet;
*Otan súıgishtik.
1. 2. Egerde qazaqtyń dástúrli qarý – jaraǵynyń etnografıasymen tanysatyn bolsaq ár rý - taıpalardyń ózine saı qarý - jaraǵy, jaýyngerlik kıimimen qosalqy bólshekteri bolǵan. Sol sebepti ózimizdiń mektep qabyrǵasynda oqýshylarmen birge jasaǵan qazaq batyrynyń qarý - jaraǵy sonyń bir aıǵaǵy. Qarý - jaraqty jasamas buryn shyǵý jáne jasalý tarıhymen tanysyp, ár rýdyń qarý - jaraǵyn zertteımiz. Sebebi biz jasaǵan qazaq batyrynyń qarý - jaraǵy ár rýdan alynǵan, biraq ta rý ataýy bólek bolsa da, tegi qazaq, ıaǵnı biz qazaq batyrynyń qarý - jaraǵyn jasap shyǵardyq. Ol óner týyndysyn jasamas buryn onyń bir tutas klassıfıkasıalyq sulbasyn jasap alýymyz shart.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
«Ádebı – shyǵarmashylyq» kýrsynyń baǵdarlamasy
