InfoHub Logo

Álemdik kınomatografıa tarıhynda áıgili aǵylshyn jáne amerıkalyq rejıser Alfred Hıchkok úreıli fılm jasaýdyń sheberi retinde qaldy. Ol úreıge toly shytyrman oqıǵaly fılmder jasaǵan. Olardy trıller nemese saspens dep atady. Hıchkok kórermenderdiń psıhıkasyna yqpal ete alyp, olardy ózine baǵyndyrǵan. Ol barlyǵyn eseptegende 55 tolyq metrajdy fılm shyǵaryp, olardyń kóbisi álemdik kıno óneriniń klasıkasyna aınaldy. Ony amerıkalyq kıno akedemıanyń "Oskar" syılyǵymen birneshe márte marapattaǵan.

Alfred jastyq shaǵynda áserlengish, tipti qamkóńil bolǵan. Biraq keńpeıil ári jumbaq jan bolyp kóringen. Hıchkok óziniń tabıǵı bolmysyn eshqashan jasyrǵan emes, tek tuspaldap istegen. Jumbaq ári belgisiz obrazy onyń balalyq qorqynyshynan arylmaǵandyǵymen túsindiriledi. Bolmashy nársege jazyqty bolǵany úshin ákesi balasyn polısıaǵa aparyp, polıseılerdi balasyn kameraǵa otyrǵyzdyrtýǵa kóndiredi. Ol onda birneshe saǵatyn ótkizedi. Bul balanyń boıynda avtokólikter men polıseılerden úreılenetin komplekstiń paıda bolýy úshin jetkilikti ýaqyt edi. Bosatylǵannan soń, polıseılerden úreılenýi ómir boıy jalǵasty.

Onyń ata-anasy katolıkter boldy. Ákesi Londonda dúken ustap, azyq-túlik taýarlaryn satty. Alfred ıezýıt (katolık-monah uıymynyń músheleri) kolejinde oqydy, sosyn ınjener-shtýrmandyq (kemelerdi, ushaqtardy basqaratyn maman) mektepte bilim aldy. 1915 jyldan bastap telegraf kompanıasynda jumys isteıdi.  Ónerge áýestenip, London ýnıversıtetinde sýretshiler týraly dáris tyńdap, oqý ornyn bitiredi. Keleshekte ınjener bolý, ony qyzyqtyrmady. Ol kınomatografıaǵa berildi. Fılmderdi qumarlana kórip, bolashaqta kartınalardy ózi túsirýdi armandady.

1920 jyly Hıchkok Gollıvýd kompanıalarynyń biriniń Londondaǵy fılıalynda dızaıner bolyp jumys isteı bastady. Al 1923 jyldan bastap ózin rejıser retinde synap kóredi. Onyń alǵashqy avtorlyq shyǵarmalary «Rahat baǵy» (1925), sodan keıin «Taý qyrany» (1926). Biraq Hıchkoktyń úshinshi "Turǵyn" fılminde onyń budan arǵy shyǵarmashylyǵynyń ereksheligi kórindi. Fılm qoǵamǵa erekshe áser qaldyryp ári synǵa da ushyrady. Mamandar kórermendi kınonyń aıaqtalýyna deıin ustaı alatyn rejıserdiń týylǵanyn atap ótti. Bul baǵalaý Hıchkokqa bolashaqta qandaı janrdy tańdaýǵa bolady degen suraǵyna jaýap boldy. Hıchkok saspens pen trıllerdiń sheberi boldy.  1934 jyldan bastap, ol jyl saıyn jańa taspaǵa: «tym kóp biletin adam», «39 qadam», «jasyryn agent», «jas jáne jazyqsyz» fılmderin shyǵardy.  Este qalarlyq detali: derlik árbir fılmde ol birneshe sekýndqa sozylatyn kishkentaı rólde oınap, ózin-ózi túsirgen.

Hıchkok 1939 jyly Gollıvýdqa shaqyrylǵan kezde, 23 kartınanyń avtory boldy. Kelesi jyly ol «Rebekka» detektıvtik sýbtekstimen fılm-melodramasyn jasady. Bul áıeli jumbaq jaǵdaıda qaıtys bolǵan, sándi saraıdyń baı ıesine úılengen jas qyzdyń taǵdyry týraly Dafna Dúmordyń áıgili romanynyń ekrandalýy edi. Fılm jańa nusqasynyń oılap tabylýy usynylyp, halyqtyń kóńilinen shyǵyp, kórermenderdi sońǵy mınýtyna deıin ustady. Kartına Oskarǵa laıyq boldy. Akterler Loýrens Olıve men Djoan Fonteın rólderin jaqsy alyp shyqty. Búgingi kúni de bul fılmdi qyzyǵýshylyqpen kóredi.

Hıchkok budan keıin,  óziniń fılmderine sújeti kútpegen jerden burylys jasaıtyn senarı izdedi. Ol ekranda óziniń keıipkerleri, oqıǵalar jaıly tolyǵyraq áńgimelep, kórermenderdi is-áreketke qatystyryp, olarda sımpatıa(janashyrlyq) men antıpatıa sezimderin oıatýǵa tyrysty. "Aýladaǵy tereze" fılminde (1954) aıaǵy synǵan jýrnalıs, saǵynyshtan bar ýaqytyn tereze aldynda ótkizedi. Ol kórshi páterdegi  turǵyndardyń júris-turysynyń ózgeshe bola bastaǵanyn baıqaıdy. Onyń bul baqylaýy aqyr aıaǵynda, ózin-ózi óltirýine alyp keledi. Osy fılmnen keıin Alfred Hıchkok eń bedeldi jáne áıgili kınorejısserlardyń biri boldy.

Onyń kelesi «Psıho» (I960) fılmi, úreı janryndaǵy shedevr retinde moıyndaldy. "Qustar" (1963) kórermenderdi qarǵanyń júris-turysymen, trıller jáne saspenspen birýaqytta qorqytady: ol shynaıy ómir men fantasıka negizinde jasalyndy. Eki kartınada Hıchkokqa mıllıondaǵan qalamaqy(gonorar) alyp keldi.

Ár túrli elderdegi kóptegen rejıserler Hıchkokqa eliktep, soǵan uqsaǵysy keldi. Patshaıym Elızaveta rejıserdiń AQSH azamaty bolǵanyna qaramastan, rysar dárejesine kóterdi.

Búkil álemdik úreı patshasy Los-Andjelestegi úıinde búırek jetkiliksizdiginen qaıtys boldy. Onyń sońǵy sózderi qyzyna aıtyldy: «Men jaryqtyń óshkenin sezýdemin. Áıteýir, men endi shynymen dem alyp, uıyqtaı alatyn boldym...»

Hıchkok  fılmderine sújetti muqıat tańdaǵan. Ol «Uly fılm jasaý úshin úsh nárse kerek: senarı, senarı jáne taǵy da senarı» dep aıtqan.

---