Bas aýrýynyń sebepteri
Shıeleniske baılanysty: Qatty aýyrmaıtyn, biraq uzaqqa sozylatyn aýrý. Eshqandaı shanshý da bolmaıdy. Bas nemese moıyn aınalasynda túıindelip qalǵan sezim bolady. Jetkiliksiz uıqy, depressıa jáne stress eń basty sebepteri.
Mıgren (bas saqınasy): Qatty aýyrtatyn jáne shanshıtyn bas aýrýy. Kóbinese kózdiń artynda seziledi. Jaryqqa jáne daýystarǵa qarsy titirkený, loqsý jáne júrek aınýy bolady. Sebepteri mezgilsiz tamaqtaný jáne gormondy dári-dármekter.
Solqyldaý: Óte qatty aýyrtady. Kóbinese bir kóz aınalasynda nemese artynda seziledi. Murynnyń bitelýi, kózdiń jasaýraýymen birge bolýy múmkin. Aýrýy kóbinese uıqy kezinde keledi. Spırtti ishimdikter jáne temeki munyń eń basty sebepteri.
Gaımorıtke baılanysty: Aýyrtpaly jáne turaqty. Murynnan toqtamaı sý aǵady. Aýyrǵany muryn ústinen bastap, mańdaıǵa jáne qulaqqa deıin jaıylady. Sebepteri gaımorıt ınfeksıasy jáne murynnyń bitelýi.
Alergıaǵa baılanysty: Tanaýlardyń bitelýi, kózderdiń jasaýraýy, qyshytpa jáne bastyń shanshýy belgilerinen baıqalady. Gúl tozańy, zeń (zák, kógerý) jáne shań aýrýǵa sebep bolady.
Kofeınge baılanysty: Shanshytyp aýyrtady jáne shamadan artyq kofeın tutynýdan týyndaıdy.
Sharshaýǵa baılanysty: Aýrý, belgili bir jerdiń aýyrǵanymen shekteýli emes. Sharshatatyn fızıkalyq qozǵalystar, túshkirý, jótelý, isik, mıgrenmen birge kórinýi múmkin.
Súıek aralary: Basta qysym jáne qysylý sezimi. Jaqtyń aýryp shytyrlaýy arqyly belgisin kórsetedi. Jaqtaǵy keleńsizdik jáne stress buǵan basty sebep.
Revmatızm: Moıynda nemese bastyń artqy jaǵynda, qımyldaǵanda artatyn aýrýlar. Tuz jınalýynan jáne sýyqtan bolady.
Kózdiń sharshaýy: Kóz aınalasyndaǵy aýrý sezimi. Kórýdiń nasharlaýy jáne astıgmat aýrýdyń sebepteri.
Kózildiriktiń sáıkes kelmeýinen de bas aýyrady. Emi: kóz dárigerine qaranyp, kózildirikti aýystyrý kerek.
Jaqpaıtyn tamaq jese de bas aýyrýy múmkin. Emi: asqazandy tazartsa, bastyń aýrýy qoıady.
Qanazdyqtan da bas aýrýy týyndaıdy. Belgileri: bas aýyrady, kózdiń qarashyǵy ulǵaıyp, mańdaı muzdap, tamyrdyń soǵýy álsireıdi. Emi: basyńyzdy oramalmen qatty tańyp, tegis jerde shalqańyzdan jatyp bir sát demalyńyz. Keıin kofe nemese shaı ishińiz.
Oı eńbegimen aınalysatyn adamdar kúnine bir mezgil taza aýada serýendeýdi umytyp, kúni-túni qaǵazdan bas almaǵan kezderi basy aýyrady. Emi: a) legenge ystyq sý quıyp, 10-15 mınýt aıaqty tolarsaqqa deıin malyp otyryńyz; á) bir shaı qasyq jalbyz shóbin 1 kese qaınaǵan sýǵa tundyryp ishińiz, keıin demalyńyz; b) oı eńbeginen sharshap júrgen adamdardyń balyq jegeni abzal.
Bas aýrýyna bas saqınasy, jelke jáne júıke nevralgıasy da sebepshi bolady. Bul aýrýlar negizinen júıkeniń juqarýynan - álsizdikten týyndaıdy. Belgisi: basy aýyrady, ashýshań bolady, ıaǵnı sirkesi sý kótermeıdi. Emi: a) mazasyz oılardan arylyp, jaqsylap tynyǵý kerek; á) shaı ishý qajet; b) jumyrtqany shıkileı kesege jaryp, ústine qaınaǵan sý quıyp ábden aralastyryńyz, osyndaı qospany kúnde az-azdan ishseńiz, júıke aýrýynan qutylasyz.
Júıkeniń juqarýy (nevrastenıa, nevroz) - bul aýrý muǵalimderde jıi kezdesedi, ıaǵnı buny ýstazdardyń kásibı aýrýy dese de bolady. Emi: a) kúnde 1 as qasyqtan bal jeý kerek; á) kıikoty, qalaqaı t.b. dárilik ósimdiktermen emdelý kerek; b) mańdaıǵa juqalap kesilgen shıki kartopty tańyp qoıyńyz; v) tańerteńgilik ash qarynǵa aıran ishken - bas aýrýdyń myń da bir emi; g) basyńyz aýyrǵan kezde qos qolyńyzdy shyntaqpen qosa ystyq sýǵa malyp otyrsańyz, basyńyzdyń aýyrǵany qoıady. Ydystaǵy sý salqyndap bara jatsa, ystyq sýmen aralastyryp, temperatýrasyn bir qalypta ustańyz.
Qan taspasy (gıpertonıa), ateroskleroz aýrýyna shaldyqqanda kardıolog, terapevt dárigerlerge, ınsýltqa shaldyqqanda nevropatolog dárigerge, al mıyńyzda qaterli isik ne biteý jara bary anyqtalsa, neırohırýrg dárigerge qaralyp, tekserilip arnaıy em alǵan jón. Kekshıme, ıaǵnı meń-zeń etken menıngıt aýrýyna shaldyqqan jaǵdaıda ınfeksıonıst dárigerge baryp, em alǵan durys.