Úshburyshtyń, trapesıanyń orta syzyǵy týraly teorema
Sabaqtyń taqyryby: Úshburyshtyń, trapesıanyń orta syzyǵy týraly teorema.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Úshburyshtyń, trapesıanyń orta syzyǵy týraly toremaǵa tujyrymdama jasaý, esepter shyǵarýǵa qoldaný, geometrıalyq fıgýralardy ajyrata bilý.
Damytýshylyq: Taqyryp boıynsha negizgi máseleni anyqtap, kórsete bilý, tanymdyq – izdenis qyzmetin damytý.
Tárbıeligi: Ózdiginen izdenýge, bilim alýǵa, eńbeginiń nátıjesin baǵalaı bilýge úıretý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, kodoskop, buryshtyq syzǵysh.
Sabaqtyń túri: jańa teorıalyq materıaldy meńgertý.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, jeke, juptyq jumys.
Sabaqtyń barysy: I. Uıymdastyrý kezeńi
II. Úı tapsyrmasyn suraý(suraq - jaýap)
III. Jańa teorıalyq materıaldy meńgertý
IV. Esepter shyǵarý
V. Baǵalaý, qorytyndylaý
VI. Úıge tapsyrma berý
Qaıtalaý suraqtary.
1. Qandaı fıgýra tórtburysh dep atalady?
2. Úshburysh degenimiz ne? Elementterin ata.
3. Qandaı tórtburysh trapesıa dep atalady?
4. Qandaı trapesıany teń búıirli trapesıa dep ataıdy?
Jańa sabaq.
Úshburyshtyń orta syzyǵy dep onyń eki qabyrǵasynyń ortalaryn qosatyn kesindini ataıdy.
T e o r e m a 1. 8. Úshburyshtyń berilgen eki qabyrǵasynyń ortalaryn qosatyn orta syzyǵy onyń úshinshi qabyrǵasyna paralel jáne onyń jartysyna teń bolady.
C
D á l e l d e ý. DE kesindisi AVS úshburyshynyń orta syzyǵy bolsyn (24 - sýret)
D núktesi arqyly AV - ge paralel túzý júrgizemiz bul túzý Fales teoremasy boıynsha AS kesindisiniń ortasynan ótedi, ıaǵnı DE orta syzyǵyn qamtıdy. Endeshe, DE orta syzyǵy AV qabyrǵasyna paralel.
Endi DF orta syzyǵyn júrgizemiz. Ol AS qabyrǵasyna paralel.
AEDF tórtburyshy - paralelogram. Parallelogramnyń qasıeti boıynsha ED=AF, al Fales teoremasy boıynsha AF=FB. Sondyqtan ED=. Teorema dáleldendi.
Búir qabyrǵalarynyń ortalaryn qosatyn kesindi trapesıanyń orta syzyǵy dep atalady.
T e o r e m a 1. 9. Trapesıanyń orta syzyǵy onyń tabanyna paralel jáne olardyń jarym qosyndysyna teń bolady.
D á l e l d e ý. AVSD berilgen trapesıa bolsyn (27 - sýret).
V tóbesi men SD búıir qabyrǵasynyń ortasy R arqyly túzý júrgizemiz. Ol AD túzýin qandaı da bir E núktesinde qıyp ótedi. Úshburyshtar teńdiginiń ekinshi belgisi boıynsha RVS jáne RED úshburyshtary teń. Olarda SR=DP, salýymyz boıynsha, R tóbesindegi buryshtary vertıkal buryshtar bolǵandyqtan teń, al RSV men RDE buryshtary da teń, óıtkeni olar paralel. VS men AD túzýleri jáne SD qıýshysy jasaıtyn ishki aıqysh buryshtar. Úshburyshtardyń teńdiginen olardyń qabyrǵalarynyń teńdigi shyǵady: RV=PE, VS=ED.
Demek, trapesıanyń PQ orta syzyǵy AVE úshburyshynda orta syzyǵy bolyp tabylady. Úshburyshtyń orta syzyǵynyń qasıeti boıynsha PQ jáne
Úshburyshtyń, trapesıanyń orta syzyǵy týraly teorema. júkteý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Úshburyshtyń, trapesıanyń orta syzyǵy týraly toremaǵa tujyrymdama jasaý, esepter shyǵarýǵa qoldaný, geometrıalyq fıgýralardy ajyrata bilý.
Damytýshylyq: Taqyryp boıynsha negizgi máseleni anyqtap, kórsete bilý, tanymdyq – izdenis qyzmetin damytý.
Tárbıeligi: Ózdiginen izdenýge, bilim alýǵa, eńbeginiń nátıjesin baǵalaı bilýge úıretý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, kodoskop, buryshtyq syzǵysh.
Sabaqtyń túri: jańa teorıalyq materıaldy meńgertý.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, jeke, juptyq jumys.
Sabaqtyń barysy: I. Uıymdastyrý kezeńi
II. Úı tapsyrmasyn suraý(suraq - jaýap)
III. Jańa teorıalyq materıaldy meńgertý
IV. Esepter shyǵarý
V. Baǵalaý, qorytyndylaý
VI. Úıge tapsyrma berý
Qaıtalaý suraqtary.
1. Qandaı fıgýra tórtburysh dep atalady?
2. Úshburysh degenimiz ne? Elementterin ata.
3. Qandaı tórtburysh trapesıa dep atalady?
4. Qandaı trapesıany teń búıirli trapesıa dep ataıdy?
Jańa sabaq.
Úshburyshtyń orta syzyǵy dep onyń eki qabyrǵasynyń ortalaryn qosatyn kesindini ataıdy.
T e o r e m a 1. 8. Úshburyshtyń berilgen eki qabyrǵasynyń ortalaryn qosatyn orta syzyǵy onyń úshinshi qabyrǵasyna paralel jáne onyń jartysyna teń bolady.
C
D á l e l d e ý. DE kesindisi AVS úshburyshynyń orta syzyǵy bolsyn (24 - sýret)
D núktesi arqyly AV - ge paralel túzý júrgizemiz bul túzý Fales teoremasy boıynsha AS kesindisiniń ortasynan ótedi, ıaǵnı DE orta syzyǵyn qamtıdy. Endeshe, DE orta syzyǵy AV qabyrǵasyna paralel.
Endi DF orta syzyǵyn júrgizemiz. Ol AS qabyrǵasyna paralel.
AEDF tórtburyshy - paralelogram. Parallelogramnyń qasıeti boıynsha ED=AF, al Fales teoremasy boıynsha AF=FB. Sondyqtan ED=. Teorema dáleldendi.
Búir qabyrǵalarynyń ortalaryn qosatyn kesindi trapesıanyń orta syzyǵy dep atalady.
T e o r e m a 1. 9. Trapesıanyń orta syzyǵy onyń tabanyna paralel jáne olardyń jarym qosyndysyna teń bolady.
D á l e l d e ý. AVSD berilgen trapesıa bolsyn (27 - sýret).
V tóbesi men SD búıir qabyrǵasynyń ortasy R arqyly túzý júrgizemiz. Ol AD túzýin qandaı da bir E núktesinde qıyp ótedi. Úshburyshtar teńdiginiń ekinshi belgisi boıynsha RVS jáne RED úshburyshtary teń. Olarda SR=DP, salýymyz boıynsha, R tóbesindegi buryshtary vertıkal buryshtar bolǵandyqtan teń, al RSV men RDE buryshtary da teń, óıtkeni olar paralel. VS men AD túzýleri jáne SD qıýshysy jasaıtyn ishki aıqysh buryshtar. Úshburyshtardyń teńdiginen olardyń qabyrǵalarynyń teńdigi shyǵady: RV=PE, VS=ED.
Demek, trapesıanyń PQ orta syzyǵy AVE úshburyshynda orta syzyǵy bolyp tabylady. Úshburyshtyń orta syzyǵynyń qasıeti boıynsha PQ jáne
Úshburyshtyń, trapesıanyń orta syzyǵy týraly teorema. júkteý
You Might Also Like
