InfoHub Logo

Bilim berý salasy: Qatynas.
Bólimderi: Til damytý
Taqyryby: «Úı janýarlary»
Maqsaty:
Bilimdilik: balalardyń úı janýarlary, olardyń pirleri, adamǵa tıgizetin paıdasy týraly bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: úı janýarlary men olardyń tólderin ataýyn durys ataýǵa, zeıinin, este saqtaý qabiletin damytý. Belgili ereje boıynsha ózara áreket etý daǵdysyn jetildirý.
Tárbıelik: úı janýarlaryna súıispenshiligin arttyrý, olarǵa degen qamqorlyq sezimin oıatý jáne jaýapkershilikke tárbıeleý.
Kórneki quraldar: úı janýarlarynyń sýretteri, Alı men Aıa jáne atasy men apasynyń sýretteri.
Qoldanylatyn ádis - tásilder: suraq - jaýap, oıyn tehnologıasy, Mnema kesteleri
Sózdik jumys: Qambarata, Zeńgibaba, Oısylqara, Seksekata, Shopanata
Úshtuǵyrlyq: Úı janýarlary - domashnıe jıvotnye - Domestic animals

İs - áreket   kezeńderi	Tárbıeshiniń is - áreketi	Balalardyń is - áreketi
Motıvasıalyq -  qyzyǵýshylyq:	Balalardy sheńber jasaýǵa shaqyrady: Elimiz aman bolsyn! Aspanymyz ashyq bolsyn! Denimiz saý bolsyn! Ata - anamyz qasymyzda bolsyn! Meshin jyly baqyt ákelsin! Tórt túligimiz túgel bolsyn! Aq mol bolsyn! Bárimiz dos bolaıyq! Bárimiz baqytty bolaıyq!	Qyzyǵýshylyq tanytady. Elimiz aman bolsyn! Aspanymyz ashyq bolsyn! Denimiz saý bolsyn! Ata - anamyz qasymyzda bolsyn! Jylqy jyly baqyt ákelsin! Tórt túligimiz túgel bolsyn! Aq mol bolsyn! Bárimiz dos bolaıyq!  Bárimiz baqytty bolaıyq!
Uıymdastyrý -  izdenýshilik Refleksıalyq - túzetýshili	- Balalar, búgin bizdiń topqa kóptegen qonaqtar kelipti. Aldymen amandasyp alaıyq. Al búgingi sabaqtyń taqyryby «Úı janýarlary». Ondaı bolsa amandasyp alaıyq. ǴAJAIYP SÁT: - O - o - o balalar qarańdarshy bizge taǵy kimder qonaqqa kelgen eken? - Balalar, Álı men Aıa aýyldaǵy ájelerine qonaqqa barýǵa usynys jasap otyr, sender barasyńdar ma? Ondaı bolsa, avtobýsqa otyryńdar. Balalar bul avtobýsta kóńilimizdi kóteretin áýende bar eken. - Balalar, bul ándi bizde aıtyp kóreıik?! Ne týraly aıtylǵan? - Durys aıtasyńdar. Balalar, úı janýarlary oryssha, aǵylshynsha qalaı aıtylady? - Óte jaqsy. Apamyz ben ájemizge jetkenshe áli biraz júremiz, sondyqtan saıahatymyzdy ári qaraı jalǵaımyz. Jol jónekeı kóp qyzyqtar bolady. Balalar myna jaıylyp júrgen úı janýarlaryna qarńdarshy. Bul qaı janýarlar? - Durys aıtasyńdar bul qoı men eshki ǵoı. Qoı men eshkiniń adam ómirine qandaı paıdasy bar? - Óte jaqsy bul otra - otar qoı men eshkiniń piri, atasy kim? - Al qoı men eshki qalaı dybystaıdy? Qoıdyń tóli ne? Eshkiniń she? Óte jaqsy al biz qoıdy pushaıt - pushaıt dep, eshkini - shóre - shóre dep shaqyrady ekenbiz. Óte jaqsy tórt túliktiń pirileri senderge alǵysyn bildirip jatyr. - Oı balalar, avtobýsymyz nege toqtap qaldy eken? Taǵyda jolymyzǵa úıir - úıir jylqy kezdesipti. Balalar biz osy jylqy týraly ne biletinimizdi Alı men Aıaǵa aıtyp bereıikshi. - Mássaǵan myna jerde ne bop jatyr? Úı janýarlary men dala janýarlary bir jerde meken etedi dep kim aıtty? Balalar qarańdarshy bul duryspa? Osy jerde biz sendermen «Mekenine apar» oıynyn oınasaq qalaı qaraısyńdar? Oıyn sharty: Úı janýarlary men dala janýarlaryn ajyratyp, óz mekenine ornalastyrý. Palenegraf qoldaný. - Óte jaqsy balalar! Ári qaraı jolymyzǵa attanaıyq. (Ándetip ketedi) - Balalar, tabıǵat qandaı tamasha! Keremet! Oı avtobýsymyz nege taǵy toqtap qaldy? - Oıboı mynaý jaıylymda júrgen Álı men Aıanyń ájesimen atasynyń úı janýarlarymyna ózennen óte almaı tur eken. Olar súrinbeı ótip ketý úshin sender tórt túlik týraly taqpaq aıtyp berińder. Balalar úı janýarlarynyń tólderin qalaı shaqyramyz? - Óte jaqsy, qandaı zerek aqyldy balalar edińder, tamasha! - Al endi balalar, myna jerde biraz demalyp alaıyq. SERGİTÝ SÁTİ Balalar biz sendermen dostyq týraly sergitý sátimizdi oryndaıyq ıá! Renjitpe dosyńdy, Men qostaımyn osyńdy Tatý oınap árqashan, Kóter kóńil qoshyńdy. Oınaıyqta kúleıik, Kóńildenip júreıik. Baqyt kilti dostyqtyń, Tatýlyq dep bileıik. - Balalar, Álı men Aıany apalary qulynym, qozym dep erkeletedi eken. Apalaryń men atalaryń senderdi qalaı erkeletedi? - Ary qaraı saparymyzdy jalǵastyraıyq! Oı balalr, avtobýsymyz taǵy nege toqtap qaldy eken? - Myna jerde kóp túıeler jaıylymda júr ǵoı. Olar jolymyzdan ótkenshe olar týraly ne biletinimizdi aıtyp óteıik. Ol úshin Mnema kestesin qoldanyp ótelik! - Bular ne? - Túsi qandaı? - Dene múshelerin atap berindershi. - Deneleri nemen qaptalǵan? - Daýystaryn anyqtap ótelik! - Óte jaqsy balalar tamasha! - Nemen qorektenedi? - Turatyn mekeni qaı jer? - Tólderin qaıtadan bir eske túsirip jibereıik. - Adamǵa tıgizer paıdasy qandaı? - Balalar biz Álı men Aıanyń úıinede jettik. Iá, balalar óristen qaıtyp jatqan kórinedi. Olardy baǵyp qaǵatyn pirilerde bar eken. Balalar biz sendermen bir oıyn onap jibereıik! «Úı janýarlaryn tap!» Sharty: men senderge sýret kqrsetemin eger úı janýaryn kórsetsem, qol shapalaqtaısyńdar jaraıma! Balalar sabaǵymyzdy túıindeý maqsatynda Sýret kórsetedi: Qoı atasy – Shopanata Túıe atasy – Oısylqara Sıyr atasy – Zeńgibaba Jylqy atasy – Qambarata   Eshki atasy – Seksekata - Óte jaqsy. Mine aýylǵada kelip jettik. Álı men Aıanyń ájesine sálem bereıik. - Aýylǵa kelgen qonaqqa aq tamaq usynylady eken balalar. Qarańdarshy bizge Álı men Aıanyń ájesi ne quıyp berdi? - Durys aıtasyńdar! Endi biz tájirıbe jasap kóreıik. - Túsi qandaı? - Iisi qandaı? - Dámi she? - Suıyq pa, álde qoıý ma? - Jaraısyńdar, balalar! Álı men Aıamen qoshtasatyn sátte kelip jetti! Kýbıkty laqtyryp túsken úı janýaryna baılanysty jumbaq jasyrý. Kezekti bir janýar, Ústinde eki taýy bar. Aıaǵynda taǵasy bar, Moınynda jaǵasy bar. Minse kólik bolar, Saýsa qymyz bolar. Eki aınasy bar, Eki naızasy bar. Tórt syldyrmaǵy bar, Bir shybyrtqysy bar. Kishkene ǵana boıy bar, Aınaldyryp kıgen tońy bar. Tórt aıaǵy bar, Segiz tuıaǵy bar. Ieginde saqaly bar. Qonaqtarymyzbende qoshtasatyn sát keldi. Óz bala - baqshamyzǵa oralaıyq. Biz aqyldy balamyz, Aıtqan tildi alamyz. Búgingi kelgen qonaqqa, Saý bolyńyz dep aıtamyz!	Tań qalady, amandasady. Mnema kestesi boıynsha suraqtarǵa jaýapberedi. - Alaqaı bizge qonaqqa Álı men Aıa keldi. - Árıne, baramyz. Mnema kestesi boıynsha suraqtarǵa jaýap beredi. Avtobýsqa otyrady, áýendi tyńdaıdy. - Úı janýarlary týraly jáne olardyń tólderi týraly. Úı janýarlary - domashnıe jıvotnye - Domestic animals - Bul úı janýarlary qoı men eshki ǵoı. - Sútin ishemiz, etin jeımiz, júininen kıim keshek toqımyz. - Otar - otar qoıdyń atasy – Shopan ata! Eshki atasy - Seksek ata! Balalar tań qalady. - Qoı men eshki mańyraıdy. Qoıdyń tóli - qozy, eshkiniń tóli - laq. - Iá, bul durys emes qoı. Úı janýary úıde, ormanda meken etetin jabaıy janýarlar ormanda turaqtaıdy ǵoı. Oınaımyz! - Jaraıdy. Jylqy atasy Qambar ata, jylqynyń tóli - qulyn. Báz ony quraý - quraý dep shaqyramyz. Balalar kezekpen ár janýardyń mekenin anyqtaıdy. (Ándetip ketedi) Balalar tań qalady. - Biz úı janýarlaryna ózennen ótkenge bolysamyz! - Jylqyny – «quraý - quraý» Sıyrdy – «áýkim - áýkim» Qoıdy – «pushaıt - pushaıt»   Eshkini – «shóre - shóre» dep shaqyramyz. Balalar sergitý sátin jasaıdy. Renjitpe dosyńdy, Men qostaımyn osyńdy Tatý oınap árqashan, Kótnr kóńil qoshyńdy. Oınaıyqta kúleıik, Kóńildenip jureıik. Baqyt kilti dostyqtyń, Tatýlyq dep bileıik. - Botaqanym, qoshaqanym, tentegim dep erkeletedi. - Maldar óristen qaıtyp jatyr ǵoı joldan ótip jatyr. Sózdik jumys: Qoı atasy – Shopanata Túıe atasy – Oısylqara Sıyr atasy – Zeńgibaba Jylqy atasy – Qambarata   Eshki atasy – Seksekata - Túıe atasy - Oısylqara, túıeniń tóli - bota. Túıe bozdaıdy. Kós - kós dep shaqyramyz. - Maldardyń dybysy estiledi. - Olar úı janýarlary. - Aq, qara, qońyr. - Basy, denesi, tórt sıraǵy. Sıyr móńireıdi. Qoı mańyraıdy. Túıe bozdaıdy. Jylqy kisineıdi. - Shóppen qorektenedi. - Júnmen qaptalǵan. - Qorada mekendeıdi. Mnema kestesi boıynsha balalar suraqtarǵa jaýap beredi. - Sútin ishemiz, terisinen bylǵary etik daıyndaımyz, júninen baıpaq toqımyz. Etin jeımiz. Balalar oıyn sharty boıynsha jabaı janýarlar men úı janýarlaryn anyqtaıdy. Balalar amandasady. - Apasy bizge aıran men sút quıyp berdi. - Jasap kóreıik! - Aq. - Iisi joq. - Dámi táp - tátti. - Sút suıyq, aıran qoıý! Qoshtasady. Túıe – verblúd – Camel Jylqy – loshad – Horse Sıyr – korova – Cow Qoı – baran – Sheep Eshki – koza – Goat Biz aqyldy balamyz, Aıtqan tildi alamyz. Búgingi kelgen qonaqqa, Saý bolyńyz dep aıtamyz!