Hımıa páni boıynsha sabaqtarynyń jınaǵy
Qostanaı oblysy,
Amangeldi jalpy bilim beretin orta mektebi
hımıa-bıologıa pániniń muǵalimi Abdıkova Kamshat Shóptibaıqyzy
Hımıa páni boıynsha sabaqtarynyń jınaǵy
Qazirgi kezde ómir súrý kúrdelendi, bizdiń elimizde demokratıalyq qurylymdar paıda bola bastady. Búgingi mektep oqýshylary erteń óz jolynda kezdesken qıynshylyqtardy jeńýge, óz máselelerin ózderi sheshýge, sanaly sheshim qabyldaýǵa daıyn bolýdy úıretetin jańa tehnologıalardyń biri – “Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaýdy damytý”.
STO - dy damytý baǵdarlamasy álemniń túkpir - túkpirinen jınalǵan bilim berýshilerdiń birlesken eńbegi. Syn turǵysynan oılaý arqyly oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytýda hımıa páni boıynsha ótkizgen sabaqtarymnyń birneshe jınaǵyn usynyp otyrmyn.
Muǵalimniń mindeti – balanyń ózine degen senimin arttyrý, ózin tulǵa retinde sezinetindeı múmkindik ashý, ózin tulǵa retinde sezingen bala árqashan ómirde óz jolyn taba alady. Bilim berýdiń sapasyn jaqsartý maqsatynda Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn óz sabaqtarymda qoldanyp júrmin. Syn turǵysynan oılaý tehnologıasynyń meni qyzyqtyrǵany balanyń ózi izdenip dáleldeýi. Ol buryn tek tyńdaýshy bolsa, endi izdenýshi, oılanýshy, óz oıyn dáleldeýshi, al muǵalim osy áreketke baǵyttaýshy, uıymdastyrýshy.
Syn turǵysynan oılaý baǵdarlamasy oqýshynyń erkin sóıleýine, pikir talastyrýyna, dostarynyń oıyn tyńdaýǵa, problemany sheshý joldaryn izdeı otyryp, qıyndyqty sheshýge baǵyttalǵan baǵdarlama.
Syn turǵysynan oılaý degenimiz - sabaqta oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyra otyryp, óz oıyńdy erkin jáne zertteı talpyndyryp, tujyrym jasaý.
Syn turǵysynan oılaý degenimiz - oı qozǵaı otyryp, oqýshynyń óz oıymen ózgelerdiń oıyna synı qarap, estigen, bilgenin taldap, salystyryp, rettep, suryptap, júıelep, bilmegenin ózi zerttep, dáleldep, tujyrym jasaýǵa baǵyttaý óz betimen jáne birlesip shyǵarmashylyq jumys jasaý.
Oqýshylardy shyǵarmashylyq jumysqa baýlyp, olardyń belsendilikterin, qyzyǵýshylyqtaryn apttypa túsý úshin shyǵarmashylyq qabiletterin damytýda ártúrli ádis - tásilderdi qoldanýǵa bolady. Shyǵarmashylyq jumystar oqýshylardy oılaýǵa jetelep, qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, shyǵarmashylyq qabiletin arttyrýǵa, belsendilikke yntalandyrady.
Syn turǵysynan oılaýdy damytýdyń maqsaty barlyq jastaǵy oqýshylarǵa kez kelgen mazmuny synı turǵydan qarap, eki uıǵarym bir pikirdiń bireýin tańdaýǵa sanaly sheshim qabyldaýǵa úıretý.
Bul baǵdarlama jańa býyn oqýlyqtarynyń talaptaryn júzege asyrýda oqýshylardyń bilim deńgeıin kóterýde, balalardy shyǵarmashylyqqa baýlýda, oılaryn erkin aıtýda tez arada durys sheshimder tabýǵa atsalysatyn birden - bir tıimdi baǵdarlama dep esepteımin.
Syn turǵysynan oılaý - synaý emes, shyndalǵan oılaý. Oqýshylardyń da bul jumysty durys uıymdastyrǵan jaǵdaıda óz damý deńgeıine sáıkes oıy shyńdalyp, belgili bir jetistikterge jeteri sózsiz. Bilimniń bolashaqta paıdaǵa asýy, qajetke jaraýyn qalyptastyrady. Kóp aqparatty taldaı, jınaqtaı otyryp, ishinen qajettisin alýǵa úıretedi. Syn turǵysynan oılaý baǵdarlamasy qyzyǵýshylyǵyn oıatý, maǵynany taný, oı tolǵanys kezeńderinen túziledi. «Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaýdy damytý» tehnologıasymen jumys jasaý kezinde bul sabaqtar balanyń tanymdyq belsendiligin arttyrýǵa, óz betinshe bilim alyǵa, shyǵarmashylyǵyn qalyptastyrýǵa yqpal etetindigin atap ótsem, oqýshylar - oqýdyń (sabaqtardyń) qyzyqty, ujymdy birlesip jumys jasaýǵa úıretetindigin, bilimniń tereńdigi ári tıanaqtylyǵy artatyndyǵyn baıandaıdy. Bul jobamen jumysqa deıingi jáne keıingi kezeńin (aralyǵyn) salystyrý oqýshylardyń oqýǵa degen ynta - yqylasynyń artqandyǵynyń, adamı jaqsy qasıetterdiń qalyptasqandyǵyn, muǵalimniń shydamdylyq, tózimdilik sıaqty sapalarymen qatar oqýshylardyń basqany qabyldaý, túsiný, syılaýdy úırengendigimen sıpattalady.
Syn turǵysynan oılaý arqyly oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytý barysynda kelesi mindetterdi anyqtadym.
Mazmunǵa baılanysty mindetter:
1. Áńgimeni oqyp tanysady.
2. Mazmunyn ashady.
3. Keıipkerlerdi salystyra otyryp aıyrmashylyqtary men uqsastyqtaryn sıpattaı alady.
Syn turǵysynan oılaýdy damytýǵa baılanysty:
Oqýshynyń oqý men jazý arqyly synı turǵysynan oılaýyn damytý, qıalyn sharyqtatý jáne sezimin oıatý.
Toptyq jumys úrdisine baılanysty mindeti:
1. Oqýshylar bir - birimen pikirlese otyryp, ortaq qorytyndy shyǵarady.
2. Taqyryptyq túsiniksiz jerlerin aıqyndaıdy.
Z. Toptastarynyń suraqtaryna jaýap beredi.
4. Qorytyndy shyǵarady, óz pikirin dáleldeıdi.
Tárbıelik máni: Ózara qurmet sezimin týdyrý. Basqanyń pikirin syılaýǵa, sózin bólmeýge tárbıeleý.
Oqýshylardyń shyǵarmashylyǵynyń damýyna yqpal etý maqsatynda tapsyrmalardy óz betinshe aıaqtaý jumystaryn tapsyramyn.
Oqýshy áreketi:
1. Óz oıyn erkin jazý.
2. Ózgeni tyńdaı bilý jáne kómektesý.
3. Birlese áreket etý.
4. Óz áreketin taldaý.
5. Óz maqsatyn anyqtaý.
Synı turǵydan oqý men jazýdyń kómegi zor. Bul jumystardy birneshe taqyryptar kóleminde ótkizdim. Oqýshy jeke jumys isteýge jattyǵady. Óz oıyn kópshilikke jetkizýge yqpal etedi.
Sabaqtyń sońynda mátinniń taqyrybyna baılanysty óz oılaryn bildirip, kókeılerine ne túıdi sony qaǵaz betine túsiredi.
Synı turǵydan oqý men jazý baǵdarlamasynyń nátıjesi tómendegideı boldy. STO qurylymy boıynsha uıymdastyrylǵan sabaqtar balanyń izdenimpazdyq, zertteýshilik, dáleldeýshilik, shyǵarmashylyq qabiletterin damytatynyna kóz jetkizdim.
Sabaqta Syn turǵysynan oqytý tehnologıasynyń strategıalaryn paıdalana otyryp, balalardyń usynys - pikirlerin erkin aıtqyzyp, oılaryn ushtaýǵa jáne ózderine degen senimin arttyrýǵa múmkindik týǵyzyp otyrdym. Árbir ádis oqýshylardyń oılaýyna jáne qıalyna negizdelip keledi. Balanyń tereńde jatqan oıyn damytyp, olardy sóıleýge, dáleldeýge úıretedi.
Synı turǵydan oılaýdy damytý tehnologıalarynyń mysaldary
Synı turǵydan oılaý — bul sanaly maǵynany izdeý: óziniń kózqarasynyń qandaılyq bolýymen, basqalardyń da pikirin eskerip, qandaı da obektıvti oılaý jáne qısyny bar ózindik qate seniminen bas tarta bilý. Synı turǵydan oılaýdyń jańa ıdeıalardy usynýǵa jáne jańa múmkindikterdi kórýge qabiletti, máselelerdi sheshý kezinde mańyzy zor.
Bilýi qajet:
- aldyn - ala senimdilik týǵyzý;
- bilimderin bir - birine jetkizý;
- bul máseleni sheshýge osy bilimderiniń áser etýi.
Synı turǵydan oılaı biletin adam suraqtar qoıa biledi:
- Men ne bilemin?
- Men jańasha neni bildim?
- Meniń bilimim qalaı ózgerdi?
- Men osy bilimmen ne isteı alamyn?
XX ǵasyrda bilim berýdiń maqsattary men mindetteri ózgeredi, óıtkeni keleshekte málimetterdiń jınaqtalýy júktemeniń oqýshylardyń shamasynan tys bolýyna ákeledi jáne oqytýshynyń mindeti bilimdi kóbeıtý emes, osy bilimderin óz betimen alýǵa múmkindik beretindeı quralmen qamtamasyz etý.
Bilim berýdiń maqsaty men mindetiniń ózgerýi
Amangeldi jalpy bilim beretin orta mektebi
hımıa-bıologıa pániniń muǵalimi Abdıkova Kamshat Shóptibaıqyzy
Hımıa páni boıynsha sabaqtarynyń jınaǵy
Qazirgi kezde ómir súrý kúrdelendi, bizdiń elimizde demokratıalyq qurylymdar paıda bola bastady. Búgingi mektep oqýshylary erteń óz jolynda kezdesken qıynshylyqtardy jeńýge, óz máselelerin ózderi sheshýge, sanaly sheshim qabyldaýǵa daıyn bolýdy úıretetin jańa tehnologıalardyń biri – “Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaýdy damytý”.
STO - dy damytý baǵdarlamasy álemniń túkpir - túkpirinen jınalǵan bilim berýshilerdiń birlesken eńbegi. Syn turǵysynan oılaý arqyly oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytýda hımıa páni boıynsha ótkizgen sabaqtarymnyń birneshe jınaǵyn usynyp otyrmyn.
Muǵalimniń mindeti – balanyń ózine degen senimin arttyrý, ózin tulǵa retinde sezinetindeı múmkindik ashý, ózin tulǵa retinde sezingen bala árqashan ómirde óz jolyn taba alady. Bilim berýdiń sapasyn jaqsartý maqsatynda Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn óz sabaqtarymda qoldanyp júrmin. Syn turǵysynan oılaý tehnologıasynyń meni qyzyqtyrǵany balanyń ózi izdenip dáleldeýi. Ol buryn tek tyńdaýshy bolsa, endi izdenýshi, oılanýshy, óz oıyn dáleldeýshi, al muǵalim osy áreketke baǵyttaýshy, uıymdastyrýshy.
Syn turǵysynan oılaý baǵdarlamasy oqýshynyń erkin sóıleýine, pikir talastyrýyna, dostarynyń oıyn tyńdaýǵa, problemany sheshý joldaryn izdeı otyryp, qıyndyqty sheshýge baǵyttalǵan baǵdarlama.
Syn turǵysynan oılaý degenimiz - sabaqta oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyra otyryp, óz oıyńdy erkin jáne zertteı talpyndyryp, tujyrym jasaý.
Syn turǵysynan oılaý degenimiz - oı qozǵaı otyryp, oqýshynyń óz oıymen ózgelerdiń oıyna synı qarap, estigen, bilgenin taldap, salystyryp, rettep, suryptap, júıelep, bilmegenin ózi zerttep, dáleldep, tujyrym jasaýǵa baǵyttaý óz betimen jáne birlesip shyǵarmashylyq jumys jasaý.
Oqýshylardy shyǵarmashylyq jumysqa baýlyp, olardyń belsendilikterin, qyzyǵýshylyqtaryn apttypa túsý úshin shyǵarmashylyq qabiletterin damytýda ártúrli ádis - tásilderdi qoldanýǵa bolady. Shyǵarmashylyq jumystar oqýshylardy oılaýǵa jetelep, qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, shyǵarmashylyq qabiletin arttyrýǵa, belsendilikke yntalandyrady.
Syn turǵysynan oılaýdy damytýdyń maqsaty barlyq jastaǵy oqýshylarǵa kez kelgen mazmuny synı turǵydan qarap, eki uıǵarym bir pikirdiń bireýin tańdaýǵa sanaly sheshim qabyldaýǵa úıretý.
Bul baǵdarlama jańa býyn oqýlyqtarynyń talaptaryn júzege asyrýda oqýshylardyń bilim deńgeıin kóterýde, balalardy shyǵarmashylyqqa baýlýda, oılaryn erkin aıtýda tez arada durys sheshimder tabýǵa atsalysatyn birden - bir tıimdi baǵdarlama dep esepteımin.
Syn turǵysynan oılaý - synaý emes, shyndalǵan oılaý. Oqýshylardyń da bul jumysty durys uıymdastyrǵan jaǵdaıda óz damý deńgeıine sáıkes oıy shyńdalyp, belgili bir jetistikterge jeteri sózsiz. Bilimniń bolashaqta paıdaǵa asýy, qajetke jaraýyn qalyptastyrady. Kóp aqparatty taldaı, jınaqtaı otyryp, ishinen qajettisin alýǵa úıretedi. Syn turǵysynan oılaý baǵdarlamasy qyzyǵýshylyǵyn oıatý, maǵynany taný, oı tolǵanys kezeńderinen túziledi. «Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaýdy damytý» tehnologıasymen jumys jasaý kezinde bul sabaqtar balanyń tanymdyq belsendiligin arttyrýǵa, óz betinshe bilim alyǵa, shyǵarmashylyǵyn qalyptastyrýǵa yqpal etetindigin atap ótsem, oqýshylar - oqýdyń (sabaqtardyń) qyzyqty, ujymdy birlesip jumys jasaýǵa úıretetindigin, bilimniń tereńdigi ári tıanaqtylyǵy artatyndyǵyn baıandaıdy. Bul jobamen jumysqa deıingi jáne keıingi kezeńin (aralyǵyn) salystyrý oqýshylardyń oqýǵa degen ynta - yqylasynyń artqandyǵynyń, adamı jaqsy qasıetterdiń qalyptasqandyǵyn, muǵalimniń shydamdylyq, tózimdilik sıaqty sapalarymen qatar oqýshylardyń basqany qabyldaý, túsiný, syılaýdy úırengendigimen sıpattalady.
Syn turǵysynan oılaý arqyly oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin damytý barysynda kelesi mindetterdi anyqtadym.
Mazmunǵa baılanysty mindetter:
1. Áńgimeni oqyp tanysady.
2. Mazmunyn ashady.
3. Keıipkerlerdi salystyra otyryp aıyrmashylyqtary men uqsastyqtaryn sıpattaı alady.
Syn turǵysynan oılaýdy damytýǵa baılanysty:
Oqýshynyń oqý men jazý arqyly synı turǵysynan oılaýyn damytý, qıalyn sharyqtatý jáne sezimin oıatý.
Toptyq jumys úrdisine baılanysty mindeti:
1. Oqýshylar bir - birimen pikirlese otyryp, ortaq qorytyndy shyǵarady.
2. Taqyryptyq túsiniksiz jerlerin aıqyndaıdy.
Z. Toptastarynyń suraqtaryna jaýap beredi.
4. Qorytyndy shyǵarady, óz pikirin dáleldeıdi.
Tárbıelik máni: Ózara qurmet sezimin týdyrý. Basqanyń pikirin syılaýǵa, sózin bólmeýge tárbıeleý.
Oqýshylardyń shyǵarmashylyǵynyń damýyna yqpal etý maqsatynda tapsyrmalardy óz betinshe aıaqtaý jumystaryn tapsyramyn.
Oqýshy áreketi:
1. Óz oıyn erkin jazý.
2. Ózgeni tyńdaı bilý jáne kómektesý.
3. Birlese áreket etý.
4. Óz áreketin taldaý.
5. Óz maqsatyn anyqtaý.
Synı turǵydan oqý men jazýdyń kómegi zor. Bul jumystardy birneshe taqyryptar kóleminde ótkizdim. Oqýshy jeke jumys isteýge jattyǵady. Óz oıyn kópshilikke jetkizýge yqpal etedi.
Sabaqtyń sońynda mátinniń taqyrybyna baılanysty óz oılaryn bildirip, kókeılerine ne túıdi sony qaǵaz betine túsiredi.
Synı turǵydan oqý men jazý baǵdarlamasynyń nátıjesi tómendegideı boldy. STO qurylymy boıynsha uıymdastyrylǵan sabaqtar balanyń izdenimpazdyq, zertteýshilik, dáleldeýshilik, shyǵarmashylyq qabiletterin damytatynyna kóz jetkizdim.
Sabaqta Syn turǵysynan oqytý tehnologıasynyń strategıalaryn paıdalana otyryp, balalardyń usynys - pikirlerin erkin aıtqyzyp, oılaryn ushtaýǵa jáne ózderine degen senimin arttyrýǵa múmkindik týǵyzyp otyrdym. Árbir ádis oqýshylardyń oılaýyna jáne qıalyna negizdelip keledi. Balanyń tereńde jatqan oıyn damytyp, olardy sóıleýge, dáleldeýge úıretedi.
Synı turǵydan oılaýdy damytý tehnologıalarynyń mysaldary
Synı turǵydan oılaý — bul sanaly maǵynany izdeý: óziniń kózqarasynyń qandaılyq bolýymen, basqalardyń da pikirin eskerip, qandaı da obektıvti oılaý jáne qısyny bar ózindik qate seniminen bas tarta bilý. Synı turǵydan oılaýdyń jańa ıdeıalardy usynýǵa jáne jańa múmkindikterdi kórýge qabiletti, máselelerdi sheshý kezinde mańyzy zor.
Bilýi qajet:
- aldyn - ala senimdilik týǵyzý;
- bilimderin bir - birine jetkizý;
- bul máseleni sheshýge osy bilimderiniń áser etýi.
Synı turǵydan oılaı biletin adam suraqtar qoıa biledi:
- Men ne bilemin?
- Men jańasha neni bildim?
- Meniń bilimim qalaı ózgerdi?
- Men osy bilimmen ne isteı alamyn?
XX ǵasyrda bilim berýdiń maqsattary men mindetteri ózgeredi, óıtkeni keleshekte málimetterdiń jınaqtalýy júktemeniń oqýshylardyń shamasynan tys bolýyna ákeledi jáne oqytýshynyń mindeti bilimdi kóbeıtý emes, osy bilimderin óz betimen alýǵa múmkindik beretindeı quralmen qamtamasyz etý.
Bilim berýdiń maqsaty men mindetiniń ózgerýi
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Taqyryby: Domalaq ana. Zattyń sanyn bildiretin sózder.
-
Maqsaty: Balalardyń bilimdi, jan - jaqty bolýǵa úıretý. Bilýge, úırenýge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Jarysýǵa, jarysta jeńimpaz bolýǵa umtylýyn damytý. Bilimdi, daryndy, ozyq bolýǵa tárbıeleý.
