InfoHub Logo

العاش رەت قازاقستاندىق تەڭگە 1993 جىلى 15 قاراشادا اينالىمعا ەنگىزىلدى. سول ۋاقىتتان بۇل كۇن رەسمي تۇردە ۇلتتىق ۆاليۋتا كۇنى رەتىندە اتالىپ كەلەدى.  بۇل ماقالادا قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى - تەڭگە تۋرالى قىزىقتى فاكتىلەردى اتاپ وتكەندى ءجون كوردىك. تەڭگە – قازاقستان اۋماعىندا بىردەن-بىر زاڭدى تولەم قۇرالى بولىپ تابىلادى. تەڭگەنىڭ گرافيكالىق كەسكىنى «تەڭگە» ءسوزى باستالاتىن، تانسكريپسياسى «ت» دىبىسىن بىلدىرەتىن، ەجەلگى تۇركى ءالىپبيىنىڭ سيمۆولى بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ ءوز بەلگىسى بار.

العاشقى تەڭگەلەر گەرمانيا مەملەكەتىندە سوعىلعانى تاريحتان بەلگىلى. ولار جەزدەن  (مىس، نيكەل جانە مىرىش قورىتپاسىنان) جاسالعان. 1998 جىلى وسكەمەن قالاسىندا «قازاقستان تەڭگە سارايى» اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى.  قازاقستاندا تەڭگەنىڭ ەنگىزىلگەن كەزدەگى باعامى 1 تەڭگە = 500 رۋبل قاتىناسىندا (1 دوللارعا 4،75 تەڭگە) بولىپ بەلگىلەندى. تەڭگەنىڭ امەريكاندىق ۆاليۋتا - دوللارعا قاتىستى اينالىمى العاشقى جىلى 10 ەسەگە السىرەپ، 1994 جىلى 16 قىركۇيەكتە  1 دوللار - 47،05 تەڭگەنى قۇراعان بولاتىن. بانكنوتتىڭ العاشقى ەسكيزىن 1992 جىلى ت. سۇلەيمەنوۆ جاساعان. ەسكيزدە ءال-فارابيدىڭ پورترەتى بەينەلەنىپ، العاش رەت «تەڭگە» ءسوزى جازىلعانى ءمالىم. العاشقى قاعاز بانكنوتالارى، ياعني 1، 3، 5، 10 جانە 20 تەڭگەلىك نومينالدار اۆتورى-  و. ميتيۋحين ەكەنىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەيدى. ەڭ العاشقى بانكنوتتاردا: ءال-فارابي، ءسۇيىنباي، قۇرمانعازى، شوقان، اباي، ءابىلقايىر حان، ابىلاي حان سياقتى تۇلعالارى بەينەلەنگەن. بانكنوتتاردىڭ بىرىندە تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ بەينەسى بەينەلەنۋى مۇمكىن ەدى، ءبىراق ن.نازاربايەۆ بۇل نۇسقانى قۇپتاماعان. العاشقى بانكنوتتاردى لوندونداعى Harrison&Sons فابريكاسى باسىپ شىعارعان. جاڭا اقشانى قازاقستانعا جەتكىزۋ ءۇشىن 4 يل-76 ۇشاعى قاجەت بولدى، ولار وتە قۇپيا جاعدايدا ورالدان لوندونعا جانە كەرى 18 رەيس جاسادى. وسى تاپسىرىس ناتيجەسىندە Harrison&Sons داڭققا جانە جوعارى ماراپاتقا - ۇلىبريتانيا پاتشايىمىنىڭ التىن بەلگىسىنە يە بولدى. 2011 جىلدان باستاپ ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ ءتورتىنشى بۋىنى قازاقستاندىقتاردىڭ قولىنا تيە باستادى. «سامۇرىق» سەرياسىنا 500، 1000، 2000، 5000، 10000 جانە 20000 تەڭگەلىك بانكنوتتار كىرەدى. ولاردىڭ ءبىر جاعىندا «قازاق ەلى» مونۋمەنتى مەن كوگەرشىندەر بەينەلەنگەن. كەلەسى بەتىندە سۋرەتشىلەر ەلوردا پانوراماسى، الماتى پانوراماسى، ەرتىس وزەنى مەن ءۇستىرت بەينەلەرى ورنالاستىرىلعان.

سونىمەن قاتار، قازاقستاندىق اقشا الەمدەگى ەڭ ادەمى اقشالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ءۇش جىل قاتارىنان ول الەمنىڭ ۇزدىك اقشاسى قاتارىندا 2011، 2012-2013 جىلدارى 10 مىڭ، 5 مىڭ جانە 1000 تەڭگەلىك بانكنوتتار بولعانى بەلگىلى. ايتا كەتەرلىك جايت، تەڭگەنىڭ ماتىندەرى ەكى تىلدە كوشىرىلگەن الەمدەگى جالعىز ۆاليۋتا.

ۋ.م.دجولدىبايەۆا ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

د.ا.كەسيك  ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ گەوگرافيا جانە تابيعاتتى پايدالانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى

---