- 12 قار. 2020 00:00
- 446
ايقاس
جۋان قارىن تورى بيەنىڭ تىزەسىنە تۇسكەن قارا جالى بار، جەر سىزعان مول قۇيرىعى بار. كوزىنىڭ بىرەۋى سونانىڭ كوزىندەي اپپاق، ەكىنشىسى مولدىرەگەن قوڭىر. جۇرت ونى شاعىر بيە دەپ اتايتىن. ءقازىر پۇلىستەي جىلتىراعان جۇمىر ساۋىرىنا قونعان شىبىن-شىركەيلەردى قۇيرىعىمەن قاعىپ، وتتاۋعا كىرىستى. جانىندا جاس قۇلىنى ءجۇر. قۇلىنشاقتىڭ جىبەك جالىن جەل جەلپيدى. كىشكەنە قۇيرىعىن تەز-تەز وڭعا-سولعا سەرمەيدى. ەنەسىن اينالا شاۋىپ ويناقتايدى. وسىناۋ ادەمى دۇنيەگە كەلگەنىنە قۋانادى. ويىنعا قىزىعىپ ۇزاپ كەتسە، ەنەسى وقىرانىپ سوڭىنان بارادى.
— الىستاپ كەتپە، اداسارسىڭ، جازىم بولارسىڭ،- — دەگەندەي بولادى. قۇلىنشاعىن وزىنەن باسقانىڭ بارىنەن قىزعانادى. جاندارىندا كوسىلىپ اق كۇشىك جاتىر. قالىڭ شالعىننان كۇشىكتىڭ جوتاسى اعارىپ كورىنەدى. اتى مايلىاياق، جۇرت كۇ- شىك دەگەنمەن ول ۇلكەن يت. ۇرتى سالبىراعان، سىمپىس قۇيرىق، وڭ جاق قۇلاقشەكەسى بوياپ قويعانداي قاپ-قارا، جاسقا تولعان قارۋلى اق توبەت. يت وتكىر سارىالا كوزدەرىن قۇلىندى بيەدەن اۋدارمايدى. كۇننىڭ ىستىعىنان جۇقا ءتىلىن شىعارىپ جىبەرىپ، سولق-سولق ەتەدى. اسپانداعى جۇلما-جۇلما اق بۇلتتارعا زەرىگە قارايدى. قۇلىندى جاقسى كورەدى، ونىمەن ويناعىسى كەلەدى. ءبىراق ەنەسى جولاتپايدى. تاقىمىنىڭ تۇلەگەن ءجۇنىن تىستەلەپ قاسىنادى دا كۇشىك امالسىزدان قايتا جاتا كەتەدى. كۇننىڭ اپتاپ ىستىعىنان شولدەيدى، ءتىلىن تارتىپ الىپ جۇتىنادى. ىزىڭداعان شىركەيلەردى قاعىپ الماقشى بولىپ ازۋلارىن ساق-ساق ەتكىزەدى. جىلتىر قارا تۇمسىعىن قوتەرىپ، سوناۋ مۇنارتىپ تۇرعان اۋىلعا قارايدى.
كۇشىك الاسا بويلى سارى بالا نۇرجاندى ساعىنادى. كورمەگەلى بىرنەشە كۇندەر بولىپ بارادى. كەۋدەسىنە سەكىرىپ ەركەلەگىسى كەلەدى. نۇرجاننىڭ پيونەر لاگەرىنە ۇزاق ۋاقىتقا كەتكەنىن قايدان ءبىلسىن؟!
كۇشىكتىڭ قارنى اشىپ ابدەن سۋساعان كەزى ەدى. ول اۋىلعا قاراي جورتا جونەلدى.
تورى بيە كۇن باتا توعاي اراسىنا كىردى. جيەگىن جالبىر تالدار كومكەرگەن ەسىل وزەنى سىلدىراپ اعىپ جاتتى. بەتىنە ايدىڭ دىرىلدەك ساۋلەسى ءتۇسىپ تۇردى. كولەمى كيىز ۇيدەي بولىپ بۇتاق جايعان كارى ۇيەڭكىنىڭ تۇبىنە كەلىپ، بيە ۇزاق ۇيكەلەندى دە، قۇلامادان ءتۇسىپ، سۋعا باس قويدى. ودان ورگە كوتەرىلىپ، شالعىندا جايىلدى. ۋىزعا تويعان تورى قۇلىن كوسىلىپ ۇيىقتاۋعا جاتتى. ۇستىندە ۇساق ءسۇر شىركەيلەر شالقي ۇشىپ، ىزىڭ-ىزىڭ ەتەدى. ەنەسى جۇمساق اق تىلىمەن بىرەر جالاپ، جۋساۋعا كىرىستى.
شاعىر بيە باسىن كوتەرىپ العاندا، الدىندا تايشاداي كوك يت تۇر ەدى. وسقىرىنا قارادى، قۇلاعىن قايشىلاپ، كەتىك-كەتىك جالپاق تۇياعىمەن جەر تارپىدى. كوك يت ءبىر جاتىپ، ءبىر تۇرادى، ەركەلەيدى. قۇيرىعىن بۇلاڭداتىپ، ءمۇساپىرسىپ جاقىنداي ءتۇستى. بيە تىنىشتالايىن دەدى، جەرگە باس قويدى. قۇلىنشاق كەرىلىپ الىپ، يتكە جاقىنداڭ- قىراپ بارىپ، يىسكەلەپ كوردى. بەيتانىس يت قۇلىننىڭ تاناۋىنان جالاپ، ەركەلەپ الداپ تۇرىپ، القىمىنا جارماسا ءتۇستى. قۇلىنشاق شىڭعىرىپ اسپانعا سەكىردى. ەنەسى باس سالىپ، كوك ءيتتى تارپىپ جىبەردى.
بۇل جاۋىز قاسقىر ەدى. بيە قۇلىنىن قورعاپ، اينالا قۋدى، قارا تەر بولدى. قاسقىر قىبىن تاۋىپ، جاس قۇلىندى جەپ كەتكىسى كەلدى. قۇلىنشاق ەنەسىنىڭ باۋىرىنا تىعىلىپ شىر-شىر ەتەدى.
اي بۇلت استىنا تىعىلىپ قارا تۇنەك باستى. قاسقىر جالاقتاپ قۇلىندى بيەنىڭ الدى-ارتىن ورادى، جانتالاستى. قالايدا دەگەنىنە جەتۋگە قالدى. وسى كەزدە اۋىل جاقتان شاۋىپ كەلگەن مايلىاياق قاسقىرعا جارماسا كەتتى دە، الىپ ۇردى. قاسقىر جان ۇشىرا اتىپ تۇرىپ توعايعا قاراي باس ساۋعالاپ قاشا جونەلدى. قۋىپ كەتكەن مايلىاياق ازدان سوڭ تال اراسىنان سىلاڭ ەتىپ شىعا كەلدى، ءۇستى-باسى قان-قان، قۇلاعى جىرىلىپ قالىپتى. كەلە شاعىر بيەنىن تۇمسىعىنا سەكىرىپ، ەركەلەي باستادى، قىڭسىلادى. ءوزىنىڭ اۋىلعا كەتىپ كەشىگىپ قالعانىنا كەشىرىم سۇراعانداي بولدى. مايلىاياقتىڭ وجەتتىگىنە ريزا بولعان بيە وقىرانىپ قويا بەردى.
مايلىاياق اينالا شاپتى، سەكىردى. ول شەكسىز قۋانىشتى ەدى. ەندى مايلىاياق جۇرگەن جەرگە جاۋىز قاسقىر قاراسىن كورسەتە المايتىن بولدى.