4-قازان - تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىلعان قازاقستان ۇكىمەتى جاريالانعان كۇن
1920 جىلعى 4-قازاندا تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىلعان كەڭەستە قازاقستان ۇكىمەتى جاريالاندى.
روسسيا پاتشالىعىنىڭ شەڭگەلىنە كىرگەلى ەڭبەك شىلدەرىنىڭ ەل قاتارىنا، حالىق قاتارىنا ءوز وكىمەتىن تۇزەپ كىرگەنى سول 1920-جىلعى 4-قازاننان بەرى عانا. بۇل كۇن ومىرىندە ءوز بايلارىنىڭ، حاندارىنىڭ، سۇلتاندارىنىڭ ءام ورىس پاتشالارىنىڭ، تورەلەرىنىڭ قۇلدىعىندا جانشىلىپ كەلگەن قازاقستاننىڭ قالىڭ ەڭبەكشىلدەرىنە ۇلى مەيرام، تاريحي زور قاتتى قۋانىشتى كۇن. قازاقستاننىڭ باسىنان كەشكەن، وتكەن داۋىرلەرىنە كوز سالساڭ، قازاقتىڭ نادان، جىرتقىش، قان ىشكىش حايۋان ءتارىزدى حاندارىنىڭ، سۇلتاندارىنىڭ، تورەلەرىنىڭ قالىڭ ەڭبەكشى حالىققا قىلعاندارىن ويلاساڭ، «شاڭىراق تۇيەگە مىنگىزگەن كۇندەردى» ەسىڭە الساڭ، «مۇرنىن تەسكەن، قۇلاعىن كەسكەن مۇندار قۇلداردى» ەسىڭە الساڭ، حانداردىڭ، سۇلتانداردىڭ، مىرزالاردىڭ بۇقارا حالىققا سالعان دۇرەلەرىن ەسىنە الساڭ ءام ونىڭ بەرگى جاعىندا بايلاردىڭ ەڭبەكشىل ناشار حالىقتى قۇلىنداي جۇمساپ، تىزەسىن باتىرعاندارىن جادىڭا الساڭ جانە ورىس پاتشاسىنىڭ اتارمان-شابارمان، جاساۋىل، تورە ۇلىقتارىنىڭ قىلعان قورلىقتارىن، زورلىقتارىن، ەڭبەكشىل ناشار قازاقتى مالدان، يتتەن تومەن ۇستاعاندارىن ەسىڭە الساڭ، بۇل قازاقستان ەڭبەكشىلەرىنىڭ ءوز الدىنا ەل بولعانىنىڭ، ءوز الدىنا تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىلعان كەڭەستىڭ ۇكىمەتىن جاساعان كۇنىنىڭ قانداي زور مەيرام، ۇلى تاريحي قۋانىش كۇن ەكەنىن بىلەسىن. قازاقستاننىڭ قارت تاريحى باسىنان تالاي ادام بالاسىنىڭ جان تۇرشىگەرلىك، تالاي ادام بالاسىنىڭ جۇرەگى ەلجىرەپ جان ايارلىق كۇندەردى كەشىرگەن. تالاي مەڭىرەۋ قارا پالە، قارا تۇمانداردى باسىنان كەشىرگەن، حانداردىڭ، سۇلتانداردىڭ پاتشالاردىڭ تالاي ارام تىلەكتەرىنىڭ كەساپاتىنان قازاقستاننىڭ ەڭبەكشىل حالقىنىڭ ازاماتتارىنىڭ تالاي «تەرلىگىنەن تەر وتكەن، تەبىنگىسىنەن قان وتكەن».
مىنە، وسىنىڭ ءبارىن باستان كەشكەن.
ەندى ول كۇندەر ءوتتى.
روسسيادا ەڭبەكشىل-جۇمىسكەرلەر تابى تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىپ، كەڭەستى، ەڭبەكشىل تابىنا كەڭشىلىكتى ۇكىمەت ورناتتى. قازاقستان ەڭبەكشىلەرى ەندى اۆتونوميالى، ءوزىنىڭ ۇكىمەتى بار ەل بولدى.
بۇل اۆتونوميا دەگەن ءسوزدى قازاقستاننىڭ بايلارى، وقىعانداردان شىققان ۇلىقتىققا قۇمار باياعى حانداردىڭ، سۇلتانداردىڭ زاماندارىن جوقتاعان قۋلار، مىرزالار وزدەرىنشە ويلاپ، وزدەرىنىڭ، بايلاردىڭ، ۇلىقتىققا قۇمار، وتىرىك حالىقشىل قۋلاردىڭ اۆتونومياسى قىلماق بولدى. سول نيەتپەن بەلگىلى ساندىراق، بەلگىلى ساندالعانداردىڭ، سۇمداردىڭ، ەسالاڭداردىڭ الاشورداسى شىقتى.
بۇل ساندالعان ءمۇيىزسىز قوشقارلاردىڭ كەساپاتتارىنان ەڭبەكشىل قازاق ەلى تاعى دا سەرگەلدەڭ زامانعا ءتۇسىپ، تالاي جەردە ەڭبەكشىل تاپتىڭ، تالاي ازاماتتىڭ تاعى دا «تەرلىگىنەن تەر ءوتتى، تەبىنگىسىنەن قان ءوتتى»، تالايى قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىرادى. روسسيانىڭ ەڭبەكشىل تابىنىڭ ازاماتتارىنداي بولماسا دا تالايى ريەۆوليۋسيا ءۇشىن «الاشوردانىڭ» پالەسىنەن قۇربان دا بولدى. ول كۇندەر دە ءوتتى.
قازاقستاننىڭ ەڭبەكشىل تابى، قۋانىشتى كۇنىڭ — ءوز ۇكىمەتىڭنىڭ جاريالانعان كۇنى — 4 قازان قايىرلى بولسىن!
جاساسىن، سونىڭ تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىلعان ۇكىمەتىڭ!
قازاقستاننىڭ ەڭبەكشىل تابى، ءومىرىڭ ۇزاق بولىپ، جەر-دۇنيەنىڭ ەڭبەكشىلەرىنىڭ تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىلاتىن كەڭەستىك رەسپۋبليكالارىنىڭ وداعىنا كىرەتىن بول!
جاساسىن، جەر-دۇنيەدەگى جالپى ەڭبەكشىل تابىنىڭ تەگىستىك نەگىزىنە قۇرىلماق كەڭەستىك رەسپۋبليكالارىنىڭ وداعى!
جاساسىن، جالپى ەڭبەكشىلەردىڭ تۋىسقاندىعى!
1923 جىل
You Might Also Like
-
قازاقستاننىڭ ەڭبەكشىلەرىنە ەڭ كەرەكتى نارسەلەر: قالا بولۋ، جەر كاسىبىنە اينالۋ، شولا اشۋ، ءام كووپەراسيا اشۋ.
-
ماڭگىلىك قايتا تۇرماستاي ۇيقىعا كەتتى دەگەن قارت تۇركيا ءقازىر ويانىپ، جاتقان ورنىنان تۇرىپ، قايتا جاساپ، جىگەرلى جاڭا كۇشپەن، جاس قايراتپەن قيمىلداپ جاڭا تۇرمىسقا كىرىسە باستادى.
