InfoHub Logo

اباي - قازاقتىڭ ۇلى تۇلعاسى. ول  ادامدىق، پاراساتتىلىق سىندى ادامي قاسيەتتەر مەن ءوقۋ-بىلىمنىڭ، ونەر-عىلىمىنىڭ  شىڭىنا جەتەلەۋشى بيىك تۇلعا. ادامدىقتىڭ جىرشىسى. ءبىز ابايدان ىزدەگەنىمىزدىڭ بارلىعىن تابا الامىز. ابايدى ەشكىممەن، ەشتەڭەمەن تەڭەستىرۋگە كەلمەيدى. سەبەبى، اباي  تولىق  ادام. تولىق ادام دەگەنىمىز كىم؟تولىق  ادام- سول ادام دەگەن اتقا لايىق جان. اباي سوزىمەن ايتساق، بويىندا  ادامگەرشىلىك، پاراساتتىلىق، مەيىرباندىق، سابىرلىلىق، قاناعاتشىلدىق، تاپقىرلىق، ادالدىق پەن ەڭبەكقورلىق سياقتى ىزگى قاسيەتتەر جيناقتالعان دارا تۇلعا. سانالى ومىرىندە ءوز زامانىنىڭ  جوعىن جوقتاۋشى عانا ەمەس، ءدال قازىرگى ءبىز ءومىر سۇرگەن قوعامنىڭ  تاربيەلەۋشىسى، اداستىرماس  جول باسشىسى، دۇرىس باعىت-باعدار  بەرەتىن باعدارشامى.

اباي اتامىز قاي  عاسىردا ءومىر سۇرسە دە ونىڭ شىعارمالارى  مەن  قارا سوزدەرى، وسيەتكە تولى ونەگەلى ءومىرى  قازىرگى تاڭدا، الداعى ۋاقىتتا دا  ماڭىزى مەن قۇندىلىعىن جوعالتپاق  ەمەس. اباي شىعارمالارىنا  ۇڭىلەر بولساق، ۇلى دالادا ءومىر سۇرگەن قازاق حالقىنىڭ بار بولمىسىن، تۇرمىس-تىرشىلىگىن، ۇلتىمىزدىڭ ءسالت-داستۇرىن، جان-دۇنيەسىن تەرەڭىنەن تۇسىنەمىز. اباي تۋىندىلارىنان ەلدىڭ العا جىلجۋىنا، وسىپ-وركەندەۋىنە شىن نيەتىمەن تىلەۋلەس بولعانىن  جۇرەگىمىزبەن سەزىنەمىز. قازىرگى  تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جارقىن دا جەمىستى بولاشاعى  تەك ءبىلىم مەن عىلىمدا ەكەنىنە ءسوزسىز كوزىمىز جەتەدى. عىلىم مەن ءبىلىمدى تولىق مەڭگەرمەيىمىزشە، بيىكتەردى باعىندىرا قويۋىمىز  ەكىتالاي ەكەنىن  اباي اتامىز سول كەزدىڭ وزىندە-اق ءتۇسىندىرىپ كەتتى. «پايدا ويلاما، ار ويلا، تالاپ قىل ارتىق بىلۋگە»دەگەن ونەگەلى وسيەتىمەن  قازىرگى قوعامنىڭ ءتۇيىن شەشۋگە جول سىلتەيتىن  قۇندى دۇنيە تەك بىلمەككە عانا قۇمارلىق ەكەندىگىن ءتۇسىندىرىپ كەتتى. سەبەبى، ءححى عاسىر ءبىلىم  مەن  عىلىمنىڭ عاسىرى. كۇن سايىن كوز ىلەستىرمەس جىلدامدىقپەن دامىپ  كەلە جاتقان قوعامدا كوشكە ىلەسىپ، العا جىلجۋىمىز ءۇشىن بىلىمگە دەن قويۋىمىز  كەرەك ەكەنىن اباي اتامىز و باستان  وسيەت ەتتى. سوندىقتان قازىرگى قوعامدا ەركىن ، باسقا مەملەكەتتەرمەن تەرەزەمىز تەڭ بولۋى ءۇشىن ابايدى وقىپ، ابايدى تانۋىمىز قاجەت. ابايدى تانۋ ارقىلى ءبىز ءوزىمىزدى تانيمىز. ادامنىڭ ءوزىن-وزى تانۋى، ۇنەمى ىزدەنىسپەن جۇمىس جاساۋى-كەمەلدىكتىڭ بەلگىسى ەكەنى انىق. ابايدان الار دۇنيەمىز ۇشان تەڭىز. حالقىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسى ، اباي الەمىن  بۇكىل الەمگە تاراتۋشى كەمەڭگەر ۇلى تۇلعا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءوزى  «مەن اباي تەرەڭىنەن شومىشتەپ قانا ءىشتىم»  دەسە، ءبىز سول داريانىڭ تەرەڭىنە دە ءالى بويلاي الماي جۇرگەنىمىز، وكىنىشتى. جاستار بويىندا   ءالى دە ەنجارلىق، سالعىرتتىق، بوس كۇلكىشىلدىك ، ماسىلدىق  سىندى جاعىمسىز قاسيەتتەر ءالى دە بارشىلىق. ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعىن ويلاساق، ءومىر جولىمىزدى  ءبىر ارناعا ءتۇسىرىپ، ءتۇزۋ جولدى كوزدەسەك، ابايدى  اتامىزدى وقۋدان جالىقپايىق!

ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى  دارىپتەپ، باعالاي ءبىلۋ قازىرگى قوعامداعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلە. سول قۇندىلىعىمىزدى اياق استى ەتسەك، اباي  اتامىزدىڭ ارمان ەتكەن حالقىنىڭ  بولاشاعىنا  نەمقۇرايلى قاراعانىمىز ەمەس پە؟!Cوعىسىپ، اتىسىپ-شابىسىپ، مەرتىگىپ جاتپاساق تا، قازىرگىنىڭ سوعىسى ساناعا باعىتتالعانداي. باتىستىڭ بۋىنا ەرىپ، ەل ەرتەڭى دەگەن بولاشاق  جاستارىمىز سانالارىن ۋلاپ، ەلىكتەپ ءتىلىن، ءدىنىن ۇمىتىپ جاتقاندارى قانشاما؟!سول  قاستەرلى ءتىلىمىزدىڭ، ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدىڭ  ساقتالۋى ءۇشىن اباي اتامىز بار  سانالى عۇمىرلارىن  ارنادى ەمەس پە؟قانشاما ەلدەردىڭ  تاريحى  مەن  ءتىلىن  ۇيرەنە ءجۇرىپ، حالقىنىڭ مادەنيەتىن كوتەرۋدى ماقسات ەتپەدى مە؟قالىڭ ەلى قازاعىنىڭ كوكىرەك كوزىن وياتىپ، ساناسىن ءبىلىم مەن عىلىمعا بۇرۋدى   ارماندامادى ما؟ تەك ءبىلىم، عىلىم ۇيرەنۋمەن  عانا قازاق دەگەن حالىقتىڭ مادەنيەتى مەن ساناسى ءوسىپ، قاراڭعىلىقتان قۇتىلاتىنا  كامىل سەندى ەمەس پە؟ اباي ءوز زامانىنداعى جاستارعا سەنبەسە دە ، بولاشاق  ۇرپاقتىڭ جاستارىنا ۇلكەن سەنىم ارتتى  ەمەس پە؟سول سەنىمدى اقتاۋ ءبىزدىڭ، ياعني جاس ۇرپاقتىڭ ازاماتتىق پارىزى . سوندىقتان اباي اتامىز سالعان تۋرا جولدان  تايماي، ادامي قاسيەتتەردى جوعارى  ۇستاپ  ۇلتىمىزدىڭ بولاشاعىن ويلايتىن كەز كەلدى. ۇلتىمىزدى ءدال ابايشا ءسۇيىپ، «ءار قازاق مەنىڭ، جالعىزىم»دەيتىندەي  ۇلتجاندى ازامات بولعانىمىز ءجون.

ەلباسىمىز ن. نازاربايەۆ حالىققا جولداۋىندا: «ءبىز قازاق حالقىنىڭ سان عاسىرلىق ءداستۇرىن، ءتىلى مەن مادەنيەتىن ساقتاپ، تۇلەتە بەرەمىز»، - دەدى. بۇل اتالى ءسوزدىڭ تەرەڭ مانىنە ۇڭىلسەك، ۇلىلار ۇلگىسى ارقىلى جاس ۇرپاقتى تاربيەلەپ، ەگەمەن ەلىمىزدىڭ ىلگەرى دامىتۋ ماسەلەسى دە الدىعا شىعاتىنى ءسوزسىز. سوندىقتان  دا، اباي اتامىز نۇسقاعان جولدى تاڭداساق، ومىرلىك باعىتىمىزدان اداسپاي، ادام دەگەن ارداقتى اتقا لايىق بولارىمىز انىق. قوعامداعى بۇلتارىسى  قيىن جولدا دۇرىس-بۇرىسىن ساراپتاي بىلۋگە  شاقىراتىن  تەك اباي الەمى. بارىمىزدى باعالاپ، اباي الەمىنەن  ۇيرەنۋدەن جالىقپايىق!

اسىل مۇرامىزدى  قادىرلەپ، قاستەرلەسەك عانا ەلىمىزدىڭ كەرەگەسى كەڭ، ەلدىگى بيىك، «ماڭگىلىك ەل» بولارى انىق!

---