سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 اپتا بۇرىن)
اباي قۇنانبايەۆ «قىس»
ءتىل دامىتۋ
4 سىنىپ
تاقىرىبى: اباي قۇنانبايەۆ «قىس»
ماقساتى: ولەڭ جولدارىن ماتىنگە /قارا سوزگە/ اينالدىرۋ.
مىندەتى: قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ومىردەرەگىمەن تانىستىرا وتىرىپ، بەرىلگەن ولەڭنىڭ نەگىزگى يدەياسىن اشۋ. مالىمەتتەردى ساتىلاي كەشەندى تالداۋعا ۇيرەتۋ:
مانەرلەپ، شاپشاڭ وقۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، سۇراقتارعا ناقتى جاۋاپ بەرىپ، تاپسىرمالاردى تۇسىنە وتىرىپ ورىنداۋعا داعدىلاندىرۋ، سوزدىك قورلارىن بايىتۋ، وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتىرۋ، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ:
قورشاعان ورتانىڭ تىلسىم سىرلارىن بايقاۋعا، تابيعات سۇلۋلىعىن، ونەردى تۇسىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ.

ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى
سىنىپ وقۋشىلارىن وقۋشى ەرەجەسىنە ساي وتىرعىزۋ.
قوناقتاردىڭ كەلۋ سەبەبىن ءتۇسىندىرۋ:
بۇگىنگى وتەتىن ساباقتىڭ ماقسات – مىندەتتەرىنەن حاباردار ەتۋ:

ا/ ءبىلۋ تاكسونومياسى:
«قازاقستان – ءبىزدىڭ وتانىمىز» تاقىرىبىنا شاعىن اڭگىمە قۇرا
وسى تاقىرىپقا ولەڭ شۋماعىن ايت.
اتامەكەن، تۋعان جەر تۋرالى ماقال – ماتەل ايت
«استانا – باس قالا» وسى تۇجىرىمدى دالەلدە.
«استانا» تۋرالى مىنا ولەڭ شۋماعىن مانەرلەپ وقى.
استانا.
جايناي بەر، جاڭا استانام
ەرتەگىدەي عاجاپ باس قالام!
ىنتىماقتىڭ تەربەپ بەسىگىن،
تاۋەلسىز ەل كوشىن باستاعان.

سارىارقانىڭ توسىندە،
ءسان بەرىپ ەسىلگە.
جاس قالا – باس قالا،
استانام وسۋدە.

الەمگە نۇر شاشقان،
استانام ارايلى.
تىنىشتىق تۇتقاسىن،
ەلباسىم تۇر ۇستاپ.
ت. ابدىكوۆ
«تەرميندەر ارقىلى بولجاۋ» ستراتەگياسى:
مىنا بەرىلگەن تەرميندەردىڭ بۇگىنگى ساباققا قاتىسىن انىقتاپ كورەيىك:
كوكتەم، كۇز، قىس، جاز
(ن. نازاربايەۆ پورترەتى)
«ابايدى تانۋ، ابايدى تانىتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز، قازاق حالقىن تانىتامىز. اباي ءارقاشان ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى ءتيىس.» ( ن. ءا. نازاربايەۆ)

اباي قۇنانبايەۆ
قىس
«وقۋشىنىڭ قويىن داپتەرى» ستراتەگياسى:
اباي قۇنانبايەۆ تۋرالى نە بىلەمىز؟
اباييبراھيم قۇنانبايەۆ 29، 07. 1845 - 23، 06، 1904- قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى، قاسقابۇلاق جايلاۋىندا دۇنيەگە كەلگەن، بەيىتى جيدەبايدا.
اباي - ۇلى اقىن، فيلوسوف، اعارتۋشى، كومپوزيتور. ول بالا كەزىنەن شەشەن، ەرتەگى، اڭگىمەلەردى تەز ۇعىپ الاتىن زەرەكتىگىمەن، ىنتالىلىعىمەن كوزگە تۇسكەن. اناسى ۇلجان دا شەشەن بولعان، ءسوز ءقادىرىن بىلەتىن ادام بولعان.
اباي - قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە ونىڭ العاشقى كلاسسيگى. اباي ولەڭ شىعارۋدى بالا كەزىندە - اق باستاعان. الايدا جاسى قىرىققا كەلگەننەن كەيىن عانا كوركەم ادەبيەتكە شىنداپ ىقىلاس قويىپ، كوزقاراسى قالىپتاسىپ، ءسوز ونەرىنىڭ حالىق ساناسىنا تيگىزەر ىقپالىن تۇسىنەدى.

اقىننىڭ جەتى اتاسىن سىزبا ارقىلى ءتۇسىندىر
ورتا ءجۇز توبىقتى ارعىن رۋى ولجاي باتىر - دان: 1. ايدوس
2. قايدوس
3. جىگىتەك
ايدوستىڭ ايپارا دەگەن ايەلىنەن: 1. ىرعىزباي
2. كوتىباق
3. توپاي
4. تورعاي
ىرعىزبايدان: 1. ۇركەر
2. مىرزاتاي.
3. جورتار
4. وسكەنباي
وسكەنبايدىڭ زەرە دەگەن ايەلىنەن قۇنانباي تۋادى.
قۇنانباي 4 ايەل العان.
بايىبشەسى كۇڭكەدەن - قۇدايبەردى
ەكىنشى ايەلى: ۇلجاننان: - تاڭىردەردى، (تاكەجان) يبراھيم (اباي)، ىسقاق، وسپان
ءۇشىنشى ايەلى: ايعىزدان: حالليۋللا، ىسماعۇل
ءتورتىنشى ايەلى نۇرعانىمنان بالا جوق.
● العاش ساۋاتىن قالاي اشتى؟
● ول مولدانىڭ اتى كىم؟
● 10 جاستا ابايدى قايدا وقۋعا بەردى؟
● مەدرەسەدە نەشە جىل وقىدى؟
● مەدرەسەدەن كەيىن وقۋىن قايدا، نە ءۇشىن جالعاستىردى؟
● ەل بيلەۋگە نەشە جاستان ارالاستى؟
● قاي جىلدارى بولىس بولدى؟
● قاي ەلدە بولىس بولدى؟
● اباي نەنىڭ نەگىزىن قالادى؟
● نەشە جاسىنان باستاپ كوركەم ادەبيەتكە دەن قويدى؟
● تابيعات ليريكاسىنا جاتاتىن ولەڭدەرىن اتا.

ءا/ ءتۇسىنۋ - قولدانۋ تاكسونومياسى
قىس
اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر - مىلقاۋ تانىماس ءتىرى جاندى،
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ، كەلىپ قالدى.

دەم الىسى - ۇسكىرىك، اياز بەن قار،
كارى قۇداڭ – قىس كەلىپ، الەك سالدى.
ۇشپاداي بوركىن كيگەن وقشىرايتىپ،
ايازبەنەن قىزارىپ اجارلاندى.

بۇلتتاي قاسى جاۋىپ ەكى كوزىن،
باسىن سىلكىسە، قار جاۋىپ، مازاڭدى الدى.
بورانداي بۇرق - سارق ەتىپ دولدانعاندا،
التى قانات اق وردا ءۇي شايقالدى.

اۋەس كورىپ جۇگىرگەن جاس بالالار،
بەتى – قولى دومبىعىپ، ۇسىك شالدى.
شيدەم مەن تون قاباتتاپ كيگەن مالشى
بەت قاراۋعا شىداماي سىرت اينالدى.
ونەردىڭ باستى ءپانى – ادام، ادام ءومىرىنىڭ شىندىعى. كەز كەلگەن شىعارمادا باسىن ماڭگىلىك قار باسقان، باۋىرىن كوكوراي شالعىن جاپقان تاۋ سۋرەتتەلە مە، سايىن دالانىڭ سالقىن سامالى مەن ساۋمال بۇلاعى... بەينەلە مە قالاي بولعاندا دا سۋرەتكەر بار سانالى شىعارماشىلىق ارەكەتىن، كۇش - قايراتى مەن شەبەرلىگىن ءبىر عانا ۇلى ماقساتقا، ادام جۇرەگىنىڭ اسىل سىرىن، ادامزات جانىنىڭ جارقىن مۇراتقا ۇمتىلعان باياندى شىندىعىن تانىتۋعا جۇمىلدىرادى.
جانقارا دادەبايەۆ
ولەڭدى ساتىلاي كەشەندى تالداۋ:
تاقىرىبى: قىس
اۆتورى: اباي قۇنانبايەۆ
جانر ءتۇرى: پوەزيا /ليريكا/
يدەياسى: قازاق حالقى مەكەن ەتكەن جەردىڭ قاھارلى
قىسى، تابيعات بەينەسى جانە
مالشىلاردىڭ بەينەتىن شەبەر بەينەلەگەن تۋىندى.
ولەڭدى قارا سوزبەن بايانداڭىز:
كوركەمدىك – ەستەتيكالىق كومپونەنتتەر: پورترەت، پەيزاج، پسيحولوگيزم.
ولەڭنىڭ مازمۇندىق قۇرىلىمى: 1. قىستىڭ كەيپى
2. قىستىڭ ارەكەتى
3. قىستاعى بالالار
4. قىستاعى مالشىنىڭ كۇيى
ب/ تالداۋ - توپتاۋ تاكسونومياسى:

ولەڭنىڭ مازمۇندىق قۇرىلىمىن:
1. قىستىڭ كەيپى
2. قىستىڭ ارەكەتى
3. قىستاعى بالالار
4. قىستاعى مالشىنىڭ كۇيى

ءىىى. ويتولعاۋ
شىعارماشىلىق تاپسىرما:
ولەڭدەگى ءاربىر سۋرەتتى اقىن قانداي بەينەلى سوزدەرمەن جاساعان؟
/اق كيىمدى، اق ساقالدى، دەنەلى، مىلقاۋ، سوقىر، ءتۇسى سۋىق، ءۇستى - باسى اق قىراۋ، باسقان جەرى سىقىرلاپ، وقشىرايتا بورىك كيگەن، ايازبەنەن قىزارىپ، ەكى كوزىن قاسى جاۋىپ، بۇرق – سارق ەتىپ دولدانىپ/

ۆ/ پسيحولوگيالىق ترەنينگ:
شارتى:
ءمۇعالىم ءماتىن وقيدى. وقۋشىلار كوزدەرىن جۇمىپ، ءماتىن مازمۇنىن ويشا رەت - رەتىمەن ەلەستەتىپ، ەستە قالعان زات ەسىمدەردى داپتەرگە تەرىپ جازادى. جاۋاپ ۇلگىسى ارقىلى تەكسەرىلەدى.
قىس ءتۇستى. قار جاۋىپ تۇر. كۇن ۇزاردى. ءتۇننىڭ ايازى قاتايدى. ءجيى - ءجيى بوران سوعادى. توعايلار اق مامىققا ورانادى.
جاۋابى: قىس، قار، كۇن، ءتۇن، اياز، بوران، توعايلار، مامىق.

«5 جولدى ولەڭ» ستراتەگياسى
زات ەسىم: قىس.
سىن ەسىم:
ەتىستىك:
ناقىل ءسوز:
ماعىنالاس ءسوز:
زات ەسىم: قىس.
سىن ەسىم: ايازدى، بوراندى، قاھارلى، ىزعارلى
ەتىستىك: بورايدى، سىقىرلايدى، ۇسكىرەدى، توڭدىرادى
ناقىل ءسوز: قىس قارلاتا،
داۋىلداتا كەلسە،
كوكتەم كولدەتە
جاۋىنداتا كەلەدى.
ماعىنالاس ءسوز: اق مامىق
● سونىمەن، بالالار بۇگىن ءبىز نە وتتىك؟
● ەلباسىمىز اباي تۋرالى نە دەگەن ەكەن؟
● تابيعات ليريكاسىنا جاتاتىن ولەڭدەرىن اتا.
● نەلىكتەن تابيعات ليريكاسىنا جاتادى دەيمىز؟
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ

«قىس» ولەڭى بويىنشا مازمۇنداما جازىپ، شىعارماشىلىقپەن ولەڭ شۋماقتارىن جانە وسى تاقىرىپقا سۋرەتتەر سالىپ كەلەمىز.
ولەڭدى جاتتاپ، مانەرلەپ ايتۋعا ماشىقتانامىز.
ءبىلىمدى باعالاۋ تاكسونومياسى

قاراعاندى وبلىسى، قارقارالى اۋدانى،
نۇركەن اۋىلى. باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
نۇرماعانبەت جىبەك سەرىك قىزى

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما