اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ «قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا» ولەڭى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ «قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) ۇلى اقىن اباي ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى بىلەتىندەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، شىعارمالارىنا تالداۋ جاسايدى، اقىننىڭ اڭشىلىققا بايلانىستى ولەڭىنىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن، كوركەمدىك ەرەكشەلىگىن مەڭگەرتۋ. ولەڭدى ءتۇسىنىپ مانەرلەپ وقي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ. وقۋشىلاردى ءوز ويىن ايتۋعا، كوركەمدەپ ەركىن سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ.
ب) وقۋشىلاردى اڭشىلىق كاسىپتىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ، تۋعان جەرىنىڭ
تابيعاتىن سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تانىمدىق ىزدەنىس ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: «ءتۇرتىپ الۋ»، «توپتاستىرۋ»، «ەركىن جازۋ»، «ءبىر اينالىم سويلەسۋ» ستراتەگيالارى.
كورنەكىلىگى: ابايدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان سلايدتار جيىنتىعى
اباي تۋرالى جازىلعان پىكىرلەر.
ساباق قۇرىلىمى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
I. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
«اباي - قازاق حالقىنىڭ رۋحاني قازىناسىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان عۇلاما عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ول قازاق حالقىنىڭ ەل بولۋىنا ۇلانعايىر ەڭبەك ەتكەن داناگەر. اباي الەمدىك ويشىلداردىڭ قاتارىنداعى عاجايىپ تۇلعا». ن. نازاربايەۆ.
II. ماعىنانى تانۋ
قازاقتىڭ باس اقىنى – اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى بىلمەيتىن قازاق جوق شىعار. قازاقتىڭ زاڭعار جازۋشىسى م. اۋەزوۆ «اباي – قازاقتىڭ كلاسسيك ادەبيەتىنىڭ اتاسى، قازاق پوەزياسىنىڭ كۇن شۋاقتى اسقار بيىگى» دەپ باعا بەرگەن ەدى. بۇگىنگى تاقىرىپ بويىنشا سىنىپ وقۋشىلارىنا الدىن - الا اباي قۇنانباي ۇلى تۋرالى دەرەكتەر جيناۋ تاپسىرىلعان ەدى.
1. 1. «بىلىمگە باستاپ ەل - جۇرتىن»
وقۋشىلار اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ومىرىمەن، شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرادى)
2. اباي – اقىن
*ابايدىڭ ولەڭدەرى سۇرالادى.
3. اباي – اۋدارماشى
وقۋشىلار ابايدىڭ اۋدارمالارى تۋرالى ايتادى.
4. اباي – ءقاراسوز شەبەرى
*قاراسوزدەرىنىڭ جازىلۋ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ايتادى؛
*بەينەتاسپادان ابايدىڭ ءقاراسوزى تىڭداتىلادى.
5. اباي – سازگەر.
*ابايدىڭ اندەر مەن كۇيلەرى تۋرالى ايتىلادى.
2. ابايدىڭ جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنە ارنالعان ولەڭدەرىن ەسكە ءتۇسىرتۋ. تابيعات جايلى جازعان ولەڭدەرىن ەسكە تۇسىرتە وتىرىپ، «قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا» ولەڭىمەن تانىستىرۋ. مانەرلەپ وقۋ.
ادامدار نە ءۇشىن اڭشىلىق قۇرۋى مۇمكىن؟
كاسىپ (كۇنكورىس ءۇشىن)،
ونەر (سپورت) ءۇشىن.
3. ولەڭدى وقۋشىلارعا وقىتۋ، تالداتۋ.
1 - شۋماق: اڭعا شىعۋدىڭ شارتى – قانسونار، قاسىڭدا جاقسى جولداس پەن جۇيرىك ات بولۋى كەرەك جانە ۇستىڭدە ىڭعايلى، ىقشام كيىم بولۋى كەرەك.
2 - شۋماق: بۇركىتشى مەن قاعۋشى ارەكەتى - اڭشىلىق كەزىندە بۇركىتشى تاۋ باسىندا، قاعۋشىلار ساي - سالادا ءىز شالىپ جۇرەدى.
3 - شۋماق: بۇركىتتىڭ ارەكەتى - توماعاسى الىنعان بۇركىتتىڭ تومەندەگى تۇلكىنى كوزى شالىپ، «تومەن ۇشسام تۇلكى ورلەپ قۇتىلىپ كەتەر» دەپ قايقاڭ ەتىپ جوعارى سامعاپ كوتەرىلۋى.
4 - شۋماق: تۇلكىنىڭ ارەكەتى - وزىنە تاپ بەرگەلى تۇرعان بۇركىتتى كورىپ، قاشىپ قۇتىلا الماسىن ءبىلىپ، «اۋزىن اشىپ قوقاقتاپ» شىبىن جان ءۇشىن تالاس قىلعان تۇلكى.
5 - شۋماق: تۇلكى ارەكەتىن قىزىقتاعان اڭشىلار - شىبىن جانى ءۇشىن شىر - پىر بولعان، ءتىسىن قايراپ، ايبات شەككەن تۇلكىنى «بۇل دا وسال جاۋ ەمەس» دەپ تۇرعان اڭشىلار ارەكەتى.
6 - شۋماق: قان مايدان - «جەكە باتىرلار»: بۇركىت پەن تۇلكىنىڭ ايقاسى سۋرەتتەلەدى.
7 - شۋماق: جاندى سۋرەت - تابيعاتتى، تۇلكى مەن بۇركىتتى تۇگەل قوسىپ ءبىر بەينە ەتىپ، ياعني، اق ەتتى سۇلۋدىڭ شومىلۋ ارەكەتىنە ۇقساتۋى.
8 – 9 شۋماق: ولجالى اڭشىلار ارەكەتى - تۇلكى الىپ ولجالى بولىپ، قانجىعاسى مايلانىپ، ءوز ىستەرىنە سۇيسىنگەن اڭشىلار ارەكەتى
10 - شۋماق: ءار ءسوزىڭ ءبىر ويلانىپ سالماقتاساڭ - ءبىر ولەڭدى ءۇستىرت قاراماي، ءاربىر سوزگە ءمان بەرىپ وقىساڭ، كوكەيىڭە، كوز الدىڭا جاندى سۋرەت كەلەتىندىگىن ايتادى.
سۇراۋ – تاپسىرمالار ارقىلى اۋىزشا اڭگىمەلەتەدى.
4. جوسپار قۇرعىزۋ. جوسپار بويىنشا مازمۇنداۋ
1. اڭشىلىقتىڭ دايىندىعى
2. ءىز شالعانداعى اڭشىلاردىڭ ارەكەتى
3. تۇلكىنى كورگەندەگى بۇركىتتىڭ ءىس - قيمىلى.
4. تۇلكىنىڭ ايلا - ارەكەتى
5. بۇركىتتىڭ تۇلكىگە تۇسكەن كورىنىسى. بۇركىت پەن تۇلكىنىڭ شايقاسى
6. قۇسى تۇلكى العانداعى يەسىنىڭ كوڭىل كۇيى
7. اڭشىلىق جايىنداعى اقىننىڭ ويى
توپتار بويىنشا 3 ءبولىمدى مازمۇنداپ ايتۋ.
توپتار بويىنشا تاپسىرمالار بەرۋ.
1 - توپ. اۋىزشا سۋرەت سالۋ
2 - توپ. جازباشا سۋرەت سالۋ
3 - توپ. سۋرەت سالۋ
كورىنىستەر:
1. اسپانعا سامعاي كوتەرىلىپ الىپ، تۇلكىنى قالت جىبەرمەي اڭدىعان قىراننىڭ سۋرەتى
2. اۋزىن اشىپ، قوقاقتاپ، ءتىسىن قايراپ، شىبىن جان ءۇشىن جانتالاسقان تۇلكىنىڭ ارەكەتى
3. اسپاننان سورعالاپ كەپ قۇلاعان بۇركىتتىڭ قيمىلى.
4. قىران مەن تۇلكىنىڭ ايقاسقان سۋرەتى.
توپتار بويىنشا قورعاۋ. سالعان سۋرەتتەرىن «گالەرەياعا ساياحات» بويىنشا قورعاۋ.
جازباشا سيپاتتاۋ «اۆتور ورىندىعى» ارقىلى قورعايدى. اۋىزشا سيپاتتاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) ۇلى اقىن اباي ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى بىلەتىندەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، شىعارمالارىنا تالداۋ جاسايدى، اقىننىڭ اڭشىلىققا بايلانىستى ولەڭىنىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن، كوركەمدىك ەرەكشەلىگىن مەڭگەرتۋ. ولەڭدى ءتۇسىنىپ مانەرلەپ وقي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
ءا) وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ. وقۋشىلاردى ءوز ويىن ايتۋعا، كوركەمدەپ ەركىن سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ.
ب) وقۋشىلاردى اڭشىلىق كاسىپتىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ، تۋعان جەرىنىڭ
تابيعاتىن سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تانىمدىق ىزدەنىس ساباعى
ساباقتىڭ ءادىسى: «ءتۇرتىپ الۋ»، «توپتاستىرۋ»، «ەركىن جازۋ»، «ءبىر اينالىم سويلەسۋ» ستراتەگيالارى.
كورنەكىلىگى: ابايدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان سلايدتار جيىنتىعى
اباي تۋرالى جازىلعان پىكىرلەر.
ساباق قۇرىلىمى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
I. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
«اباي - قازاق حالقىنىڭ رۋحاني قازىناسىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان عۇلاما عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ول قازاق حالقىنىڭ ەل بولۋىنا ۇلانعايىر ەڭبەك ەتكەن داناگەر. اباي الەمدىك ويشىلداردىڭ قاتارىنداعى عاجايىپ تۇلعا». ن. نازاربايەۆ.
II. ماعىنانى تانۋ
قازاقتىڭ باس اقىنى – اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى بىلمەيتىن قازاق جوق شىعار. قازاقتىڭ زاڭعار جازۋشىسى م. اۋەزوۆ «اباي – قازاقتىڭ كلاسسيك ادەبيەتىنىڭ اتاسى، قازاق پوەزياسىنىڭ كۇن شۋاقتى اسقار بيىگى» دەپ باعا بەرگەن ەدى. بۇگىنگى تاقىرىپ بويىنشا سىنىپ وقۋشىلارىنا الدىن - الا اباي قۇنانباي ۇلى تۋرالى دەرەكتەر جيناۋ تاپسىرىلعان ەدى.
1. 1. «بىلىمگە باستاپ ەل - جۇرتىن»
وقۋشىلار اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ومىرىمەن، شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرادى)
2. اباي – اقىن
*ابايدىڭ ولەڭدەرى سۇرالادى.
3. اباي – اۋدارماشى
وقۋشىلار ابايدىڭ اۋدارمالارى تۋرالى ايتادى.
4. اباي – ءقاراسوز شەبەرى
*قاراسوزدەرىنىڭ جازىلۋ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ايتادى؛
*بەينەتاسپادان ابايدىڭ ءقاراسوزى تىڭداتىلادى.
5. اباي – سازگەر.
*ابايدىڭ اندەر مەن كۇيلەرى تۋرالى ايتىلادى.
2. ابايدىڭ جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنە ارنالعان ولەڭدەرىن ەسكە ءتۇسىرتۋ. تابيعات جايلى جازعان ولەڭدەرىن ەسكە تۇسىرتە وتىرىپ، «قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا» ولەڭىمەن تانىستىرۋ. مانەرلەپ وقۋ.
ادامدار نە ءۇشىن اڭشىلىق قۇرۋى مۇمكىن؟
كاسىپ (كۇنكورىس ءۇشىن)،
ونەر (سپورت) ءۇشىن.
3. ولەڭدى وقۋشىلارعا وقىتۋ، تالداتۋ.
1 - شۋماق: اڭعا شىعۋدىڭ شارتى – قانسونار، قاسىڭدا جاقسى جولداس پەن جۇيرىك ات بولۋى كەرەك جانە ۇستىڭدە ىڭعايلى، ىقشام كيىم بولۋى كەرەك.
2 - شۋماق: بۇركىتشى مەن قاعۋشى ارەكەتى - اڭشىلىق كەزىندە بۇركىتشى تاۋ باسىندا، قاعۋشىلار ساي - سالادا ءىز شالىپ جۇرەدى.
3 - شۋماق: بۇركىتتىڭ ارەكەتى - توماعاسى الىنعان بۇركىتتىڭ تومەندەگى تۇلكىنى كوزى شالىپ، «تومەن ۇشسام تۇلكى ورلەپ قۇتىلىپ كەتەر» دەپ قايقاڭ ەتىپ جوعارى سامعاپ كوتەرىلۋى.
4 - شۋماق: تۇلكىنىڭ ارەكەتى - وزىنە تاپ بەرگەلى تۇرعان بۇركىتتى كورىپ، قاشىپ قۇتىلا الماسىن ءبىلىپ، «اۋزىن اشىپ قوقاقتاپ» شىبىن جان ءۇشىن تالاس قىلعان تۇلكى.
5 - شۋماق: تۇلكى ارەكەتىن قىزىقتاعان اڭشىلار - شىبىن جانى ءۇشىن شىر - پىر بولعان، ءتىسىن قايراپ، ايبات شەككەن تۇلكىنى «بۇل دا وسال جاۋ ەمەس» دەپ تۇرعان اڭشىلار ارەكەتى.
6 - شۋماق: قان مايدان - «جەكە باتىرلار»: بۇركىت پەن تۇلكىنىڭ ايقاسى سۋرەتتەلەدى.
7 - شۋماق: جاندى سۋرەت - تابيعاتتى، تۇلكى مەن بۇركىتتى تۇگەل قوسىپ ءبىر بەينە ەتىپ، ياعني، اق ەتتى سۇلۋدىڭ شومىلۋ ارەكەتىنە ۇقساتۋى.
8 – 9 شۋماق: ولجالى اڭشىلار ارەكەتى - تۇلكى الىپ ولجالى بولىپ، قانجىعاسى مايلانىپ، ءوز ىستەرىنە سۇيسىنگەن اڭشىلار ارەكەتى
10 - شۋماق: ءار ءسوزىڭ ءبىر ويلانىپ سالماقتاساڭ - ءبىر ولەڭدى ءۇستىرت قاراماي، ءاربىر سوزگە ءمان بەرىپ وقىساڭ، كوكەيىڭە، كوز الدىڭا جاندى سۋرەت كەلەتىندىگىن ايتادى.
سۇراۋ – تاپسىرمالار ارقىلى اۋىزشا اڭگىمەلەتەدى.
4. جوسپار قۇرعىزۋ. جوسپار بويىنشا مازمۇنداۋ
1. اڭشىلىقتىڭ دايىندىعى
2. ءىز شالعانداعى اڭشىلاردىڭ ارەكەتى
3. تۇلكىنى كورگەندەگى بۇركىتتىڭ ءىس - قيمىلى.
4. تۇلكىنىڭ ايلا - ارەكەتى
5. بۇركىتتىڭ تۇلكىگە تۇسكەن كورىنىسى. بۇركىت پەن تۇلكىنىڭ شايقاسى
6. قۇسى تۇلكى العانداعى يەسىنىڭ كوڭىل كۇيى
7. اڭشىلىق جايىنداعى اقىننىڭ ويى
توپتار بويىنشا 3 ءبولىمدى مازمۇنداپ ايتۋ.
توپتار بويىنشا تاپسىرمالار بەرۋ.
1 - توپ. اۋىزشا سۋرەت سالۋ
2 - توپ. جازباشا سۋرەت سالۋ
3 - توپ. سۋرەت سالۋ
كورىنىستەر:
1. اسپانعا سامعاي كوتەرىلىپ الىپ، تۇلكىنى قالت جىبەرمەي اڭدىعان قىراننىڭ سۋرەتى
2. اۋزىن اشىپ، قوقاقتاپ، ءتىسىن قايراپ، شىبىن جان ءۇشىن جانتالاسقان تۇلكىنىڭ ارەكەتى
3. اسپاننان سورعالاپ كەپ قۇلاعان بۇركىتتىڭ قيمىلى.
4. قىران مەن تۇلكىنىڭ ايقاسقان سۋرەتى.
توپتار بويىنشا قورعاۋ. سالعان سۋرەتتەرىن «گالەرەياعا ساياحات» بويىنشا قورعاۋ.
جازباشا سيپاتتاۋ «اۆتور ورىندىعى» ارقىلى قورعايدى. اۋىزشا سيپاتتاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: ءانى ءتىرى اعانىڭ جانى ءتىرى،
-
ءى. ساباقتىڭ تاقىرىبى: دەنەلەردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋى. دەنەنىڭ ماسساسى
