InfoHub Logo

اباي اتامىزدىڭ قانداي ەڭبەكتەرىن الساق تا ول جەردە دانالىقپەن ءدىن،قازاقىلىقپەن ءداستۇر جانە اللا عا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ءبىر وقىعاننان اقتۇسىنۋگە سەزىنۋگە بولادى.ابايدىڭ دىنگە دەگەن كوزقاراسى ايىرىقشا بولعان دەپ ەسەپتەسەكتە بولادى. ءيا بىلەتىنىمىزدەي اباي مىنانداي بولعان دەپ ءدوپ ءتۇسۋ قاي ادامعا بولسىن قيىن جانە ونىڭ ەڭبەكتەرى ارقىلى سىناۋعا بولمايدى.ابايمۇسىلماننىڭ بەس پارىزىنىڭ ەڭ باستىسى – جاراتۋشى ءبىر اللانىڭ بار ەكەندىگىنە، ونىڭ بىرلىگى مەن اقيقاتىنا سەنگەن ونى ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىننان بايقاۋعا بولادى.

اباي شىعارمالارى ۇلتىمىزدىڭ تۇرمىس تىرشىلىگىن، مىنەزى مەن دۇنيەتانىمىن، ءدىلى مەن ءدىنىن تۇگەل قامتيدى. اباي قازاق تەك بىرلىكتە بولۋ شىقىرعان دەسەكتە بولادى ءبىرىڭدى قازاق ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس»، دەپ اباي ءاربىر قازاق بالاسىن ءوز ەلىنىڭ پاراساتتى جانە ۇلتجاندى ازاماتى بولۋعا شاقىردى. كەمەڭگەر ويشىل «اتىمدى ادام قويعان سوڭ، ءقايتىپ نادان بولايىن» دەپ، ءومىردىڭ ءمانى مەن ماقساتىن ادام بولۋ دەپ تانىدى. ءبىز جاستاردىڭ قازاقي تاربيە مەن يسلام قۇندىلىقتارىمەن ءوسۋدى امانات قىلادى.

ابايدىڭ شىعارماشىلىعىنداعى ويى بويىنشا،اللانىڭ ماحابباتىمەن جاراتىلعان ءبىز، ياعني ادامدار، جاراتۋشى ءبىر اللانى شىن جۇرەگىمىزبەن، بار بولمىسىمىزبەن، جانىمىزدان ارتىق ءسۇيۋىمىز كەرەك. تەك ماحابباتپەن ەش قورقىنىشسىز ويتكەنى، قورقىنىش بار جەردە ماحابباتقا ورىن جوق. سوندىقتان دا ءبىر اللاعا سەنىپ، يمان كەلتىرىپ، ءبىز ونى تەك قانا ماحابباتىمىزبەن شىن ءسۇيۋىمىز قاجەت. بۇل ءاربىر پەندەنىڭ ومىرلىك ۇستانىمى، يمانى بولۋى شارت.

ابايدىڭ  جان مەن ءتاننىڭ، يمان مەن ۇياتتىڭ، ءدىن مەن عىلىم، ءدىن مەن ءدىن يەلەرىنىڭ ءوزارا بايلانىسى تۋرالى تۇسىنىكتەرى انتيكلەريكالدىق باعىتتاعى تالداۋ. قۇداي مەن ادامنىڭ قارىم-قاتىناسىن جيىرما جەتىنشى، جيىرما سەگىزىنشى سوزدەرىندە ارنايى تالداپ، گرەكتىڭ ۇلى ويشىلى سوكراتپەن پىكىر تالاستىرادى.اباي ءدىندى اللانى تانىتۋشى، حيكمەتىن زەرتتەۋشى حاكىم. اباياللانى تانۋ، ياعني تەولوگيا ماسەلەسىمەن ارنايى شۇعىلدانعان ويشىل بولماعان. ءوزىن سوپىلارمىز دەپ اتاعان تاقۋالار دە «اللا ءبىر، پايعامبار حاق» دەگەننەن اسپاعان» دەپ مالىمدەۋى ورىندى

ۇلى اباي قازاق حالقىنىڭ رۋحانياتى مەن مادەنيەتىنىڭ سيمۆولى بولىپ تابىلادى. ونىڭ ءىلىمى حالىقتىڭ رۋحاني جاڭعىرۋىمەن تىعىز

بايلانىستى. اباي شىعارماشىلىعىمەن تانىسۋ سانانى وياتىپ، ويعا وي قوسادى، جاڭا كوڭىل كۇي مەن سەزىمگە بولەيدى، اسىل ارماندارعا جەتەلەيدى، جالپى ءوزىڭدى تۇلعا بولۋعا قالىپتاستىرادى.

قورىتا كەلە، ابايدى ارقىلى ءبىز ءوز بولمىسىمىزدى تانىپ، بولاشاعىمىزدى باعدارلايمىز. بۇگىندە اباي ەسىمى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە ۇلىقتالىپ جاتىر. ءبىراق ونىڭ شىعارمالارىمەن جاڭعىرۋ دەڭگەيىنە ءالى جەتە قويمادىق. ءححى عاسىردا كەز كەلگەن قوعامنىڭ پارقىن، تۇپتەپ كەلگەندە، ادام ساپاسىمەن ولشەۋ ءۇردىسى ءبىرىنشى ورىنعا شىعىپ وتىر. بۇل رەتتە اباي ارمانداعان «ءبۇتىن ادام»، اباي كوكسەگەن «تولىق ادام» تۇجىرىمداماسى ەڭ وزىق يدەيا. داناگوي اقىننىڭ تەرەڭ ويلارى مەن اسىل سوزدەرى، ولەڭدەرى مەن قارا سوزەرى قاي زاماندا بولمىسىن جوعالاتپايدى.

امانگەلدى جانعالي، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى www.kaznu.kz، عىلىمي جەتەكشىسى ءقازۇۋ-نىڭ اعا وقىتۋشىسى تۋنگاتوۆا ۇلجان اسكاربايەۆنا.

---