ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ «بالىقشىلار»
ادەبيەت 6 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ «بالىقشىلار»
«قان مەن تەر» رومانىنان ءۇزىندى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
«بالىقشىلار» («قان مەن تەر» رومانىنان ءۇزىندى) جايلى تولىق مالىمەت بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) تاربيەلىك؛ ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قالىپتى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كوركەم ادەبيەتتەر، بەينەلى سۋرەتتەر، رەفەراتتار،
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ.
2. كەزەكشى مالىمدەمەسى.
3. جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
4. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. م. ماقاتايەۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى تۇسىنىك
2. «اناۋ – اسپان، مىناۋ – ب ا ق» ولەڭىن جاتتاۋ
3. قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەنۋ.
4. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ.
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
بۇگىنگى جاڭا ساباقتا وقۋشىلارعا ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
• ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ – ارال تەڭىزىنىڭ جاعاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. «كۋرليانديا»، «كۇتكەن كۇن» روماندارى جانە «قان مەن تەر» تريلوگياسىنىڭ اۆتورى. ارال بالىقشىلارىنىڭ حح باسىنداعى قازان توڭكەرىسى جىلدارىنداعى اۋىر ءومىرىن سۋرەتتەگەن «قان مەن تەر» تريلوگياسى قازاق وقىرمانىنا كەڭىنەن تانىس.
• «بالىقشىلار» («كان مەن تەر» رومانىنان ءۇزىندى) جايلى تۇسىندىرەمىن.
بۇل ۇزىندىدە بالىقشىلاردىڭ قيىن ءومىرى اڭگىمەلەنەدى. بالىق اۋلاپ ونى بايعا وتكىزىپ، جارىماس ايلىق الىپ كۇن كەشكەن، وزدەرى تالعاجاۋ ەتۋگە دە بالىق بەرمەيتىن ساراڭ بايدىڭ ءىس - ارەكەتى اڭگىمەلەنەدى. بالىقشىلاردى قولايسىز اۋا - رايىنا دا قاراماي مۇز ۇستىنە جىبەرىپ، ادام ءومىرىن ەمەس تەك اقشانى كوزدەگەن باي، سول اۋىلدىڭ اكىمى جۇمىسشىلاردى بايعا جامانداپ، ولاردى ۇرعىزعاندىعى، موڭكەنىڭ ولگەن ۇلىن دا كومۋ ءۇشىن سۇرانعاندا جۇمىستان بوساتپاعاندىعى، بالىق اۋلاۋعا شىعىپ كەتكەن بالىقشىلاردىڭ اۋىر جاعدايى، ولاردى قۇتقارۋعا شىققان تۇيەشى مەن اندرەيدىڭ تەڭىز ۇستىندە جەلمەن ارپالىسىپ، ءومىر ءۇشىن قانشا قينالىپ، سوڭىندا قۇسقا جەم بولىپ تەڭىز ورتاسىندا قالۋى، لاماننىڭ وشىككەننەن، ىزالانىپ فەدوروۆتى ۇرىپ ولتىرگەنى وتە ايانىشتى سۋرەتتەلەدى. بۇل ۇزىندىدەن كۇن كورۋدىڭ قانشا قيىن بولعانىن، ەلدە تەڭسىزدىك جوق بولعانىن، قازاقتاردىڭ ورىس بايلارىنا تاۋەلدى بولعانىن، پاتشا ۇكىمەتىن وزبىرلىعىن بىلەمىز.
ساباقتى بەكىتۋ.
سوزدىكپەن جۇمىس:
رەپەتى – ءتۇرى، ىڭعايى دەگەن ماعىنادا
قاراتاز – بولىستىڭ ەسىمى
ۇركەردەي ءۇيىرىپ – توپتاپ ءۇيىرىپ دەگەن ماعىنادا قولدانىلعان.
تۇسىنىك تەكسەرۋ:
• بالىقشىلار اڭگىمەسى قانداي روماننان الىنعان؟
• نەگىزگى تاقىرىبى نە؟
• قانداي تەڭىزدىڭ بالىقشىلارى تۋرالى ايتىلادى؟
• بۇل قاي كەزدەگى ۋاقيعا؟
• باستى كەيىپكەرلەر كىمدەر؟
ساباقتىڭ قورىتىندىسى:
باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: ءا. نۇرپەيىسوۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى ىزدەنى، وقۋ.
«بالىقشىلار» اڭگىمەسىن وقۋ. مازمۇنداۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ «بالىقشىلار»
«قان مەن تەر» رومانىنان ءۇزىندى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
«بالىقشىلار» («قان مەن تەر» رومانىنان ءۇزىندى) جايلى تولىق مالىمەت بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ، شىعارماشىلىق ىزدەنىسكە باۋلۋ، ولاردىڭ وي - پىكىرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) تاربيەلىك؛ ەلىن، جەرىن، وتانىن قادىرلەۋگە، ادامگەرشىلىككە، ادالدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قالىپتى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، سوزدىكپەن جۇمىس، باعالاۋ، بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كوركەم ادەبيەتتەر، بەينەلى سۋرەتتەر، رەفەراتتار،
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، باعالاۋ، قورىتىندىلاۋ،
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ.
2. كەزەكشى مالىمدەمەسى.
3. جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
4. جاڭا ساباققا دايىندىق.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. م. ماقاتايەۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى تۇسىنىك
2. «اناۋ – اسپان، مىناۋ – ب ا ق» ولەڭىن جاتتاۋ
3. قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەنۋ.
4. قوسىمشا سۇراقتار قويۋ.
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
بۇگىنگى جاڭا ساباقتا وقۋشىلارعا ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ ءومىرى، شىعارماشىلىعى،
• ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ – ارال تەڭىزىنىڭ جاعاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. «كۋرليانديا»، «كۇتكەن كۇن» روماندارى جانە «قان مەن تەر» تريلوگياسىنىڭ اۆتورى. ارال بالىقشىلارىنىڭ حح باسىنداعى قازان توڭكەرىسى جىلدارىنداعى اۋىر ءومىرىن سۋرەتتەگەن «قان مەن تەر» تريلوگياسى قازاق وقىرمانىنا كەڭىنەن تانىس.
• «بالىقشىلار» («كان مەن تەر» رومانىنان ءۇزىندى) جايلى تۇسىندىرەمىن.
بۇل ۇزىندىدە بالىقشىلاردىڭ قيىن ءومىرى اڭگىمەلەنەدى. بالىق اۋلاپ ونى بايعا وتكىزىپ، جارىماس ايلىق الىپ كۇن كەشكەن، وزدەرى تالعاجاۋ ەتۋگە دە بالىق بەرمەيتىن ساراڭ بايدىڭ ءىس - ارەكەتى اڭگىمەلەنەدى. بالىقشىلاردى قولايسىز اۋا - رايىنا دا قاراماي مۇز ۇستىنە جىبەرىپ، ادام ءومىرىن ەمەس تەك اقشانى كوزدەگەن باي، سول اۋىلدىڭ اكىمى جۇمىسشىلاردى بايعا جامانداپ، ولاردى ۇرعىزعاندىعى، موڭكەنىڭ ولگەن ۇلىن دا كومۋ ءۇشىن سۇرانعاندا جۇمىستان بوساتپاعاندىعى، بالىق اۋلاۋعا شىعىپ كەتكەن بالىقشىلاردىڭ اۋىر جاعدايى، ولاردى قۇتقارۋعا شىققان تۇيەشى مەن اندرەيدىڭ تەڭىز ۇستىندە جەلمەن ارپالىسىپ، ءومىر ءۇشىن قانشا قينالىپ، سوڭىندا قۇسقا جەم بولىپ تەڭىز ورتاسىندا قالۋى، لاماننىڭ وشىككەننەن، ىزالانىپ فەدوروۆتى ۇرىپ ولتىرگەنى وتە ايانىشتى سۋرەتتەلەدى. بۇل ۇزىندىدەن كۇن كورۋدىڭ قانشا قيىن بولعانىن، ەلدە تەڭسىزدىك جوق بولعانىن، قازاقتاردىڭ ورىس بايلارىنا تاۋەلدى بولعانىن، پاتشا ۇكىمەتىن وزبىرلىعىن بىلەمىز.
ساباقتى بەكىتۋ.
سوزدىكپەن جۇمىس:
رەپەتى – ءتۇرى، ىڭعايى دەگەن ماعىنادا
قاراتاز – بولىستىڭ ەسىمى
ۇركەردەي ءۇيىرىپ – توپتاپ ءۇيىرىپ دەگەن ماعىنادا قولدانىلعان.
تۇسىنىك تەكسەرۋ:
• بالىقشىلار اڭگىمەسى قانداي روماننان الىنعان؟
• نەگىزگى تاقىرىبى نە؟
• قانداي تەڭىزدىڭ بالىقشىلارى تۋرالى ايتىلادى؟
• بۇل قاي كەزدەگى ۋاقيعا؟
• باستى كەيىپكەرلەر كىمدەر؟
ساباقتىڭ قورىتىندىسى:
باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراي بىلىمدەرىن باعالايمىن.
ۇيگە تاپسىرما: ءا. نۇرپەيىسوۆ ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى ىزدەنى، وقۋ.
«بالىقشىلار» اڭگىمەسىن وقۋ. مازمۇنداۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قوبىلاندى باتىر» جىرى تۋرالى تۇسىنىك
