InfoHub Logo

ادام اعزاسى تابيعي رەگەنەراسيا مۇمكىندىكتەرىنە يە ەكەندىگى بالالاردىڭ ساۋساق ۇشتارىنىڭ قايتا قالپىنا كەلۋ دەرەكتەرىمەن ايعاقتالعان. جابايى تابيعاتتا تريتوندار مەن كەسىرتكەلەر زاقىمدالعان اياق-قولدارىن رەگەنەراسيالاۋمەن كەڭ تانىمال. تريتوندار كوزدەرىنىڭ قاراشىعىن، اياق-قولدارىنىڭ ۇشتارى مەن قۇيرىقتارىن، سونداي-اق، استىڭعى يەكتەرى مەن تىستەرىن قالپىنا كەلتىرە الۋ مۇمكىندىكتەرىنە يە بولۋلارىمەن بەلگىلى. كەسىرتكەلەر بولسا، تەك قۇيرىقتارىن عانا قالپىنا كەلتىرە الادى. ال سۇتقورەكتىلەر اراسىندا بەلگىلى ءبىر ورگانىن تولىقتاي قالپىنا كەلتىرە الۋ قابىلەتىنە يە جانۋارلار رەتىندە جىل سايىن ءمۇيىز اۋىستىراتىن بۇعى تەكتەس تۇياقتىلاردى اتاۋعا بولادى. رەگەنەراسيانىڭ تاعى ءبىر قىزىق مىسالى رەتىندە جارقاناتتاردىڭ قانات تەرىلەرىندەگى تەسىكتەردى، ءۇي قوياندارى مەن ءۇي مىسىقتارىنىڭ قۇلاق قالقاندارىنداعى تەسىكتەردى، ال تىشقانداردىڭ ساۋساق ۇشتارىن قالپىنا كەلتىرۋلەرىن اتاۋعا بولادى.

70-جىلداردىڭ باسىندا انگليادا قولىنداعى ءبىر ساۋساعىنىڭ ۇشى كەسىلىپ قالعان كىشكەنتاي ءبىر بالاعا دارىگەردىڭ قاتەسىمەن وتا جاسالماي قالادى. ناتيجەسىندە مۇنى بايقاعان حيرۋرگ سينتيا يللينگۆورس قاتتى تاڭ قالادى. سەبەبى بالانىڭ ساۋساق ۇشى وزدىگىنەن قايتا قالپىنا كەلە باستايدى. كەيىن وسى تەكتەس جاعدايلاردا تەرىنىڭ ءبىر بولىگىن تىگۋمەن بايلانىستى وتا جاساۋدان باس تارتقان سينتيا يللينگۆورس 1974 جىلى 11 جاسقا دەيىنگى جۇزدەگەن بالانىڭ ساۋساق ۇشتارىنىڭ قالپىنا كەلگەنى تۋرالى جازادى. باسقا دارىگەرلەردىڭ دە كلينيكالىق زەرتتەۋلەرى ناتيجەسىندە ساۋساق ۇشتارىنىڭ ءبىرىنشى فالانگاسىنىڭ بەلگىلى ءبىر جەرىنە دەيىنگى بولىگىنەن ايرىلعان ادامداردىڭ ساۋساق ۇشتارىنىڭ ءۇش اي كولەمىندە قايتا قالپىنا كەلەتىندىگى دالەلدەندى. وسى رەتتە ايتا كەتەتىن جايت، تولىقتاي قايتا قالپىنا كەلۋ مەن كەلمەۋى اراسىنداعى اراقاتىناس ناقتى بولىپ تابىلادى. وسى سەبەپتى بۇگىنگى كۇنى حيرۋرگتار ساۋساعىنىڭ ءبىرىنشى فالانگاسىنىڭ ۇشىنان ايرىلعان پاسيەنتتىڭ ساۋساعىنىڭ ۇشىن امپۋتاسيالايدى. اشىق قالعان جارا بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ قانا قويماي، قايتا تىگىلگەن كەزدە ۇسقىنسىز بولاتىن كورىنىسكە قاراعاندا، جاڭا ساۋساق ۇشىنىڭ جانە جاڭا تىرناق پەن ءتىپتى ساۋساق ىزدەرىنىڭ تولىققاندى رەگەنەراسيالانۋىنا الىپ كەلەدى. باستاپقى مالىمەتتەر نەگىزىندە مۇنىڭ تەك بالالارعا عانا ءتان ەكەندىگى ايتىلسا، ر.ب. بورگەنس ەسىمدى دارىگەر ءوز زەرتتەۋلەرىندە مۇنداي جاعدايدى بالالارمەن قوسا ەرەسەكتەردە دە كەزدەستىرگەنىن العا تارتادى.

Illingworth، C.M. Fingertip regeneration، trapped fingers and amputated fingertips in children. Journal of Pediatric Surgery، 9، pp.853-857، 1974

Borgens، R.B. Mice regrow the tips of their foretoes. Science، 217: 747، 1982

---