InfoHub Logo

تاقىرىبى: افريكانىڭ فيزيكالىق ورنى، جاعالاۋىنداعى مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر. زەرتتەلۋ تاريحى

ماقساتى:
1. وقۋشىلار افريكانىڭ فيزيكالىق – گەوگرافيالىق ورنى ۇعىمىن، ونىڭ ماتەريك تابيعاتىنا اسەرىن، ماتەريكتەر جانە ولاردىڭ جەكە بولىكتەرىن، زەرتتەۋشىلەردى ءبىلۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ جۇپپەن، توپپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، ويلاۋ، ءوز پىكىرىن ەركىن جەتكىزۋ، ىزدەنگىشتىك، سالىستىرۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردى ەرەجەنى ساقتاي وتىرىپ، ءبىر - ءبىرىن تىڭداي بىلۋگە، سىيلاي بىلۋگە، جاردەمدەسە بىلۋگە، قولپاشتاي بىلۋگە، ورتاق شەشىم قابىلداي بىلۋگە، ءوزىن ءادىل باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: توپتىق تانىمدىق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ، توپتىق جۇمىس، ويىن ەلەمەنتتەرى
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: افريكانىڭ فيزيكالىق - گەوگرافيالىق كارتاسى، سۋرەتتەر، ترەك - سىزبالار، گلوبۋس، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ
ا) وقۋشىلاردىڭ قاتىسىن تەكسەرۋ\زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ب) وقۋشىلاردى توپتارعا ءبولۋ

ءىى ءبىلىمىن تەكسەرۋ
گەوگرافيالىق فوتو جۇمباقتار ارقىلى

ءىىى جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ ا) ماتەريكتىڭ گەوگرافيالىق ورنىن ءمۇعالىم تۇسىندىرەدى
افريكا - جەردىڭ، ەۋرازيادان كەيىنگى كولەمى جاعىنان ەكىنشى ۇلكەن ماتەريگى. وعان قاراستى ارالداردى قوسا ەسەپتەگەندەگى اۋدانى - 30، 3 ملن. كم2، ارالدارسىز - 29، 2 ملن. كم2.
افريكا ماتەريگى ەۋرازيامەن تىعىز بايلانىستى: ولاردى تەك قىزىل جانە جەرورتا تەڭىزى ءبولىپ تۇر. افريكا مەن ەۋرازيا شىعىس جارتى شاردىڭ ءبىرتۇتاس قۇرلىق ءماسسيۆىن قۇرايدى، بۇلاردى باسقا ماتەريكتەردەن مۇحيتتاردىڭ، وراسان زور كەڭىستىكتepi ءبولىپ تاستاعان.

ماتەريكتىڭ شەتكى نۇكتەلەرى سولتۇستىكتە - ەل - ابياد ءمۇيىسى (37˚20' س. ە.)، وڭتۇستىكتە - يگولنىي ءمۇيىسى (34˚52'س. ە.). افريكا سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە 8 مىڭ كم سوزىلىپ جاتىر. ماتەريكتىن eڭ جالپاق بولىگى ەكۆاتوردان سولتۇستىكتە 10˚ پەن 16˚ ارالىعىندا جاتىر، مۇندا افريكا 17˚33 ب. ب. باستاپ (المادي ءمۇيىسى)، 51˚24 ش. ب. (حافۋن ءمۇيىسى) دەيىن سوزىلىپ، ەنى 7500 كم - گە جەتەدى.

افريكا جاعالاۋىندا ارالدار ونشا كوپ ەمەس. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ۇلكەنى - ماداگاسكار. ءۇندى مۇحيتىندا ودان باسقا سوكوترا، زانزيبار، پەمبا، مافيا، كومور، ماسكارەن ارالدارى بار. ولار تۇگەلدەي دەرلىك ماتەريكتەن پايدا بولعان جانە ماتەريككە تاياۋ جاتىر.
اتلانت مۇحيتىندا ماتەريكتىك جانە ۆۋلكاندىق ارالدار بار. ولار: مادەيرا، كانار، جاسىل ءمۇيىس، ماسياس - نگەما - بييوگو، پرينسيپي، سان - تومە، اننوبون.

وروگرافياسى جاعىنان ءار ءتۇرلى جانە تىم بولشەكتەنگەن ەۆرازياعاا قاراعاندا افريكانىڭ جەرى كەرىسىنشە بەت قۇرىلىسى بىركەلكى جانە ءپىشىنىنىڭ قاراپايىم بولۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. ونىڭ رەلەفىندە بيىكتىگى 200 مەتردەن 1000 مەترگە دەيىن باراتىن جازىقتار مەن تاۋ ۇستىرتتەرى باسىم. جەرىنىڭ 10 پروسەنتكە جۋىعى ويپاتتى، ال 20 پروسەنتتەن ءبىراز استامى تاۋلى بولىپ كەلەدى. ماتەريكتىڭ شەتكى بولىگى، ادەتتەگىدەي، ىشكى اۋداندارمەن سالىستىرعاندا كوتەرىڭكى كەلەدى. ولاردىڭ ورتاشا بيىكتىگى 750 مەتردى قۇرايدى.