اعاش ادام
ءتۇن. ساياباقتا ادام اياعى باسىلعان. سامالاداي شامداردىڭ قالتارىسىنان جارتىكەش اي سىعالايدى. اقيقاتىندا زەر سالعان جان عانا سۇلباسىن باجايلايدى. تىق-تىق… دىڭ-دىڭ… ول اۋانى كەرە جۇتتى دا، بار ەكپىنمەن كەرى ۇرلەگەندە اعاش جاڭقالارى ساۋ ەتىپ شاشىلىپ ءتۇستى. بۇگىن ءىسىنىڭ ونگەنىنە كوڭىلى توياتتاسا دا اسىپ-ساسىپ، دەگبىرى قاشقان. ونىڭ ۇستىنە، بالعا مەن قاشاۋدى ۇرعىلاعان سايىن جانى مۇرنىنىڭ ۇشىنا كەلىپ، دەنەسى سولق-سولق ەتەدى. قولىنان قاشاۋى ءتۇسىپ كەتكەندە ازاپتى ءتۇننىڭ سولىعى باسىلعانداي كۇيگە ەندى. وعان قوسا شارشاعانىن سەزىنگەن. بۇل كەزدە قۇلانيەكتەنىپ تاڭ اتىپ كەلە جاتقان ەدى…
***
الماتىدا ءتۇرلى كەيىپتەگى ارت نىساندار بوي كورسەتكەنىنە كوپ بولماعان. قالانىڭ ءار قۋىسىنا قونجيعان مۇسىندەر كەلەشەكتە شاھاردىڭ بۇرق-سارق قايناعان مادەني ءومىرىنىڭ اجىراماس ءبىر بولشەگى رەتىندە ەسەپتەلىپ، ەل اياعى ۇزىلمەيتىن كورىكتى ورىنعا اينالا ما، الدە بىر-ەكى جىل قالقايىپ تۇرعان قالپى وماقاسىپ، قونعان تۇعىرىنان قۇلاپ تىنا ما، و جاعى بەلگىسىز… بالكىم قالانى كىسى تانىماستاي كومكەرىپ، كوشە بويىن ەۋروپالىق ۇلگىدە گۇلدەندىرەمىز، سول ارقىلى مەگاپوليستى وزگەشە رەڭككە كەلتىرىپ قانا قويماي، ادامداردىڭ ساناسىنا دا توڭكەرىس جاسايمىز دەيتىندەردىڭ ءبىر ويلاعانى بار شىعار… الايدا ارت نىسان توڭىرەگىندەگى داۋ قالانىڭ قاق ورتاسىنداعى اتاكەنتتىڭ الدىنا الىپ ءتيىننىڭ ءمۇسىنى قويىلعاندا تىپتەن ۋشىقتى. ساباننان سوعىلعان ءتيىننىڭ كوزگە تۇرپىدەي تيگەنى سونشا، وعان قانشا قارجى جۇمسالعانىن ەستىگەن جۇرت شالقورتاسىنان تۇسە جازدادى. «وسىنشاما قارجىنى جەلگە شاشقانشا، جەتىم-جەسىرگە تاراتىپ، ساۋابىن الۋ كەرەك»، — دەپ ايقايعا باستى بلوگەر. «سابان ءتيىن ماڭگىلىك ەمەس، سوندىقتان قالا باسشىلىعى بۇدان گورى يگى ىسكە باس قاتىرعانى ابزال»، — دەدى الدەبىر تەلەارنا ءتىلشىسى. الماتىعا سىيماعان ءتيىننىڭ الەگى قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە تاراپ، شەتەلدى دە شارلاعان. ءتۇبى ءبىر شۋدىڭ بولاتىنىن الدىن الا سەزگەندەي، ءمۇسىندى ورناتۋشىلاردىڭ جاۋابى ناقپا-ناق.
— ساباننان توقىلعان ءمۇسىن وتقا ورانسا نە ىستەمەكپىز؟
— ءبىز ونى ورتكە ءقاۋىپسىز ەتىپ جاسادىق!
— مۇنداي ىسىراپشىل داڭعازالىق كىمگە قاجەت؟
— وسى ارقىلى قالامىزدىڭ وزگە ەل الدىندا ءيميدجىن جاقسارتىپ، تەگىن جارناما جاساۋعا مۇمكىندىك الدىق.
ءبىر قىزىعى، تاڭ الاكەۋىمنەن قىزىل كەڭىردەك بولىپ ايتىسقان، تايتالاسىپ تارتىسقاندار كەشكىلىك وتباسىمەن كوشەدە سەيىل قۇرعاندا الىپ تيىنمەن سۋرەتكە ءتۇسىپ جاتاتىن. شىنىمدى ايتسام، مەن ءۇشىن وسى داۋدىڭ قۇنى كوك تيىن ەدى… ءبىراق، قالادا نەبىر پىشىندەگى ارت نىسانداردىڭ قاتارى كوبەيمەسە ازايعان جوق.
***
ءتۇن. جارقىراعان كوشە شامى. بۇگىن اسپاندى بۇلت تورلاعان. اداسقان اي كەڭىستىكتىڭ قاي بۇرىشىندا ءدىرىل قاعاتىنىن بولجاۋ قيىن. العاش رەت دەنەسى توڭازىپ، جاۋراعانىن سەزىندى. ءتىپتى، قالشىلداپ بارادى. «ءسال شىدا… سابىر ەت…» دەپ ءوز-وزىن جۇباتتى دا، قاشاۋ مەن بالعانى الما كەزەك اۋىستىرىپ، قيمىلىن ۇدەتە ءتۇستى. تىق-تىق… دىڭ-دىڭ… ەتىنەن ەت كەسىپ جاتقانداي قاتتى اۋىرسىندى. توقتامادى. ءسال كىدىرسە، بويىن ۇرەي بيلەي جونەلەدى. نەدەن؟ كىمنەن؟ ايتەۋىر تۇڭعىش مارتە ءوزىنىڭ قاتتى قورىققانىن ەسىنە ءتۇسىردى. قاشان ەدى؟.. ءبىر جىل، ەكى جىل… مۇمكىن ارادا ءۇش-تورت جىل ءوتتى مە ەكەن؟.. ول جايقالىپ وسكەن اعاش بولاتىن. ءيا، وسى قالانىڭ كورىكتى اۋدانى كوكتوبە جاقتا تامىر جايعان. ەڭسەلى ءۇيدىڭ يەسى كۇن ىستىقتا سايا بولاتىن اعاشقا ەرەكشە قۇرمەتپەن قارايتىن. تەك ول تەرەك پە، قارا اعاش پا، الدە ەمەن بە، وعان باس اۋىرتقان ەمەس. ءبارى-بارى جايقالعان اعاشتىڭ وزىنە ايان. كۇندەردىڭ كۇنىندە ءۇي يەسى قىزمەتكەرلەرىنە اعاشتى كەسىپ تاستاۋعا بۇيرىق بەردى. ءيا، ەڭ العاش سول كەزدە قاتتى قورقىپ، بويىن ۇرەي بيلەگەن ەدى. «نە جازىعىم بار» دەپ ىشقىنعان ونىڭ جاپىراقتارى بايىز تاپپاي سىبدىر قاعىپ، جەلمەن بىرگە ۋىلدەدى. ەشكىم ەستىمەدى. ءبىر جاعىنا قيسايىپ، بالتاعا تۇسسە دە نە سەبەپتى مۇنداي ۇكىم كەسىلگەنىن تۇسىنبەدى. قىزمەتكەرلەر اۋەلى بۇتاقتاردى بۇتارلاپ، سوڭىندا سيديىپ قالعان ءدىڭىن ارالاپ تاستادى. ءبىرى شوركە سەكىلدى، ءبىرى قۇلاشتان ۇزىن، قىسقاسى ءتۇرلى كولەمدەگى كەسىندى اعاشتاردى قىزمەتكەرلەر قوشەنىڭ ارعى بەتىندە تۇرعان جۇك كولىگىنە تاسىپ جاتقاندا جاندارىنا بەيتانىس كىسى جاقىنداعان.
— ءسات ساناپ قالانىڭ تىنىسى تارىلىپ جاتقاندا جاسىل-جەلەكتى وتاعاندارىڭا جول بولسىن.
— ەرىككەننەن ءجۇر دەيسىز بە، اعاسى… بىزدە جازىق جوق. ءۇي يەسىنىڭ بۇيرىعى.
— تۇسىنىكتى.
بەيتانىس جان قىزمەتكەرلەر كوتەرگەن كەسىندىلەرگە قاراپ، ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەدى.
— جىگىتتەر، مىنانىڭ قانداي اعاش ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟
— بىلمەدىك… ءبارى دۇرىس پا؟ ءتۇرىڭىز بۇزىلىپ كەتتى عوي.
بەيتانىس جان جاۋاپ قاتپادى. ءوڭى ءورت سوندىرگەندەي كۇرەڭىتىپ، جۇرەگى قىسىلدى. بار تىلگە كەلگەنى:
— جىگىتتەر، كەرەك دەسەڭىزدەر اقىسىن تولەيىن. مىنا ۇزىندىعى ەكى مەتردەي دوڭبەكتى ماعان بەرىڭىزدەر؟ – دەپ سۇرادى.
— ونى نە ىستەمەكسىز، اعاسى؟
— اعاش شەبەرى ەدىم. ءبىر جاعىنان ءمۇسىنشىمىن. ءبىر قاجەتىمە جاراپ قالار.
اياۋسىز بۇتارلانعان اعاش كەسىندىلەرى تيەلگەن كولىك ورنىنان قوزعالعاندا اعاش شەبەرى اتتاي قالاپ سۇراپ العان ەكى مەتر دوڭبەككە سۇيەنىپ قالعان.
***
ارت نىساندارعا قاتىستى ورشىگەن شۋعا ەشكىم توقتاۋ سالماسا دا، ۋاقىتتىڭ اعىسى ءبارىن شەتكە ىعىستىرىپ، تۇك بولماعانداي ۇمىتتىرىپ جىبەرەتىنى بار. بالكىم بىر-ەكى اپتانىڭ جۇزىندە بۇل اڭگىمەلەر ماڭىزىن جوعالتىپ، ءىشى تولعان جۇرت وزگە تاقىرىپتى توڭىرەكتەپ كەتەر مە ەدى؟! تەك بۇگىن كەشكى جاڭالىقتاردان بەرىلگەن اقپارات ەلدى تاعى ەلەڭدەتىپ كەتكەندەي اسەر قالدىردى. ورتالىقتاعى ساياباقتاعى اعاشتان ويىپ جاسالعان ارت نىسان ۇرلانىپتى. ءتىلشى تاراتقان مالىمەتكە وراي، بۇل وتكەن اپتادا ومىردەن وتكەن ءمۇسىنشىنىڭ تۋىندىسى ەكەن. اياقتالماعان. ونىڭ اماناتى بويىنشا ورتالىق ساياباققا قويىلعان. باسقا ماردىمدى ەشتەڭە جوق.
***
تاڭ اتقان. ساياباقتاعى قوقىستى جيناپ جۇرگەن كوشە سىپىرۋشىسى وز-وزىنەن كۇڭكىلدەيدى. «تۇسىنسەم بۇيىرماسىن، ەرىككەن ادامنىڭ ەرمەگى تاۋسىلمايدى ەكەن عوي. ءبىر ءىستى باستادىڭ با، ەلدىڭ الدىنا اكەلمەي تۇرىپ اياقتاپ المايسىڭ با؟ تۇندە كەلىپ جونىپ كەتەتىنى نەسى، انتۇرعاننىڭ… كەشە كەشكىلىك قانا سىپىرىپ كەتىپ ەدىم. قاراشى، تاعى شاشىلىپ جاتىر». ەكى قالاقتان استام اعاش جاڭقاسىن جىلجىمالى قوقىس جاشىگىنە سالىپ العان كوشە سىپىرۋشىسى بۇرقىلداي سويلەپ ءارى جونەلدى. ءبىر كەزدە كىلت توقتاپ، باسىن كەرى بۇردى. جاڭا سويلەپ ءجۇرىپ بايقاماپتى، ءمۇسىن ورنىندا جوق ەكەن. تەك، قاشاۋ مەن بالعا عانا جاتىر.
You Might Also Like
-
تاۋەلسىزدىك – ەلىمىزدىڭ ەڭ باستى مەرەكەسى. قازاقستاننىڭ جاڭا داۋىردە قول جەتكىزگەن بارلىق تابىسىنىڭ قاينار كوزى – تاۋەلسىزدىك. تاۋەلسىز ەل بولعاندىعىمىزدىڭ ارقاسىندا دۇنيەنىڭ ءبىر بۇرىشى...
-
ول جاقتا ءبارى كەرەمەت دەپ ەستيتىنبىز. ۇزىن قۇلاق بويىنشا جۇماق تورىندەي ەلەستەيتىن. ءبىراق ەشكىم ول جەرگە بارىپ كەلگەن ەمەس. بار سىرعا تەك قانا سىرتتاي قانىقبىز. سوندىقتان بولار، بىزدەردىڭ ول جەرگە ...
