InfoHub Logo

بيىل ۇلى ويشىل، عۇلاما ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ تۋعانىنا 1150 جىل تولىپ وتىر. تاريحي دەرەكتەر بويىنشا ءال-فارابي جەتپىسكە جۋىق ءتىل بىلگەن.  ەنسيكلوپەديالىق بىلىمگە يە عۇلاما عالىم: فيلوسوفيا، لوگيكا، ماتەماتيكا، استرونوميا، مەديسينا، مۋزىكا، ءتىل ءبىلىمى، ادەبيەت تەورياسى جانە ت.ب. عىلىم سالالارى بويىنشا عىلىمي ەڭبەكتەر جازىپ، تۇتاس ەنسيكلوپەديالىق جۇيەنى قۇردى. ءال-فارابي اريستوتەلدەن كەيىنگى الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى اتانعان. ۇلى ويشىلدىڭ تراكتاتتارى سونداي-اق، ساياسات، پسيحولوگيا، ەتيكا، جاراتىلىستانۋ، ەستەتيكا سياقتى بەلگىلى عىلىم سالالارىن قامتىدى. ءال-فارابيدىڭ جان-جاقتى عىلىمي زەرتتەۋلەرىنىڭ ناتيجەسى «عىلىمداردى جىكتەۋ تۋرالى» تراكتاتى بولدى.

 

شىعىس پەن باتىس مادەنيەتتەرىنىڭ ديالوگىن ورناتۋعا جانە جاقىنداستىرۋعا ىقپال ەتكەن ءال-فارابي مۇراسى اقىل-وي جانە باقىت جايىنداعى ەڭبەكتەرى مىڭ جىلدان استام ۋاقىت ىزگىلىك قوعامىن قۇرۋدا وزەكتى بولۋدا. ۇلى ويشىلدىڭ شىعارمالارى جەرورتا تەڭىزىنەن جۇڭگو شەكاراسىنا دەيىنگى ۇلى وركەنيەتتەردى بىرىكتىردى. ءال-فارابي فيلوسوفيالىق جانە ءدىني بەيىمدەلۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتكەن ءارى ءوز ءومىرىن بولمىستىڭ ءمانى مەن الەمدى تۇسىنۋگە، بىلىمگە ارناعان امبەباپ عالىم بولدى. ۇلى فيلوسوف شىعارمالارىنداعى وي-تۇجىرىمدارىمدارى مەن رۋحاني نەگىزدەرى ادامزاتتى تۇلعالىق نەگىزدە تاربيەلەۋگە جانە شىنايى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

 بۇگىنگى تاڭدا ۇلتىمىزدىڭ تاريحي تۇلعالارىن حالقىمىزعا تانىتىپ، كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ اسا وزەكتى بولىپ وتىر. ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ  ەڭبەكتەرى ادامزات وركەنيەتى مەن فيلوسوفيالىق ويدىڭ دامۋىنا باعا جەتپەس ۇلەس قوستى. ۇلى ۇستازدىڭ دانالىعى وتە وزەكتى جانە بۇگىنگى كۇنى ۇلكەن مانگە يە. بۇكىل الەمگە ەلدىگىمىز بەن ينتەللەكتۋالدىق الەۋەتىمىزدى تانىتار تۇستا عۇلامانىڭ قازاق توپىراعىنان شىعۋى دا بىزگە زور ماقتانىش.  

ۋ.م.دجولدىبايەۆا ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى

ن.م.تاستەيەۆ، س.ءا.ءاشىم  ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ گەوگرافيا جانە تابيعاتتى پايدالانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتتەرى

---