InfoHub Logo

ساباق №10
ساباقتىڭ تاقىرىبى: الگوريتم جانە ونىڭ اتقارۋشىلارى. الگوريتمدى جازۋ ءپىشىمى، بلوك - سحەمالار
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا الگوريتم جانە الگوريتمنىڭ اتقارۋشىلارى تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، الگوريتمنىڭ جازۋ جولدارىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرىپ، اقىل - ويلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وزدىگىنەن تاقىرىپتى مەڭگەرىپ، جۇمىس ىستەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: ەلەكتروندىق وقۋلىق، سلايد، جۇمىس داپتەرى، وقۋلىق، تاراتپا كارتوچكالار.
«بىلە بەر، قانشا بىلسەڭ، - تاعى تىلە،
جەتەرسىڭ مۇراتىڭا بىلە، بىلە».
ءجۇسىپ بالاساعۇن

ساباقتىڭ كەزەڭدەرى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ. “كىم جىلدام؟” ويىنى (تەست جۇمىسىن ورىنداۋ).
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
4. كومپيۋتەرمەن جۇمىس. دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
5. سەرگىتۋ ءساتى.
6. اشىق تەست جۇمىسى ساباقتى قورىتىندىلاۋ.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، سىنىپتىڭ تىنىشتىعى مەن تازالىعىن قاداعالاپ، نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ. ءار وقۋشىعا باعالاۋ پاراعى جانە سمايليك سونىمەن قاتار ءتۇرلى ءتۇستى پاراقشالار تاراتىلادى.

ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ.
تەست جۇمىسى بويىنشا ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ
1. قايسىسى العاشقى ەسەپتەۋ قۇرىلعىسى ەمەس؟
a) شوتتار
b) اريفمومەتر
c) كالكۋلياتور
d) سوروبان
2. پروگرامما بويىنشا جۇمىس ىستەگەن ءبىرىنشى قۇرىلعى:
a) اريفمومەتر
b) حوللەريت ماشيناسى
c) شوتتار
d) بەببيدج ماشيناسى
3. ءبىرىنشى پروگراممالاۋشى كىم؟
a) چارلز بەببيدج
b) گەرمان حوللەريت
c) ادا اۆگۋستالاۆلەيس
d) بلەز پاسكال
4. قازىرگى كەزدە كومپيۋتەردىڭ نەشە بۋىنى بار؟
a) 3
b) 4
c) 5
d) انىقتالماعان
5. قاي بۋىننىڭ كومپيۋتەرلەرى دەربەس كومپيۋتەرلەر دەپ اتالادى؟
a) ەكىنشى
b) ءۇشىنشى
c) ءتورتىنشى
d) بەسىنشى
6. العاشقى ەەم قاي جىلى پايدا بولدى؟
a) 1946 ج.
b) 1949 ج.
c) 1980 ج.
d) 1956 ج.
7. ءبىرىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى – ول:
a) ترانزيستور
b) ينتەگرالدىق سىزبا
c) ەلەكتروندىق لامپا
d) ۇلكەن ينتەگرالدىق سىزبا
8. ەكىنشى بۋىن كومپيۋتەرلەرىنىڭ ەلەمەنتتىك بازاسى:
a) ترانزيستورلار
b) ينتەگرالدىق سىزبا
c) ەلەكتروندىق لامپا
d) ۇلكەن ينتەگرالدىق سىزبا.
تەست جاۋاپتارى
1 2 3 4 5 6 7 8
b d c c c a c a

ءىىى. جاڭا ساباق.
بۇل تاراۋدا سەندەر الگوريتمنىڭ نە ەكەنىن جانە الگوريتمنىڭ تۇرلەرىمەن تانىساسىڭدار. ءارتۇرلى الگوريتم تۇرلەرىن قۇرىپ، اقپاراتتى مودەلدەردى جاساۋدى ۇيرەنەسىڭدەر.
جاڭا تۇسىنىكتەر تاقتادا كورسەتىلىپ تۇرادى.
سلايدپەن جۇمىس.
الگوريتم – بەرىلگەن ەسەپتى شەشۋدەگى جاسالاتىن ارەكەتتەردىڭ قاراپايىم ەتىلىپ جازىلۋى. باسقاشا ايتقاندا، العا قويعان ماقساتقا جەتۋدە نەمەسە بەرىلگەن ەسەپتى شەشۋدە ورىنداۋشىعا بىرتىندەپ قانداي ارەكەتتەر جاساۋ كەرەكتىگىن ءدال كورسەتەتىن نۇسقاۋلاردى الگوريتم دەيمىز.
الگوريتم كەز كەلگەن ءىس - ارەكەت بۇيرىق دەپ اتالادى.
الگوريتم تەك قانا ادامدارعا عانا ەمەس، روبوتتارعا جانە كومپيۋتەرلەرگە دە جازىلادى.
الگوريتمدى جۇزەگە اسىرۋشىنى ورىنداۋشى دەپ اتايدى.
كەز كەلگەن الگوريتم «سوڭى» دەگەن بۇيرىقپەن بىتەدى. بەرىلگەن بۇيرىق الگوريتمنىڭ ورىندالعاندىعىن بىلدىرەدى.
مىسالى:
شايدى دامدەۋ الگوريتمى:
• باسى
• ىستىق سۋمەن شاينەكتى شايۋ
• شاينەككە شاي سالۋ
• قايناعان سۋ قۇيۋ
• 3 - 5 مينۋت كۇتۋ
• شايدى شىنىاياققا قۇيۋ
• سوڭى
بۇل مىسالدان بايقاعانىمىزداي كەز كەلگەن الگوريتمنىڭ «سوڭى» بولادى ەكەن.
الگوريتم انىقتاماسىن ەلەكتروندىق وقۋلىقتا كورسەتۋ.
ەلەكتروندى وقۋلىقپەن جۇمىس.
الگوريتمنىڭ ورىندالۋ كەستەسى.
«ءسوز جازۋ» الگوريتمى.
بۇيرىق ءنومىرى الگوريتمنىڭ بۇيرىعى بۇيرىقتىڭ ورىندالۋ ناتيجەسى
1 قالامدى ال قالام قولدا تۇر
2 «انا» ءسوزىن جاز «انا» ءسوزى جازىلدى
3 قالامدى ورنىنا قوي قالام ۇستەلگە قويىلادى
4 سوڭى الگوريتم ورىندالدى
ەلەكتروندىق وقۋلىق، الگوريتم ۇعىمى، 4 تاپسىرما ورىنداۋ.
بلوك - سىزبالار تاقتادا كورسەتىلەدى.
ەندى، الگوريتمنىڭ جازىلۋ فورمالارىمەن تانىسايىق. الگوريتمدى ءارتۇرلى فورمادا ۇسىنۋعا بولادى. الگوريتمنىڭ جازىلۋ فورمالارى كوبىنە ورىنداۋشىعا تاۋەلدى بولادى.
الگوريتمنىڭ مىناداي فورمالارى ۇسىنىلادى:
• سوزدىك فورمادا
• گرافيكالىق
• الگوريتمدىك تىلدە
• پروگراممالاۋ تىلىندە.
جاڭا ءبىز الگوريتمدەر قاراستىرعان بولاتىنبىز. وسى قاراستىرعان الگوريمدەر قاي فورماعا جاتادى دەپ ويلايسىڭدار؟
الگوريتمدى ىڭعايلى ءتۇسىنۋ ءۇشىن گرافيكالىق ءادىس قولدانىلادى. ونى بلوكسىزبا دەپ اتايدى.
بلوك - سىزبادا ءار ءىس - ارەكەت فيگۋرالاردىڭ كومەگىمەن سيپاتتالادى.
الگوريتمنىڭ باسى مەن سوڭى سوپاقشا شەڭبەرمەن (ەلليپس) سيپاتتالادى
ءىس – ارەكەت تىكتورتبۇرىشقا جازىلادى
بارلىق ەلەمەنتتەر ءبىر - بىرىمەن نۇسقالارمەن بايلانىسادى، ياعني الگوريتمنىڭ ورىندالۋ باعىتىن كورسەتەدى.
ەنگىزۋ جانە شىعارۋ مالىمەتتەرى پاراللەلوگرامعا الىنادى.
ەكى ساندى قوسۋ الگوريتمى.
بەرىلگەن الگوريتم كەز كەلگەن ەكى سان ءۇشىن ورىندالادى. ەسەپتەۋ بارىسىندا الگوريتمدە بەرىلگەندەردى جانە ەسەپتەۋ ناتيجەسىن كەز كەلگەن ارىپپەن بەلگىلەيمىز. ونى اينىمالى دەپ اتايمىز. ءبىزدىڭ مىسالدا بەرىلگەندەردى ا جانە ۆ دەپ بەلگىلەپ، ال الگوريتم ناتيجەسىن س دەپ بەلگىلەيمىز.

IV. ساباقتى بەكىتۋ. كومپيۋتەرمەن جۇمىس.
ءى دەڭگەيلىك تاپسىرما.
مىنا جۇمىس تۇرلەرىنە سايكەس ورىنداۋشىلاردى جازىڭىزدار.
• اياق كيىم جوندەۋ
• ءتىستى پلومبالاۋ
• كولىكتى جۇرگىزۋ.
ءىى دەڭگەيلىك تاپسىرما. «سۋرەت سال» الگوريتمى كەستەسىن تولتىرىڭدار.

بۇيرىق ءنومىرى الگوريتمنىڭ بۇيرىعى بۇيرىقتىڭ ورىندالۋ ناتيجەسى
1 كوك قارىنداشتى ال
2 شاردىڭ سۋرەتىن سال
3 شاردى بويا
4 قارىنداشتى ورنىنا قوي
5 سوڭى

سەرگىتۋ ءساتى.
1. كوز جاتتىعۋىن ورىندايىق.
2. ورنىمىزدا وتىرىپ كوزىمىزدى الىس ءبىر نۇكتەگە قاداپ ۇزاق قاراۋ.
3. باسىمىزدى قوزعاماي كوزىمىزبەن وڭعا، سولعا قاراۋ.
4. باسىمىزدى قوزعاماي كوزىمىزبەن جوعارى، تومەن قاراۋ.
5. كوزىمىزدى قاتتى قىسىپ نەمەسە قولىمىزبەن جاۋىپ تۇرۋ.

ءىىى دەڭگەيلىك تاپسىرما. (تاقتامەن جۇمىس)
جوعارى (ج)، تومەن (ت)، وڭعا (و)، سولعا (س) بۇيرىقتارىن پايدالانىپ، الگوريتمدى ورىنداعاندا نە بولاتىنىن انىقتاڭدار.
باسى
قارىنداشتى ال
شارشىلار بويىنشا ديكتانت جاز: 1ج 1و 3ج 2س 3ج 2و 1ج 1و 3ت 6و 1ج 1و 2ت 1س 4ت 2و 1ج 1و 1ج 5س 2ت 2س
الىنعان سۋرەتتى اياقتا.
قارىنداشتى ورنىنا قوي
سوڭى.

V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. (اشىق تەست ورىنداۋ). ءقازىر تاقتادا سۇراقتار جاۋاپتارىمەن بەرىلەدى. ەگەر جاۋابىمىز دۇرىس بولسا، جاسىل قاعازدى، قاتە بولسا سارى قاعازدى كوتەرۋ كەرەك.
1. الگوريتم دەگەنىمىز -...
بەرىلگەن ەسەپتى شەشۋدەگى جاسالاتىن ارەكەتتەردىڭ ءدال جانە قاراپايىم ەتىلىپ جازىلۋى.
2. الگوريتم ورىنداۋشىسى ادام بولا المايدى.
3. كەز كەلگەن الگوريتمنىڭ سوڭى بولادى.
4. بلوك - سىزبا الگوريتمىندەگى ءىس - ارەكەت دەگەنىمىز: رومب.
5. بلوك - سىزبادا الگوريتمنىڭ باسى مەن سوڭى بەرىلەتىن فيگۋرا ەلليپس.
باعالاۋ كەستەسى
بارلىعى نەشە ۇپاي
30 - 36 ۇپاي - «5»
19 - 29 ۇپاي – «4»
9 - 18 ۇپاي – «3»
ساباقتاعى ەموسيونالدىق جاعدايدى انىقتاۋ. (كۇنشۋاق)
سىزدەردىڭ ستولدارىڭىزدا كۇننىڭ سۋرەتى جاتىر، ونىڭ بەتىنە قاراڭىز، سول جانە وڭ جاق بەتى ءارتۇرلى: سول جاق قۋانىشتىڭ بەلگىسى، وڭ جاق كوڭىلسىز. ەگەر سىزدەردە ساباقتان كەيىن جاقسى كوڭىل - كۇيلەرىڭىز قالسا، وندا سول جاق بەتىنە ايشىق سۋرەتىن سالىڭىز. ەگەر جوق بولسا، وڭ جاعى.
بارلىق جۇمىستارىڭىزعا راحمەت!

Vءى. ۇيگە تاپسىرما:
§8، 9 وقۋ. 57 بەتتەگى 7 تاپسىرما، 61 بەتتەگى، 8، 9 تاپسىرمالار.
Vءىى. باعالاۋ. وقۋشىلاردىڭ باعالاۋ پاراعىنداعى باعالاردى قارايمىن باعالايمىن. ءار وقۋشى جۇمىسىن ءوزى باعالاي

تولىق نۇسقاسىن قاراۋ