پروگراممالاۋ-الگوريتمدى فورمالدى جازۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق ورنەكتەردى جازۋ ەرەجەسى
ساباق №13
تاقىرىپ: پروگراممالاۋ - الگوريتمدى فورمالدى جازۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق ورنەكتەردى جازۋ ەرەجەسى
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى پروگراممالاۋ ءتىلى، پاسكال ءتىلىنىڭ ءالفاۆيتى جانە الگوريتم جازۋ ەرەجەلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ الگوريتم جازۋ ەرەجەلەرىن قولدانۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ينفورماتيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن جان - جاقتى تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس
ءادىس - تاسىلدەر: تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ
قۇرال - جابدىقتار كومپيۋتەر - 7، جۇمىس داپتەرى، ActiveStudio باعدارلاماسى، ActivBoard، ActivPen، بەينەپروەكتور - 1.
ساباق بارىسى
1) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- امانداسۋ، تۇگەندەۋ
- "اتوم - مولەكۋلا" ترەنينگ ۇيىمداستىرۋ
- 3 توپقا ءبولۋ
2) ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1) كومپيۋتەردىڭ پايداسى مەن زيانى (ەسسە)
2) سايكەستەندىرۋ كەستەسى
3) كومپيۋتەر قۇرىلعىلارىنىڭ اتتارىن ايتۋ
3) تۇساۋكەسەر (ون سۇراق) ءادىسى "كومپيۋتەر"
4) جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
"دجيگسو" ءادىسى( وقۋشىلارعا رەسۋرس تاراتۋ، جۇپپەن، توپپەن جۇمىس جاساۋ)
1 - توپ. الگوريتم
« الگوريتم» ءسوزى ءىح عاسىردىڭ ۇلى ماتەماتيگى ءابۋ جافار يبن مۇسا ءال - حورەزمي اتىنىڭ لاتىنشا جازىلۋىنان شىققان. الگوريتم - بەرىلگەن ەسەپتىڭ شىعارۋ جولىن رەتتەلگەن امالدار تىزبەگى تۇرىنە كەلتىرۋ. الگوريتم سحەماسى - بلوك – سحەما دەپ اتالادى. الگوريتمنىڭ 3 ءتۇرى بار. ولار سىزىقتىق، تارماقتالعان، سيكلدىك.
ارەكەتتەردىڭ تىزبەكتەي ورىندالۋىن سيپاتتايتىن الگوريتم – سىزىقتى الگوريتم دەپ اتالادى. بەلگىلى ءبىر شارتقا تاۋەلدى تارماقتالىپ بىرنەشە جولدارعا ءبولىنۋ توبىن – تارماقتالۋ الگوريتم دەپ اتايمىز.
ەسەپتەۋ پروسەسسىنىڭ بولىكتەرىنىڭ قايتالاپ ورىندالۋىن – سيكلدىق الگوريتم دەپ اتايمىز. الگوريتم قاسيەتتەرى: ايقىن، ءدال؛ ورنەكتەلۋى؛ ۇزىكتىلىگى؛ ناتيجەلىلىگى؛ جالپىلامالىق
الگوريتمنىڭ ورنەكتەلۋ جولدارى: قاراپايىم، تابيعي ءتىل ارقىلى، پروگراممالاۋ تىلدەرىندە، گرافيكتىك تىلدەر/بلوك - سحەما/
2 - توپ. پروگراممالاۋ
پروگراممالار بەلگىلى ءبىر ماسەلەنى، ەسەپتى شەشۋگە ارنالعان. ەسەپتى شىعارۋ بارىسىندا كومپيۋتەرگە باستاپقى مالىمەتتەر ەنگىزىلەدى، ولاردى قالاي وڭدەلەتىندىگى كورسەتىلەدى جانە ناتيجە قانداي تۇردە، قانداي قۇرىلعىعا شىعارىلاتىنى ايتىلادى. پاسكال تىلىندەگى پروگرامما جەكە - جەكە جولداردان تۇرادى. ولاردى تەرۋ، تۇزەتۋ ارنايى ماتىندىك رەداكتورلار ارقىلى اتقارىلادى. پاسكال تىلىندەگى پروگرامما 3 بولىكتەن تۇرادى: تاقىرىپ، سيپاتتاۋ ءبولىمى جانە وپەراتورلار ءبولىمى.
پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ ءالفاۆيتى پروگراممانىڭ ەلەمەنتتەرىن قۇرۋدا قولدانىلۋعا بولاتىن سيمۆولدار جيىنىنان تۇرادى. وعان ارىپتەر، سيفرلار جانە ارنايى بەلگىلەر جاتادى.
پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ بەلگىلى ءبىر ءىس - ارەكەتتى ورىنداي الاتىن تياناقتى ماعىناسى بار ەڭ قاراپايىم سويلەمى – وپەراتور دەپ اتالادى.
قازىرگى كەزدە پاسكال اتى پروگراممالاۋ تىلدەرىندە – ءتىل اتى رەتىندە كەڭىنەن قولدانىلادى. پاسكال پروگراممالاۋ ءتىلى 17 عاسىردا ءومىر سۇرگەن فرانسۋز عالىمى بلەز پاسكالدىڭ قۇرمەتىنە اتالىپ وتىر.
3 - توپ. پاسكال ءومىرى
بلەز پاسكال /1623 - 1662/
1623 جىلى فرانسيا مەملەكەتىنىڭ كلەرمون – فەرران قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول جاستايىنان – اق بىلىمدىلىگى، العىرلىعى، زەرەكتىگىمەن، اسىرەسە ماتەماتيكا سالاسىنا بەيىمدىگىمەن بارشانىڭ كوزىنە ءتۇستى. 1662 جىلى بلەز پاسكال قايتىس بولعان سوڭ، الەم بىلگەن قايتالانباس اسا دارىندى ماتەماتيكتەردىڭ ءبىرى بولىپ تاريحقا كىردى. ول ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسا وتىرىپ، ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ ءبىر سالاسى – ىقتيمالدار تەورياسىنىڭ ىرگە تاسىن قالادى. پاسكال ءتىلىن 1968 - 1971 جىلدارى شۆەيساريالىق عالىم نيكلاۋس ۆيرت قولايلى پروگراممالاۋ ءتىلى رەتىندە ۇسىنعان بولاتىن. پاسكال ءتىلى الگول، بەيسيك، تىلدەرگە قاراعاندا بارىنشا جەتىلدىرىلگەن ءتىل قاتارىنا جاتادى. پاسكال ءتىلى ءوزىنىڭ قاراپايىمدىلىعىنا جانە تيىمدىلىگىنە بايلانىستى بۇكىل دۇنيە جۇزىنە كەڭ تارالدى.
پروگراممالاۋ-الگوريتمدى فورمالدى جازۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق ورنەكتەردى جازۋ ەرەجەسى. جۇكتەۋ
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
تاقىرىپ: پروگراممالاۋ - الگوريتمدى فورمالدى جازۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق ورنەكتەردى جازۋ ەرەجەسى
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى پروگراممالاۋ ءتىلى، پاسكال ءتىلىنىڭ ءالفاۆيتى جانە الگوريتم جازۋ ەرەجەلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ الگوريتم جازۋ ەرەجەلەرىن قولدانۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ينفورماتيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن جان - جاقتى تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس
ءادىس - تاسىلدەر: تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ
قۇرال - جابدىقتار كومپيۋتەر - 7، جۇمىس داپتەرى، ActiveStudio باعدارلاماسى، ActivBoard، ActivPen، بەينەپروەكتور - 1.
ساباق بارىسى
1) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- امانداسۋ، تۇگەندەۋ
- "اتوم - مولەكۋلا" ترەنينگ ۇيىمداستىرۋ
- 3 توپقا ءبولۋ
2) ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1) كومپيۋتەردىڭ پايداسى مەن زيانى (ەسسە)
2) سايكەستەندىرۋ كەستەسى
3) كومپيۋتەر قۇرىلعىلارىنىڭ اتتارىن ايتۋ
3) تۇساۋكەسەر (ون سۇراق) ءادىسى "كومپيۋتەر"
4) جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
"دجيگسو" ءادىسى( وقۋشىلارعا رەسۋرس تاراتۋ، جۇپپەن، توپپەن جۇمىس جاساۋ)
1 - توپ. الگوريتم
« الگوريتم» ءسوزى ءىح عاسىردىڭ ۇلى ماتەماتيگى ءابۋ جافار يبن مۇسا ءال - حورەزمي اتىنىڭ لاتىنشا جازىلۋىنان شىققان. الگوريتم - بەرىلگەن ەسەپتىڭ شىعارۋ جولىن رەتتەلگەن امالدار تىزبەگى تۇرىنە كەلتىرۋ. الگوريتم سحەماسى - بلوك – سحەما دەپ اتالادى. الگوريتمنىڭ 3 ءتۇرى بار. ولار سىزىقتىق، تارماقتالعان، سيكلدىك.
ارەكەتتەردىڭ تىزبەكتەي ورىندالۋىن سيپاتتايتىن الگوريتم – سىزىقتى الگوريتم دەپ اتالادى. بەلگىلى ءبىر شارتقا تاۋەلدى تارماقتالىپ بىرنەشە جولدارعا ءبولىنۋ توبىن – تارماقتالۋ الگوريتم دەپ اتايمىز.
ەسەپتەۋ پروسەسسىنىڭ بولىكتەرىنىڭ قايتالاپ ورىندالۋىن – سيكلدىق الگوريتم دەپ اتايمىز. الگوريتم قاسيەتتەرى: ايقىن، ءدال؛ ورنەكتەلۋى؛ ۇزىكتىلىگى؛ ناتيجەلىلىگى؛ جالپىلامالىق
الگوريتمنىڭ ورنەكتەلۋ جولدارى: قاراپايىم، تابيعي ءتىل ارقىلى، پروگراممالاۋ تىلدەرىندە، گرافيكتىك تىلدەر/بلوك - سحەما/
2 - توپ. پروگراممالاۋ
پروگراممالار بەلگىلى ءبىر ماسەلەنى، ەسەپتى شەشۋگە ارنالعان. ەسەپتى شىعارۋ بارىسىندا كومپيۋتەرگە باستاپقى مالىمەتتەر ەنگىزىلەدى، ولاردى قالاي وڭدەلەتىندىگى كورسەتىلەدى جانە ناتيجە قانداي تۇردە، قانداي قۇرىلعىعا شىعارىلاتىنى ايتىلادى. پاسكال تىلىندەگى پروگرامما جەكە - جەكە جولداردان تۇرادى. ولاردى تەرۋ، تۇزەتۋ ارنايى ماتىندىك رەداكتورلار ارقىلى اتقارىلادى. پاسكال تىلىندەگى پروگرامما 3 بولىكتەن تۇرادى: تاقىرىپ، سيپاتتاۋ ءبولىمى جانە وپەراتورلار ءبولىمى.
پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ ءالفاۆيتى پروگراممانىڭ ەلەمەنتتەرىن قۇرۋدا قولدانىلۋعا بولاتىن سيمۆولدار جيىنىنان تۇرادى. وعان ارىپتەر، سيفرلار جانە ارنايى بەلگىلەر جاتادى.
پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ بەلگىلى ءبىر ءىس - ارەكەتتى ورىنداي الاتىن تياناقتى ماعىناسى بار ەڭ قاراپايىم سويلەمى – وپەراتور دەپ اتالادى.
قازىرگى كەزدە پاسكال اتى پروگراممالاۋ تىلدەرىندە – ءتىل اتى رەتىندە كەڭىنەن قولدانىلادى. پاسكال پروگراممالاۋ ءتىلى 17 عاسىردا ءومىر سۇرگەن فرانسۋز عالىمى بلەز پاسكالدىڭ قۇرمەتىنە اتالىپ وتىر.
3 - توپ. پاسكال ءومىرى
بلەز پاسكال /1623 - 1662/
1623 جىلى فرانسيا مەملەكەتىنىڭ كلەرمون – فەرران قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول جاستايىنان – اق بىلىمدىلىگى، العىرلىعى، زەرەكتىگىمەن، اسىرەسە ماتەماتيكا سالاسىنا بەيىمدىگىمەن بارشانىڭ كوزىنە ءتۇستى. 1662 جىلى بلەز پاسكال قايتىس بولعان سوڭ، الەم بىلگەن قايتالانباس اسا دارىندى ماتەماتيكتەردىڭ ءبىرى بولىپ تاريحقا كىردى. ول ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسا وتىرىپ، ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ ءبىر سالاسى – ىقتيمالدار تەورياسىنىڭ ىرگە تاسىن قالادى. پاسكال ءتىلىن 1968 - 1971 جىلدارى شۆەيساريالىق عالىم نيكلاۋس ۆيرت قولايلى پروگراممالاۋ ءتىلى رەتىندە ۇسىنعان بولاتىن. پاسكال ءتىلى الگول، بەيسيك، تىلدەرگە قاراعاندا بارىنشا جەتىلدىرىلگەن ءتىل قاتارىنا جاتادى. پاسكال ءتىلى ءوزىنىڭ قاراپايىمدىلىعىنا جانە تيىمدىلىگىنە بايلانىستى بۇكىل دۇنيە جۇزىنە كەڭ تارالدى.
پروگراممالاۋ-الگوريتمدى فورمالدى جازۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق ورنەكتەردى جازۋ ەرەجەسى. جۇكتەۋ
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ