InfoHub Logo

الگوريتمنىڭ تيپتەرى
(سىزىقتىق الگوريتم، تارماقتالعان الگوريتم، قايتالاۋ الگوريتىمى)

ساباقتىڭ ماقساتى:

بىلىمدىلىك: الگوريتم كوماندالارىنىڭ تۇرلەرىمەن، الگوريتمنىڭ قۇرىلىمىمەن تانىستىرۋ.
الگوريتم قۇرۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، لوگيكاسىن ودان ءارى دامىتۋ.
تاربيەلىك: الگوريتم قۇرۋدا ۇقىپتىلىققا، ءوز بەتىنشە ەڭبەكتەنۋگە تاربيەلەۋ.

الگوريتم اتاۋى اتاقتى اراب ماتەماتيگى ءابۋ جافار مۇحاممەد يبن مۇسا ءال - حورەزمي ەسىمىنىڭ لاتىنشا Algorithmi (الگوريتمي) بولىپ جازىلۋىنان ءىX عاسىردا شىققان

الگوريتم دەگەنىمىز - ورىنداۋشى بەلگىلەنگەن ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ارەكەتتىڭ رەت - رەتىمەن ورىندالۋى.

«اعاشتى وتىرعىزۋ» الگوريتمى
كۇرەك پەن كوشەتتى ال
شۇڭقىردى قاز
كوشەتتى شۇڭقىرعا سال.
سۋ سەپكىشتى الىپ، كوشەتتى وتىرعىز
شۇڭقىردى تولتىر…
كۇرەك پەن سۋ سەپكىشتى ورنىنا قوي

ستۋدەنت بولۋ ءۇشىن الگوريتمنىڭ مىناداي قادامدارىن ورىنداۋ كەرەك:
1. ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، اتتەستات الۋ.
2. ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەست بويىنشا سىناق تاپسىرۋ.
3. تەست قورىتىندىسى بويىنشا جيناعان بالل كورسەتىلگەن قۇجاتتاردىڭ كونكۋرسقا تاپسىرۋ
4. كونكۋرستان ءوتۋ.

الگوريتم قاسيەتتەرى
↓
ايقىن، انىقتىلىعى
ۇزىكتىلىگى
ناتيجەلىلىگى
جالپىلامالىق

الگوريتم قۇرىلىمى
↓
سىزىقتىق الگوريتم
تارماقتالۋ الگوريتم
سيكلدىك (قايتالانۋ) الگوريتم
ارەكەتتەردىڭ تىزبەكتەي ورىندالۋىن سيپاتتايتىن الگوريتم
شارتتى تەكسەرۋ ارقىلى ورىندالاتىن الگوريتم
بەلگىلى ءبىر بولىگى بىرنەشە رەت قايتالاتاتىن الگوريتم

الگوريتمدى جازۋ تاسىلدەرى:
1. تابيعي تىلدە
2. ارنايى ءتۇيىندى سوزدەر – تەرميندەر ارقىلى جازۋ. قاراپايىم الگوريتمدىك تىلدەر قولدانۋ.
3. بلوك - سحەما تۇرىندە.
4. پروگراممالاۋ تىلىندە جازۋ.

ارەكەتتەردىڭ تىزبەكتەي ورىندالۋىن سيپاتتايتىن الگوريتم – سىزىقتىق الگوريتم دەپ اتالادى.
مىسالى:
الگ ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋ
باسى
كۇندەلىكتى الۋ
ءتيىستى بەتىن اشۋ،
ءۇي تاپسىرماسىن انىقتاۋ
ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋ
كۇندەلىكتى ورنىنا قويۋ
سوڭى

تارماقتالۋ الگوريتمى دەگەنىمىز - لوگيكالىق شارت تەكسەرىلەدى. ەگەر ول ورىندالسا، وندا الگوريتم ءبىر تارماقپەن، ال ورىندالماسا ەكىنشى تارماقپەن جۇزەگە اسىرىلادى.
ەگەر شارت
وندا 1 - سەريا
ايتپەسە 2 - سەريا
ءبىتتى

سيكلدىك الگوريتمى دەگەنىمىز – بەلگىلى ءبىر ارەكەتتەر تىزبەگى بىرنەشە رەت قايتالانۋى
ق ا ل ا م س اپ
↓
ماتەماتيكا
فيزيكا
گەوگرافيا
قازاق ءتىلى
ماتەماتيكا

№1 تاپسىرما (توپتىق جۇمىس)
ءى توپ «مونيتور» تارماقتالعان الگوريتم بويىنشا مىسال كەلتىرۋ
ءىى توپ «پەرنەتاقتا» سيكلدىك الگوريتم بويىنشا مىسال كەلتىرۋ
ءىىى توپ «جۇيەلى بلوك» سىزىقتىق الگوريتم بويىنشا مىسال كەلتىرۋ

تاپسىرما №2 الگوريتمدى بلوك سحەما تۇرىندە جازۋ.
ءى توپ «مونيتور» ەكى ا جانە ۆ ساندارى بەرىلسىن. ەكى ساننىڭ ۇلكەنىن تابۋ پروگرامماسى مەن بلوك - سحەماسىن قۇرۋ.

ءىى توپ «پەرنەتاقتا» 5 - تەن 1 - گە دەيىنگى سانداردىڭ قوسىندىسىن ەسەپتەيتىن بلوك سحەما قۇرۋ كەرەك.

ءىىى توپ «جۇيەلى بلوك» ەكى ساننىڭ قوسىندىسىن تاباتىن بلوك سحەما قۇرۋ كەرەك

پاسكال ءتىلىن 1968 - 1971 جىلدارى شۆەيساريادا پروفەسسور نيكلاۋس ۆيرت وقىپ - ۇيرەنۋگە قولايلى پروگراممالاۋ ءتىلى رەتىندە ۇسىنعان بولاتىن. پاسكال ءتىلى ءوزىنىڭ قاراپايىمدىلىعىنىڭ جانە تيىمدىلىگىنىڭ ارقاسىندا دۇنيە جۇزىنە تەز تارالدى.
بۇل تىلدە جازىلعان پروگرامما كومپيۋتەردە ورىندالۋ بارىسىندا الدىمەن ترانسلياسيالانادى (ماشينا تىلىنە اۋدارىلادى)، وبەكتىك پروگرامماعا تۇرلەندىرىلەدى دە، سودان كەيىن عانا ورىندالادى.
پاسكال ءتىلىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى
پاسكال تىلىندەگى پروگرامما جەكە - جەكە جولداردان تۇرادى. ولاردى تەرۋ، تۇزەتۋ ارنايى ماتىندىك رەداكتورلار ارقىلى اتقارىلادى. پروگراممادا ءاربىر جولدان كەيىن نۇكتەلى ءۇتىر (؛) قويىلادى.
پاسكال تىلىندە پروگرامما ءۇش بولىكتەن تۇرادى: تاقىرىپ، سيپاتتاۋ ءبولىمى جانە وپەراتورلار ءبولىمى.
كەز - كەلگەن پروگرامما Program سوزىنەن باستالىپ، ونىڭ تاقىرىبى جازىلادى. بۇل ءبولىم پروگرامماداعى اينىمالىلار، تۇراقتىلار ءتارىزدى وبەكتىلەردىڭ جالپى قاسيەتتەرىن الدىن الا انىقتاپ الۋعا كومەكتەسەدى.
پروگراممانىڭ سوڭعى جانە نەگىزگى ءبولىمى وپەراتورلار ءبولىمى – بولىپ تابىلادى.
ورىندالاتىن ءىس - ارەكەتتەر، كوماندالار وسى بولىمدە ورنالاسادى. ول begin ءتۇيىندى سوزىنەن باستالىپ، بارلىق اتقارىلاتىن وپەراتورلار (كوماندالار) تىزبەگى جەكە - جەكە جولدارعا جازىلىپ بىتكەن سوڭ end ءتۇيىندى سوزىمەن اياقتالادى.